خبرگزاری مهر - گروه استانها: در حال حاضر سه دشت پهناور ارومیه، خوی و سلماس در آذربایجان غربی با خطر فرونشست زمین دست و پنجه نرم می‌کنند و ا توجه به تحقیقات و بررسی‌های سازمان زمین‌شناسی کشور، به علت خشکسالی‌های پیاپی و تغییرات اقلیمی در سال‌های اخیر نرخ فرونشست زمین در کشور و مناطقی از استان آذربایجان غربی افزایش یافته است.
پدیده فرونشست زمین که بر اساس مطالعات زمین شناسی به مرگ پنهان زمین مشهور است، یکی از مخاطرات مهم برای طبیعت و انسان است و در حال حاضر این پدیده زیر ساخت‌های شهری و برون شهری، راه‌ها و دیگر زیرساخت‌ها را در سه دشت پهناور آذربایجان‌غربی را تهدید می‌کند.
آذربایجان غربی این استان ۲۳ محدوده مطالعاتی حوزه آب دارد که از این تعداد، ۱۶ محدوده ممنوعه بوده و هفت منطقه آزاد است کارشناسان معتقدند برای مقابله با پدیده‌های خطرناکی همچون فرونشست زمین، تقویت آبخوان‌ها و جلوگیری از فرسایش خاک باید در اولویت کارهای اجرایی قرار گیرد.
بر اساس اعلام شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی هرسال ۳۲ میلیون مترمکعب کسری آبخوان و اضافه برداشت از چاه‌های مجاز و غیرمجاز در استان اتفاق می‌افتد که این امر خطر فرونشست زمین را تشدید می‌کند.
آذربایجان غربی این استان ۲۳ محدوده مطالعاتی حوزه آب دارد که از این تعداد، ۱۶ محدوده ممنوعه بوده و هفت منطقه آزاد است. در کل استان برداشت آب از منابع زیرزمینی، کیفیت آب را پایین آورده است و این هم به خاطر کاهش سهم بخش کشاورزی از آب‌های سدهاست.
عامل انسانی مهمترین دلیل پیدایش فرونشست زمین شده است
مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی شمال غرب کشور در خصوص دلایل فرونشست زمین در جریان بازدید اخیر رئیس سازمان مدیریت بحران کشور از مناطق زلزله زده خوی گفت: دو عامل طبیعی و انسانی در ایجاد فرونشست زمین دخیل هستند و در حوزه سرزمینی آذربایجان غربی، عامل انسانی و تقاضای بیش از حد بشر از ظرفیت و پتانسیل زمین، موجب پیدایش فرونشست زمین شده است.
عبدالحمید سرتیپی ادامه داد: بر اساس مطالعات اولیه که در دشت خوی صورت گرفته نرخ فرونشست در این مناطق سالانه ۳ تا ۷ سانتی متر است که بیشترین تأثیرات آن ناشی از عوامل انسانی از جمله برداشت بی رویه آب‌های زیر زمینی و فرسایش خاک بوده است.
وی تصریح کرد: این فرونشست‌ها در استان از سال ۹۵ شدت گرفته و از همان زمان برای مطالعات و شناخت بیشتر مناطق خطرپذیر از فرونشست اطلس فرنشست زمین در استان آذربایجان‌غربی نیز آغاز شده که در حال حاضر از ۷۰ درصد پیشرفت برخوردار است.
۲۰۰ دشت کشور درگیر پدیده خطرناک فرونشست زمین هستند
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در جریان بازدید اخیر از مناطق زلزله زده خوی تغییر اقلیم، کاهش بارندگی و برداشت بی رویه آب از سفره‌های زیر زمینی، اجرای طرح‌های انتقال آب کشاورزی با لوله و انتقال با کانالهای بتنی را از عوامل مهم عدم تغذیه سفره‌های زیر زمینی و فرونشست دانست و گفت: هم اکنون ۲۰۰ دشت کشور درگیر این پدیده خطرناک هستند.
