به گزارش خبرنگار مهر، برنامه همکاری با متخصصان ایرانی خارج از کشور در حوزه‌های علمی و فناوری از سال ۱۳۹۴-۱۳۹۵ بصورت ترددی، حضوری و غیرحضوری توسط معاونت علمی و فناوری به اجرا در آمد. هدف این برنامه ایجاد ساز و کاری جهت بهره‌مندی از دانش و تجارب ارزشمند محققان و متخصصان ایرانی خارج از کشور بود.
برنامه همکاری با متخصصان ایرانی خارج از کشور در قالب برنامه‌هایی همچون پسادکتری، فرصت مطالعاتی، اساتید مدعو و معین، تأسیس شرکت فناور و برگزاری سخنرانی و کارگاه تخصصی، پروژه تخصصی جایگزین خدمت سربازی و جذب به عنوان هیئت علمی دانشگاه‌ها با تاکید بر مدل چرخش مغزها طراحی و اجرا شده است.
در گام نخست، این طرح به دنبال افزایش تردد متخصصین و دانشمندان ایرانی خارج از کشور با تمرکز بر فارغ‌التحصیلان ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا و ارائه تصویر واقعی از وضعیت کشور در حوزه‌های علمی و فناوری برای آنها بوده است.
در این راستا برنامه‌ها و طرح‌هایی جهت ترغیب نخبگان ایرانی و همچنین تسهیل شرایط تردد آنها با کمک شبکه‌های تخصصی و استفاده از فرصت حضور نخبگان در کشور به دلیل علقه های عاطفی و دیدار با خانواده خود تدوین شد. همچنین با توجه به ضرورت حضور میدانی جهت جذب و همکاری با گروه‌های تخصصی و در راستای تبیین شرایط و دستاوردهای کشور در حوزه‌های مختلف علمی در کشورهای توسعه یافته که درصد بیشتری از ایرانیان متخصص در آن حضور دارند نشستهایی حضوری در محل دانشگاه‌های در کشورهای سوئیس، هلند، اتریش، آلمان، سوئد، نوروژ، فنلاند و استرالیا و همچنین با توجه به محدودیت‌های موجود نشست‌های مجازی در کشورهای امریکا و کانادا اجرا شد.
افزایش گام به گام میزان تعهد متخصصین و نخبگان غیر مقیم به کشور
قدم بعدی در طرح اجرا شده فراهم آوردن شرایط تردد نخبگان، افزایش میزان تعهد آنها در هر بار حضور خود در کشور جهت مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با حوزه علم و فناوری است. هدف ایجاد وابستگی و احساس مسئولیت در نخبگان ایرانی نسبت به کشور است که می‌بایست مرحله به مرحله و با القای حس تاثیرگزار بودنشان ایجاد شود.
ایجاد زیرساخت لازم برای ترغیب و جذب متخصصین ایرانی خارج از کشور
تاکنون بر اساس برنامه همکاری با متخصصان ایرانی خارج از کشور قراردادهایی را با برترین مراکز و مؤسسات علمی و فناوری داخل (پایگاه‌های تخصصی همکار) در حوزه فناوری‌های راهبردی جهت جذب و استفاده از توان علمی و تخصصی نخبگان ایرانی منعقد کرده و تسهیلات و امکاناتی برای ایرانیان فراهم کرده، تا بلافاصله بعد از ورود به کشور، به مدت یک سال در یکی از بهترین مراکز علمی مشغول به کار شوند و همزمان با تائید مدارک تحصیلی فرصت کافی جهت آشنایی فضای کاری و سطح علمی مرکز را داشته باشند.
در قالب این طرح ۸ برنامه حمایتی از ایرانیان غیر مقیم «استاد مدعو و معین»، «حمایت فرصت مطالعاتی»، «حمایت سخنرانی و برگزاری کارگاه»، «حمایت نظام وظیفه تخصصی در داخل کشور»، «حمایت اشتغال در شرکتهای فناور»، «حمایت تأسیس شرکت»، «حمایت پسادکتری»، «حمایت نظام وظیفه تخصصی در خارج از کشور» اجرایی می‌شود. در سال جاری ۵۲ نفر از متقاضیان فعالیت خود را با حمایت مذکور در پایگاه‌های میزبان برنامه آغاز کرده اند.
