خبرگزاری مهر – گروه استانها: زمین‌های رها شده یکی از معضلات اصلی شهر یزد به شمار می‌آید. این زمین‌ها عمدتاً یا مالکیت شخصی دارند یا موقوفه هستند اما سالیان سال است که رها شده اند و هیچ ساخت و سازی در آنها شکل نگرفته است.
پیگیری‌ها و برخوردهای شهرداری برای مدیریت این زمین‌ها به جایی نرسید تا اینکه حصارکشی آنها با دیوارهای پیش ساخته با هزینه گزاف به شهرداری تحمیل شد.
شهرداری نیز برای اینکه مالک را به همکاری در این طرح مشارکت دهد، قوانینی در نظر گرفت که عوارض این زمین‌های حصارکشی شده بسیار سنگین شود اما باز هم این راهکار چاره‌ای اساسی نیست.
عریض‌تر شدن یزد
زمین در دل شهر در مرکز جمعیتی و در بهترین نقطه دسترسی به حال خود رها شده و گاه حتی به زباله‌دانی و محل انباشت نخاله‌های ساختمانی نیز تبدیل شده، آن وقت شاهد ساخت و سازهایی هستیم که تا کنارگذر یزد به عنوان بافت جدید، پیش رفته و شهر را روز به روز عریض‌تر کرده است. برای طرح‌های مسکن، زمین‌هایی را پیشنهاد می‌دهند که خارج از محدوده قرار دارد در حالی که در داخل و مرکز شهر زمین‌هایی وجود دارد که هم برای کاربری‌های عمومی و هم مسکونی قابلیت بهره برداری دارند
تراکم جمعیتی پایین در نقاط مختلف شهر یزد یکی از مشکلاتی است که مدیریت آن را با چالش و هزینه‌های گزاف مواجه می‌کند و همین امر سبب شده سرانه خدمات رسانی در شهرهایی چون یزد که در عرض گسترده شده‌اند، بسیار بالا باشد.
با این اوصاف هنوز متولیان امر هم به این مهم نرسیده‌اند و باز شاهد هستیم که برای طرح‌های مسکن، زمین‌هایی را پیشنهاد می‌دهند که خارج از محدوده قرار دارد در حالی که در داخل و مرکز شهر زمین‌هایی وجود دارد که هم برای کاربری‌های عمومی و هم مسکونی قابلیت بهره برداری دارند.
حتی زمین‌های موقوفه رها شده در شهر هم می‌تواند در راستای نیت واقف به این امر اختصاص پیدا کند اما همیشه تا نام اجرای طرحی برای تامین مسکن به میان می‌آید، همه به حواشی شهر توجه می‌کنند در حالی که در دل شهر که همه خدمات فراهم است و تاسیسات مورد نیاز هم اجرا شده، امکان اجرای آن فراهم است.
سیاست‌های شهرداری و شورا برای زمین‌های رها شده
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد در این باره به خبرنگار مهر درباره سیاست‌های شورای شهر درباره به کارگیری زمین‌های رها شده در بافت تاریخی و بافت فرسوده و جلوگیری از آپارتمان سازی در حومه شهر و تلاش برای حل مشکل مسکن جوانان شهر همگام با سیاست‌های مسکن در کشور، به زمین‌های رها شده در شهر به عنوان احتکار زمین اشاره کرد.
محمدمهدی شرافت افزود: بخشی از این زمین‌ها مالکیت شخصی دارند و برخی نیز موقوفه هستند. درباره زمین‌های موقوفه چندین نشست با اوقاف برگزار شده و شهردار شخصاً پیگیر است که اتفاقی رخ دهد تا بخش‌هایی که اوقاف روی آن نظارت دارد یا اینکه مستقیم متولی است، در خدمت شهر و منافع واقف قرار بگیرد.
وی تاکید کرد: این شیوه بهترین راهکار برای مدیریت زمین‌های موقوفه رها شده و ظرفیت خوبی برای ساخت مسکن مورد نیاز است که در آن هم حقوق و اهداف واقف رعایت می‌شود و هم اینکه زمین موقوفه از یک فضای منفی رها شده تبدیل به فضای مثبت در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
شرافت گفت: بخشی از این زمین‌ها مالکیت شخصی دارند که قاعدتاً باید اهرم‌های شخصی و تنبیهی به صورت همزمان بر آنها اعمال شود. برای مثال شهرداری به عنوان احتکار زمین باید از مالکان عوارض بگیرد که رها کردن زمین برای آنها به امید ارزش افزوده آن، مقرون به صرفه نباشد.
پارادوکس زمین‌های رها شده و بلند مرتبه سازی در یزد
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد با تاکید بر اینکه مالکیت باید ملزم شود که به زمین رها شده‌ای که دارد، کاربری ببخشد، اضافه کرد: شهر یزد طبق آخرین آمار حدود ۴۲ نفر در هکتار سرانه دارد هر چند این موضوع استاندارد خاصی ندارد و به کیفیت زندگی بستگی دارد اما این تراکم نباید کمتر از ۱۰۰ نفر در هکتار باشد در حالی که یزد هنوز تراکم ۵۰ درصدی هم ندارد.