اسماعیل نجار تصریح کرد: در برخی جاها فرونشست کندتر شده و در برخی جاها بیشتر شده که مرتباً این تغییرات رصد و کنترل شده و اطلاعات به دستگاه‌های مربوطه از جمله راه‌ها و فرودگاه‌ها و سایر دستگاه‌های حساس برای پیشگیری از حوادث ناگوار اعلام می‌شود.
وی فرونشست زمین را پدیده‌ای بسیار خطرناک و زلزله خاموش دانست و اضافه کرد: هنوز راهکار معینی برای پیشگیری قطعی از این پدیده جز تغذیه سفره‌های زیر زمینی تعریف نشده است مگر اینکه مطالعات و تحقیقات دانشگاه‌های کشور به پیشگیری و کنترل این پدیده کمک کند.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در خصوص خطر فرونشست در برخی نقاط بر اثر خشکسالی افزود: به دلیل تغییر اقلیم، کاهش بارندگی و برداشت بی رویه آب از سفره‌های زیرزمینی شاهد فرونشست در برخی نقاط کشور هستیم. این مسئله رصد شده و اطلاعات لازم به دستگاه‌های مربوطه برای اتخاذ تمهیدات مورد نیاز داده می‌شود.
دشت خوی سالانه ۱۲ سانتیمتر فرونشست زمین دارد
نماینده مردم شهرستان‌های خوی، چایپاره در مجلس شورای اسلامی گفتگو با خبرنگار مهر گفت: دشت خوی سالیانه ۱۲ سانتی متر فرونشست داشته که در صورت فعال شدن خلاءهای زیرزمینی، بحران جدی و فرونشست در بخش اعظمی از شهر خوی وجود دارد.
عادل نجف زاده با بیان اینکه دشت خوی سالیانه ۱۲ سانتی متر فرونشست دارد که مستندات آن در سازمان نقشه برداری کشوری موجود است، ادامه داد: میزان افت سطح آب زیرزمینی در دشت خوی به حدی پایین رفته است که تا مرز ۲۸۰ متری اثری از آب یافت نمی‌شود.
میزان افت سطح آب زیرزمینی در دشت خوی به حدی پایین رفته است که تا مرز ۲۸۰ متری اثری از آب یافت نمی‌شود وی با ابراز نگرانی از احتمال حدوث بحران جدی و فرونشست در بخش اعظمی از شهر خوی گفت: در دشت خوی بخش عظیمی از آنکه شهر خوی را تشکیل می‌دهد در صورت فعال شدن خلاءهای زیرزمینی، چه بسا بخش اعظم خودِ شهر فرو نشست کند.
عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی به دیدار اخیر خود با وزیر نیرو اشاره کرد و افزود: بنده در حضور آقای اردکانیان به ضرورت نیاز آب شرب به میزان ۳۵ میلیون متر مکعب و مضاف بر آن تأمین آب کشاورزی و صنعت تاکید نموده و دلایل احداث سد بر روی یکی از رودهای قطور و یا الند برایشان برشمردم.
نماینده مردم خوی و چایپاره با بیان اینکه ذخیره‌ی ۷۵ میلیون متر مکعب آب در منطقه بالادست همچون الند در شهرستان خوی در طول زمان موجب احیای دشت خوی خواهد شد، افزود: به این ترتیب دشت خوی از ممنوعه بودن خارج گردیده و خطر فرو نشست زمین نیر رفع شده و آب شرب، آب کشاورزی و آب صنعت به میزان کافی فراهم می‌شود.
بر اساس اعلام شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی هر سال ۳۲ میلیون مترمکعب کسری آبخوان و اضافه برداشت از چاه‌های مجاز و غیرمجاز در استان اتفاق می‌افتد این کسری طی حدود ۳۰ سال گذشته به ۹۳۰ میلیون متر مکعب کسری آبخوان رسیده است.
این در حالی است که می‌توان با اصلاح الگوی کشت و کاهش سطح زیر کشت محصولات پرآب بر در کنار سایر اقدامات نظیر هوشمندسازی کنتورها و تجهیز اراضی به آبیاری نوین در کنار اقدامات رسانه‌ای در جهت آگاه سازی کشاورزان، نیازهای آبی این بخش را کاهش داد و در آن صرفه جویی کرد.