خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: برقراری ارتباط با کودک و نوجوان و انتقال مفاهیم مختلف به آن‌ها یکی از کارهای سخت و دشوار است که نمی‌توان به راحتی از کنار آن عبور کرد.
فهم زبان کودکان و نوجوانان در زمان فعلی دارای ظرافت‌های خاصی است که یقیناً هر کسی از عهده انجامش بر نخواهد آمد.
نویسندگان و هنرمندان متعددی در این حوزه فعال هستند که هر کدام با رویکردهای مختلف سعی دارند با این قشر مهم و تأثیرگذار ارتباط برقرار کنند؛ آن هم در شرایطی که کودکان و نوجوانان بیش از هر زمان دیگری از کتاب و مطالعه دور شده و به سمت فضای آزاد و بی حد و مرز مجازی کشیده شده اند.
از این رو با سید علی کاشفی خوانساری، نویسنده حوزه کودک و نوجوان به گفتگو نشسته و سوالات خود پیرامون این حوزه را از وی جویا شدیم که در ادامه این گفتگو را به صورت مشروح می‌خوانید.
وضعیت نشر کودک و نوجوان به صورت کلی در کشور چطور است؟
وضعیت امروز ادبیات کودک و نوجوان یک موضوع مفصل است که باید پیرامون آن بحث زیادی شود؛ اما به صورت کلی در برخی حوزه‌ها ادبیات کودکمان در قیاس با کشورهای منطقه و حتی جهان رو به رشد محسوب می‌شود؛ این رشد در حوزه‌های همچون تنوع آثار بوده است؛ همچنین در مسئله تعداد آثار موفقیت‌های جهانی داریم؛ اما در برخی جهات نیز ضعف‌هایی داریم که بخشی از آن به مشکلات کلی کشور بر می‌گردد که مسائل اقتصادی جزئی از آن است.
در مجموع وضعیت ادبیات کودک و نوجوان ایران ناامید کننده نیست؛ گر چه مشکلات فراوانی وجود دارد؛ دولت و نهادهای عمومی، انجمن‌های صنفی، نویسندگان، مروجان کتاب و مردم باید برای رشد این حوزه بیشتر تلاش کنند.
برای تشویق کودکان به مطالعه چه پیشنهاداتی دارید؟
مطالعه کتاب خوب به صورت طبیعی آنقدر لذت بخش است که اگر کودکی آن را مطالعه کند، خود جویای آن خواهد شد؛ مشکل آن است که بسیاری از کودکان یا به کتاب و یا به کتاب خوب دسترسی ندارند زیرا اگر هر انسان حتی یک بار دنیای داستان و همراه شدن با شخصیت‌ها را تجربه کند، پیگیر مطالعه می‌شود.
کودکان باید کاربرد کتاب خواندن را در زندگی خود ببینند؛ کودک باید به صورت عملی متوجه شود که با مطالعه به موفقیت می‌رسد؛ همچنین باید او را تشویق کرد و با این اقدامات یقیناً شوق به مطالعه بیشتر خواهد شد.
در این مرحله باید نگران آن باشیم که کتاب در دسترس همه قرار بگیرد و این کتاب‌ها از نظر محتوایی، علمی، کیفیت چاپ و… خوب باشند.
مشکل اصلی صنعت نشر کودک و نوجوان چیست؟
صنعت نشر یک چرخه پیچیده و به هم پیوسته است و عناصر مختلف باید کار کنند تا برآیند این فرآیند، قابل قبول باشد. طبیعی است بخشی از آن به پیش زمینه‌ها و تمهیدات تولید آثار، همچون حمایت از مباحث نظری، رونق گرفتن نقد، برپایی همایش‌ها، جشنواره‌ها و حمایت از نشریه‌ها باز می‌گردد.
بخشی به حمایت از سیستم تولید باز می‌گردد که می‌شود با سیاست‌هایی، انگیزه بیشتری بین آن‌ها ایجاد کرد. حمایت از ناشران که در این مدت به علت افزایش بی رویه قیمت کاغذ آسیب زیادی دیدند می‌تواند راه کار مناسبی برای حل مشکلات باشد.
رفع مشکلاتی همچون تعطیلی‌های مکرر کتاب فروشی‌ها کار دشواری نیست و می‌توان با اقدامات ساده دغدغه‌ها را رفع کرد. مشکلات توزیع از جمله نقاط فروش ناکافی خصوصاً در حوزه کودک و نوجوان قابل توجه است؛ زیرا کتاب کودک توان رقابتی کمتری به نسبت سایر کتب دارد. کتاب فروشان به علت قیمت پایین‌تر کتب کودک تمایل کمتری به عرضه این کتاب‌ها دارند لذا به صورت کلی عرضه کتاب کودک و نوجوان سخت‌تر است.
غلبه به برخی از موانع قدیمی و بی دلیل از جمله عدم امکان عرضه کتب کودک و نوجوان در مدارس می‌تواند راهگشا باشد؛ حمایت از بسترهای جدید برای فروش آنلاین کتب، ایجاد تشکل‌های مردمی کتاب محور، پیش بینی برنامه‌های مرتبط با کتاب در مهد کودک، مساجد، مراکز تفریحی و… می‌تواند به صنعت نشر کتاب کودک کمک کند.
به صورت کلی نباید فکر کنیم با اصلاح یک چرخ دنده، این چرخه به صورت کامل اصلاح می‌شود.
علت کاهش نقش آفرینی کانون‌های پرورش فکری کودک و نوجوان چیست؟
کانون پرورش فکری برند مربوط به کودکان است که سابقه ۶۰ ساله و امکانات خوبی در سراسر کشور دارد؛ در دوره‌های اخیر مدیران با نگاه سیاسی انتخاب شدند لذا برخی تصمیم‌ها لطمه‌های جدی به این نهاد زده است؛ مشکلات دیگری همچون همه گیری کرونا و مشکلات اقتصادی، مسائل این کانون را مضاعف کرده است؛ این دلایل باعث کاهش نقش افرینی کانون در عرصه کتاب خوانی و به طور کلی در عرصه کودک و نوجوان شده است.
انتخاب مدیران غیر سیاسی و سپردم امور به دست اهالی فرهنگ و هنر کودک و نوجوان راه حل این ماجرا است؛ باید فعالیت‌ها در چهارچوب قوانین و مقررات باشد؛ به طور مثال این کانون ردیف بودجه ملی دارد که باید به تجهیز کتاب خانه‌ها منتهی شود اما سال‌ها است که کتابی بر کتابخانه های کانون افزوده نشده؛ عملاً این بودجه که هدفش دسترسی کودکان به کتابخانه بوده صرف دیگر مشکلات شده است.
چه توصیه‌هایی به علاقه مندان ورود به عرصه نگارش کتب کودک دارید؟
خواندن متعدد داستان، نگارش هر روزه، خواندن ادبیات و نقد، افزایش تعاملات اجتماعی، افزایش ارتباطات گروهی و پشتیبانی فکری و نظری از یکدیگر از جمله پیشنهادات است.
از سوی دیگر نهادهایی همچون حوزه هنری با استفاده از ظرفیت‌های استانی می‌توانند آثار خوبی را به جامعه عرصه کنند.