وی این پارادوکس زمین‌های رها شده با تراکم پایین و تراکم‌های بیشتر در بلندمرتبه سازی های ۱۲ تا ۱۶ طبقه اشاره کرد و افزود: به این ترتیب شاهد افزایش تراکم جمعیت در بافت جدید شهر و خلوت شدن مرکز شهر هستیم به این ترتیب بارگذاری جمعیت در یک نقطه شهر در حال افزایش و در مرکز شهر که بافت اصلی را شامل می‌شود، در حال کاهش است.
ضرورت سیال شدن طرح تفصیلی
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد در این زمینه ایراداتی را به طرح تفصیلی شهر وارد کرد و افزود: جدای از برخوردهای تشویقی و تنبیهی با مالکان زمین‌های خصوصی، باید پذیزفت که طرح تفصیلی ما پویا نیست و نمی‌تواند مشکل را حل کند و نسخه مناسبی برای رفع این مشکلات محسوب نمی‌شود.
شرافت اظهار امیدواری کرد: مشکلات این چنینی در طرح جامع و بازنگری طرح تفصیلی شهر یزد حل شود و شاهد افزایش لکه گذاری روی زمین نباشیم و زمین‌های با کاربری‌های عمومی روی زمین‌های رها شده قرار بگیرد به طور مثال از ابتدا لکه گذاری فرهنگی و ورزشی و … دیده شود و متقاضی در جریان آن قرار بگیرد.
وی طرح تفصیلی مناسب را طرح سیالی دانست که زمین‌های رها شده در آن کاربری عمومی بگیرد وگرنه زمین‌ها به امید احتکار رها می‌شوند.
راهکارهای تامین مسکن در بافت فرسوده و تاریخی
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد دیدگاه خود درباره مدیریت مسکن در بافت فرسوده و قدیم شهر اظهار داشت: در بافت فرسوده و قدیم، خانه‌های بزرگی داریم که اکنون امکان اینکه یک خانواده بتوانند از آن بهره مند شوند، وجود ندارد. این خانه‌ها بسیار بزرگ هستند در حالی که امروزه ابعاد زندگی‌ها فرق کرده است.
وی ادامه داد: پیشنهاد می‌شود که با همکاری اداره کل میراث فرهنگی تدابیری اندیشیده شود بتوانیم این مجموعه‌ها را به واحدهای کوچک‌تری تبدیل کنیم که برای شرایط زندگی جدید مناسب باشد و به اصول و ارزش‌های معماری خدشه وارد نکند.
ایجاد منفعت برای مالکان و اداره اوقاف برای مشارکت
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد عقیده دارد برای پاسخگویی به نیاز مسکن در هر صورت باید الزاماتی در نظر گرفته شود که البته اکنون ظرفیت آن را نداریم که کار کنیم و این نقطه ضعفی است که در مدیریت شهری وجود دارد یعنی در واقع محصول خامی داریم که فرآوری نشده است. آمارها نشان می‌دهد که تعداد خانوار یزدی با تعداد خانه‌هایی که در استان وجود دارد فاصله چندانی ندارد اما همین آمارها و بررسی‌های میدانی نیز نشان می‌دهد که بسیاری از خانواده‌های یزدی اجاره‌نشین هستند پس نیاز به مسکن دارند
شرافت گفت: باید با امکانات قانونی و با استفاده از ظرفیت‌های طرح تفصیلی و لطایف و ظرایف مدیریت شهری ظرفیت بالقوه برای کمک به رشد منطقه‌ای شهر را بالفعل کنیم و باید اقداماتی صورت گیرد که اداره اوقاف تشویق شود و توجیه شود که خیر شهر و خودش و واقف در این است که زمین‌های موقوفه در اختیار آبادانی شهر قرار بگیرد و از سوی دیگر برای مالکان زمین نیز منفعت ایجاد شود تا وارد کار شوند و از احتکار زمین جلوگیری شود.
آمارها نشان می‌دهد که تعداد خانوار یزدی با تعداد خانه‌هایی که در استان وجود دارد فاصله چندانی ندارد اما همین آمارها و بررسی‌های میدانی نیز نشان می‌دهد که بسیاری از خانواده‌های یزدی اجاره‌نشین هستند پس نیاز به مسکن دارند.
خلأ موجود در این میان نیازمند بررسی‌های کارشناسی است اما آنچه مسلم است ساخت مسکن در مرکز شهر برای کاهش هزینه‌های خدمات رسانی و حذف ضرورت ایجاد تاسیسات جدید شهری، بسیار بهتر از گسترش شهر به انتهای محدوده است.
در این راستا باید از ظرفیت زمین‌های رها شده، بهره کافی را گرفت تا هم زمین‌ها کارایی خوبی پیدا کنند و هم سیما و منظر شهر هم زیباتر شود.