یکی دیگر از برنامه‌های این طرح «حمایت از شرکت دانش بنیان» است؛ در این حمایت در کنار سیدمانی ۲۰۰ میلیون تومانی، خدماتی شامل مشاوره، ارائه فضای استقرار، تیم اجرایی و فنی و … به متقاضیان ارائه می‌شود. در سال جاری ۳۵ نفر از متقاضیان فعالیت خود را با حمایت مذکور در پایگاه‌های میزبان برنامه آغاز کرده اند.
برنامه حمایتی تأسیس شرکت دانش بنیان از دیگر برنامه‌ای حمایتی برای ایرانیان بازگشته به کشور است که در سال جاری ۱۴ نفر از متقاضیان فعالیت خود را با حمایت مذکور در پایگاه‌های میزبان آغاز کرده اند.
«حمایت فرصت مطالعاتی» پنجمین مدل حمایتی از این افراد است؛ در حمایت مذکور متخصصان ایرانی، دانش آموخته مقطع دکتری از ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا یا شاغل در ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا می‌توانند با یکی از پایگاه‌های میزبان برنامه همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور قرارداد یکساله پژوهشی با حقوق معادل پایه مرتبه خود و دریافت پژوهانه را داشته باشند. در سال جاری ۵ نفر از متقاضیان فعالیت خود را با حمایت مذکور در پایگاه‌های میزبان برنامه آغاز کرده اند.
در سال جاری ۱۰۵ نفر از متقاضیان فعالیت خود را با حمایت سخنرانی و برگزاری کارگاه در پایگاه‌های میزبان برنامه آغاز کرده اند. در سال جاری ۵۳ نفر از متقاضیان از حمایت نظام وظیفه تخصصی در داخل کشور بهره مند شده اند. همچنین امسال در قالب حمایت «اشتغال در شرکتهای فناور» ۱۳ نفر از متقاضیان فعالیت خود را با حمایت مذکور در پایگاه‌های میزبان برنامه آغاز کرده اند.
همکاری ۱۰ هزار متخصص ایرانی به صورت دورادور
سید علی حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه با اجرای این برنامه، حدود ۲ هزار و ۵۰۰ نفر از متخصصان ایرانی در حوزه‌های مختلف به کشور بازگشته اند، گفت: ۱۹ درصد این افراد فارغ‌التحصیل ۲۰ دانشگاه برتر دنیا بوده و حدود ۷۹ درصد این افراد تجربه زندگی بیش از ۵ سال را در خارج از ایران داشته‌اند.
معاون روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین الملل معاونت علمی و فناوری گفت: عمده این افراد از دانشگاهای برتر حوزه ام‌آی‌تی، استنفورد، هاروارد، برکلی، ایلینوی، امپریال کالج، پرینستون، میشیگان، ملی سنگاپور، ای پی اف ال سوئیس و … فارغ التحصیل شده اند.
وی خاطر نشان کرد: علاوه بر بازگشت این تعداد از ایرانی‌ها، بیش از ۱۰ هزار نفر از متخصصان و محققان خارج از کشور به طرق مختلف و از راه دور با موسسات و دانش بنیان‌های ایرانی مشارکت می‌کنند.
حسینی با تاکید بر اینکه به صورت میانگین روزانه ۳ درخواست از سوی ایرانیان مقیم خارج به کشور داریم، گفت: البته که در این پلتفرم، تنها بازگشت آنها به کشور مطرح نیست بلکه افزایش ترددهای علمی و فناورانه با محققان ایرانی نیز مهم است.
معاون روابط علمی و سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین الملل معاونت علمی و فناوری با اشاره به آمار بازگشتی ایرانی‌های مقیم خارج در سال ۱۴۰۰ گفت: امسال ۴۰۰ نفر از این افراد که عمدتاً از امریکای شمالی، کانادا، اروپا، المان، سویس، سوئد و نروژ بودند به کشور بازگشتند.
حسینی با اشاره به فعالیت این متخصصان در کشور گفت: تاکنون ۲۹۰ استارت اپ و شرکت دانش بنیان در حوزه‌های مختلف تخصصی توسط این افراد ایجاد شده که زمینه اشتغال تخصصی مستقیم برای بیش از ۳۴۰۰ نفر از بهترین متخصصان و فارغ‌التحصیان داخلی را فراهم کرده است.
وی تاکید کرد: تا کنون بیش از ۴۸۰ نفر از محققان بازگشته به کشور در قابل این برنامه جذب هیئت علمی دانشگاه‌های تراز اول داخلی شده که این امر در بالا رفتن سطح کیفی فعالیت‌های پژوهشی، آموزشی و بین المللی دانشگاه‌ها تاثیر شایانی داشته است.