به گزارش خبرنگار مهر، در ماه‌های اخیر انتشار نتایج اولیه رتبه‌بندی روزنامه‌ها که مبنای دریافت آگهی‌های دولتی و یارانه مطبوعات است، انتقاداتی را از سوی برخی از این نهادهای رسانه‌ای در پی داشته است.
ایمان شمسایی مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی در گفت‌وگو با مهر با اعلام اینکه جلسات کمیته تجدید نظر به پایان رسیده و به زودی نتایج نهایی اعلام می‌شود گفت: طرح رتبه‌بندی روزنامه‌ها چیزی است که بر مبنای آن، آگهی‌های دولتی به روزنامه‌ها تعلق می‌گیرد و در یارانه نیز اثرگذار است. از طرفی هم در کار فرهنگی و رسانه‌ای نمی‌شود همه را به عدالت صددرصدی رتبه‌بندی کرد.
وی در توضیح شیوه عملیاتی رتبه‌بندی روزنامه‌ها گفت: فرایند به این شکل بوده که از عملکرد روزنامه‌ها در فاصله نیمه دوم ۹۸ و نیمه اول ۹۹، ۵ شماره مساوی تعیین شده و برای آنها شاخص‌هایی مثل تیتر اختصاصی، یادداشت و سرمقاله و عکس اختصاصی و… در نظر گرفته شده است. همه روزنامه‌ها در قالب ۱۰۰ نمره و حدود ۲۰ آیتم از بالاترین نمره یعنی ۱۰ برای شمارگان تا یک و ۲ نمره برای کاریکاتور و طنز، نمره‌دهی شده‌اند.
مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی در ادامه گفت: امسال که مسئولیت ما در وزارت فرهنگ شروع شد، چون رتبه بندی از قبل آغاز و آبان سال گذشته فراخوانش داده شده بود و ۲۷۶ روزنامه فرم‌های خوداظهاری را تکمیل و ارسال کرده بودند و داوری اولیه نیز انجام شده بود نمی‌شد بگوییم این روش را قبول نداریم. مخصوصاً اینکه خود اصحاب رسانه در آن شرکت کرده بودند و نمایندگان صنوف آنها را ارزیابی کردند. انجمن روزنامه‌های غیردولتی و خانه مطبوعات و اساتید ارتباطات ارزیابی اولیه را انجام داده بودند.
شمسایی گفت: ما گفتیم همه اعتراض‌ها را به صورت مکتوب ارسال کنند و حدود ۱۷۰ روزنامه به این نتایج اعتراض داشتند. در بهمن‌ماه حدود ۱۶ جلسه ۶ ساعته برگزار کردیم. ریاست کمیته تجدید نظر را اینجانب به عنوان مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی برعهده داشتم و دبیری کمیته هم برعهده مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌های وزارت ارشاد بود و یک نفر از انجمن روزنامه‌های غیردولتی، یک نفر از انجمن پیشکسوتان و یک نفر هم از خانه مطبوعات سراسر کشور به عنوان نماینده روزنامه‌های غیر سراسری حضور داشتند. این ۵ نفر و یک نفر از اعضای کمیته بدوی (بدون حق رأی)، جلسات تجدید نظر را برگزار کردند.
وی درباره روند بررسی اعتراض‌ها گفت: مدیران یا نمایندگان تک‌تک روزنامه‌ها آمدند و اسناد و مدارک و مستندات‌شان را ارائه کردند و نمره‌ها بعضاً تغییر کرد. یک سری آیتم‌های تشویقی هم وجود دارد که تماماً در آئین‌نامه‌ای که سال ۹۹ منتشر شده، آمده است. مثل داشتن دفاتر در استان‌های کشور و موارد دیگر که موجود است. البته نقدهایی هم وارد است. انتقاد اول اینکه این رتبه‌بندی بر اساس بازه نیمه دوم ۹۸ و نیمه اول ۹۹ یک روزنامه داریم تصمیم می‌گیریم که در ۱۴۰۱ با آن چطور رفتار کنیم. در حالی که مدت‌ها از آن گذشته و طبیعتاً آن روزنامه پس از یک سال و نیم افت یا پیشرفت کرده و قابل قضاوت نیست. این انتقاد کاملاً وارد است و ما هم قبول داریم و سعی می‌کنیم رتبه‌بندی بعدی را هم به صورت الکترونیکی و برخط و هم خیلی زود انجام دهیم. اما چرا باید این کار را به سرانجام برسانیم؟ چون همین الان روزنامه‌ها بر اساس رتبه‌بندی سال ۹۶ حمایت و آگهی دریافت می‌کنند. طبیعتاً وضعیت ۱۴۰۱ یک روزنامه به وضعیت ۹۸ و ۹۹ آن خیلی نزدیک‌تر است تا ۹۶ آنها که ۵ سال عقب‌تر است.
مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی درباره انتقادات ادامه داد: انتقاد دوم اینکه می‌گویند چرا روزنامه‌های سراسری و غیرسراسری با هم رقابت کرده‌اند؟ در پاسخ باید گفت اولاً برای روزنامه‌های غیرسراسری امتیازات ویژه‌ای قائل شده‌ایم. مثلاً اینکه اخبار شهرستان‌ها ۴ نمره داشته و روزنامه‌های سراسری باید یک صفحه کامل ویژه شهرستان‌ها می‌داشتند تا به آنها نمره می‌دادیم یا اینکه اخبارشان را می‌شمردیم اما به روزنامه‌های غیرسراسری همه ۴ نمره تعلق گرفته است. نکته بعدی اینکه برای روزنامه‌های سراسری، گستره توزیع در نظر گرفته شده یعنی باید در ۳۱ استان توزیع شوند تا ۴ نمره را می‌گرفتند اما روزنامه غیرسراسری این نمره را کامل گرفته‌اند. مسئله دیگر هم در آیتم جریان‌سازی است که ۶ نمره داشته و برای روزنامه سراسری لازم بوده که در کشور اتفاق ایجاد کند اما برای روزنامه غیرسراسری، آیتم جریان‌سازی تنها در جغرافیای خودش مدنظر قرار گرفته است.
شمسایی گفت: تراز نویسندگان ۴ نمره داشته که برای روزنامه سراسری لازم بوده که سطح نویسندگانش در حد کشوری باشد اما برای روزنامه غیر سراسری در سطح جغرافیایش ارزیابی داده شده است. جدای از تمام این‌ها نهایتاً باز هم ۱۵ درصد به نمرات روزنامه‌های غیرسراسری اضافه شد. ثانیاً این را هم در نظر بگیریم که ما روزنامه غیرسراسری داریم که نمره‌اش نزدیک ۹۰ شده و از بسیاری روزنامه‌های سراسری بیشتر است.
وی در ادامه گفت: انتقاد سوم اینکه وقتی نمره روزنامه‌ای ۷۳ و دیگری ۷۵ شده یعنی رسانه دوم از نظر ارشاد بهتر است؟ انصافاً باید بگویم که لزوماً این طور نیست. اما چون فرایند نمره‌دهی یک فرایند کاملاً مبتنی بر داوری بر اساس شاخص‌ها و استنباط‌های داوران بوده، این نمرات داده شده و قید شده است. گاهی روی نیم نمره هم بحث و تبادل نظر و رأی‌گیری می‌شد اما چون آیتم‌ها هرکدام نمره داشتند مجموعاً برای هر روزنامه عددی به دست می‌آید که به نسبت دیگری متفاوت است. مبنای عملکرد ما نمرات نیست. ما یک سری درجه‌بندی‌هایی در ارشاد داریم که مثلاً روزنامه‌های ۷۰ تا ۱۰۰ نمره را روزنامه‌های درجه یک می‌دانیم. ۶۰ تا ۷۰ درجه دو، ۵۰ تا ۶۰ درجه سه تا آخر. حمایت‌ها بر اساس گروه بندی مذکور انجام می‌شود. چون همان طور که ذکر کردم ۵ شماره در سال به طور نمونه بررسی شده و ممکن است خیلی اتفاقی من در این شماره‌ها کاریکاتوری نداشته باشم و بقیه سال داشته‌ام و نمره‌اش را نگرفته‌ام. بنابراین خیلی هم نمی‌شود به این تکیه کرد که این ۵ شماره واقعاً نشان‌دهنده عملکرد یک‌ساله یک روزنامه است.
مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی گفت: نکته دیگر اینکه اساساً داوری برای کار فرهنگی خیلی سخت است. شاید روزنامه‌ای ۸ صفحه‌ای آن قدر حرف برای گفتن داشته باشد و بتواند جریان‌سازی کند، جلوی اشتباهی را بگیرد یا باعث تغییر در یک سیاست‌گذاری شود و منشأ انجام کار خوبی باشد که یک روزنامه بزرگ اینگونه نباشد. نمی‌شود گفت که شما چون ۸ صفحه‌ای هستید و آن یکی بیشتر پس الزاماً او بالاتر از شماست. اما بالاخره باید شاخص‌هایی برای ارزیابی داشت.
وی درباره قاعده در نظر گرفتن سازمان‌دهی نهاد یک روزنامه در کنار محتوای خروجی آن گفت: در عین حال که محتوا اصل و اساس هر محصول فرهنگی به ویژه روزنامه است اما فراموش نکنیم رسانه هم یک نهاد صنفی است که نیروی بیمه‌ای و داشتن دفاتر و گستره توزیع در آن مهم است. باید با افتخار بگوییم خبرنگاریم و در یک روزنامه کار می‌کنیم و این حرفه را شغل تلقی کنیم. به همین دلیل، داشتن نیروی بیمه‌ای ۹ نمره داشته و هر نیرو ۱۵ صدم یعنی روزنامه‌ای که ۶۰ نیروی داشته نمره کامل را گرفته است. هر دو با هم مهم است. یک روزنامه خوب، هم حجم صفحاتش مهم است و هم سیاه‌وسفید یا رنگی بودن و هم بالاخره سازمان تحریریه و نیروهایش مهم است. لذا اگرچه باید در دوره‌های بعدی سهم محتوا به ویژه محتوای خوب، حرفه‌ای و سودمند را بیشتر لحاظ کرد اما ساختار رسمی تحریریه و بعد سازمانی رسانه را نیز همچنان دارای اهمیت دانست.
شمسایی در پایان اظهار امیدواری کرد معاونت مربوطه با اخذ نظرات کارشناسی همکاران بتواند کیفیت این رتبه‌بندی را در مراحل بعدی افزایش دهد.