علی صمدزاده کارشناس و پژوهشگر امنیت و روابط بین‌الملل در گفتگو با خبرنگار مهر، در رابطه با درگیری میان روسیه و اوکراین و تأثیرات آن بر نظام بین‌الملل و شرایط منطقه، گفت: در بحران اوکراین شاهد منازعه‌ای درباره نظم آینده جهانی هستیم که اوکراین زمین بازی این منازعه، قرار گرفته و نشان‌دهنده نزاعی است که سال‌ها پیش به ویژه در ۱۰ سال اخیر، میان آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهایی مثل چین و روسیه بر سر ناتو تشدید شده است. کارشناسان تا پیش از درگیری دو کشور، می‌گفتند که این منازعه در حال فروکاسته شدن است و طرفین نمی‌خواهند این ماجرا به یک برخورد نظامی منجر شود؛ اما وخامت شرایط نشان داد که چنین خویشتن‌داری در دو طرف وجود ندارد.
وی در پاسخ به این پرسش که اثر این منازعه بر سایر نقاط جهان، از جمله منطقه غرب آسیا و ایران چه خواهد بود؟ تصریح کرد: بخش قابل توجهی از این درگیری آینده و نظم روابط و نظام بین‌الملل را خواهد ساخت، اینکه کدام کشور پیروز باشد، اثرگذار است اما هنوز نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی کرد. کارشناسان ایده‌های مختلفی در این باره دارند، اعتقاد من بر این است که این منازعه اثرات کوتاه و میان مدتی خواهد داشت.
پرونده هسته‌ای ایران با بحران اوکراین ارتباطی ندارد
کارشناس روابط بین‌الملل درباره نکاتی که ایران باید در شرایط کنونی به آنها توجه داشته باشد، گفت: در این شرایط تمرکز از روی پرونده ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین پرونده‌های مطرح در سطح بین‌الملل تا حد زیادی کاسته خواهد شد. یکی از موضوعاتی که ۱+۴ به آن می‌پرداخت پرونده کشور ما بود و در دو هفته اخیر شاهد بوده‌ایم بخش قابل توجهی از این تمرکز برداشته شده است.
میزان ارتباط محتوای پرونده ایران با مناقشه اوکراین بسیار پایین است. بهتر است این دو موضوع را به هم مرتبط نکنیم تا پرونده ما به وجه‌المصالحه‌ای در مناقشه اوکراین تبدیل نشود. صمدزاده درباره این ادعا که منازعه اوکراین و روسیه پرونده هسته‌ای ایران را گره زده است، تصریح کرد: این روایات صحیح نیست؛ میزان ارتباط محتوای پرونده ایران با مناقشه اوکراین بسیار پایین است. بهتر است این دو موضوع را به هم مرتبط نکنیم تا پرونده ما به وجه‌المصالحه‌ای در مناقشه اوکراین تبدیل نشود.
وی با بیان اینکه ایران کشوری است که سال‌ها تحریم را تحمل کرده است، عنوان کرد: طی سال‌ها تجربه، به راه‌حل «کم‌اثر کردن تحریم‌ها» رسیده‌ایم و باید همواره به فکر کاستن اثرات آن باشیم. مناقشه اوکراین در نظام بین‌الملل بحران انرژی به وجود آورده و باعث افزایش قیمت حامل‌های انرژی شده است. با توجه به اینکه در ایران تولیدات نفت داریم، این موضوع کمک می‌کند تا تحریم‌ها به لحاظ عملیاتی کم‌اثر شوند.
کارشناس امنیت و روابط بین‌الملل درباره سرانجام این درگیری‌ها، بیان کرد: به نظر می‌رسد خواست یکی از طرفین طولانی کردن درگیری است. ممکن است جنگ پایان یابد اما درگیری‌ها ادامه خواهد داشت و تبعات وقوع بحران نظامی در اوکراین در میان‌مدت بروز پیدا می‌کند.
صمدزاده با بیان اینکه آمریکایی‌ها همواره از تحریم‌ها به عنوان ابزاری یک سویه استفاده می‌کنند، تاکید کرد: اگر آمریکا به این روند ادامه دهد، ساخت یک زنجیره از کشورهای تحریم‌شده برای مقابله با تحریم‌ها امکان‌پذیرتر می‌شود. در واقع تحریم‌های آمریکا به عاملی برای پیوند کشورها تبدیل می‌شود و تبادلات و قرابت آنها افزایش پیدا می‌کند. ایالات متحده تحریم روسیه را آغاز کرده و برای اولین بار میزان تحریم‌های مسکو از ایران سبقت گرفته و در رتبه اول قرار دارد. هرچه آمریکا از ابزار تحریم در مقابل کشورهای بیشتری استفاده کند، چاقوی آنها کُندتر خواهد شد.
وی با اشاره به افول قدرت آمریکا و سربرآوردن سایر قدرت‌های جهانی، اظهار کرد: وقتی نظم نظام بین‌الملل، از حالت تک قطبی به چند قطبی در حال حرکت است، منافع کشورهایی که وابسته به یکی از قدرت‌ها باشند به خطر می‌افتد. اما کشورهایی که استقلال بیشتری دارند زمین بازی وسیع‌تری پیدا خواهند کرد؛ چراکه می‌توانند منافع خود را خارج از منافع قدرت‌های بزرگ تعریف کنند. جمهوری اسلامی ایران تنها کشور منطقه است که استقلال سیاسی و اقتصادی دارد. امروز نظام ما می‌تواند منافع خود را بدون در نظر داشتن این جنگ بر اساس اراده خود محقق کند، اما کشورهایی مثل عربستان و امارات با توجه به وابستگی به آمریکا امکان تصمیم‌گیری مستقل را ندارند.
کارشناس امنیت و روابط بین‌الملل با تاکید بر اینکه رخدادهای این منازعه، حقانیت ایده‌های جمهوری اسلامی را اثبات می‌کند، گفت: ایران از ابتدای انقلاب گفت که غرب استانداردهای دوگانه دارد و رفتارش با کشورها عادلانه و مساوی نیست. امروز در بحران اوکراین در مسائل مختلف و بدون تلاشی از جانب جمهوری اسلامی حقانیت ایده‌های انقلاب در حال اثبات است.
صمدزاده ادامه داد: ظرفیت‌های گسترده‌ای در کشور داریم که اصلی‌ترین عامل در بهره‌برداری از آنها، اراده داخلی است. باید با اراده‌ای محکم فرصت‌ها را کنار هم قرار دهیم و نگاه جامعی به صحنه داشته باشیم. باید بدانیم فرصت‌ها پابرجا نیستند و حتی ممکن است به تهدید تبدیل شوند.
عدم مداخله غرب فرصت خوبی برای حل بحران یمن است
عدم مداخله بیرونی باعث می‌شود شرایط آسان‌تری برای حل منازعات ایجاد شود؛ امروز اصلی‌ترین بحران منطقه ما یمن است و در این شرایط، با تمرکز بر این بحران می‌توان گامی برای خاتمه این ظلم ۷ ساله برداشت. وی با اشاره به اینکه ذات رقابت در منطقه ما، بر سر امنیت و سیاست است، تصریح کرد: این بحران بزرگ سیاسی-امنیتی در سطح بین‌الملل باعث می‌شود که سطح اهمیت سایر بحران‌ها تنزل پیدا کند و از مداخله قدرت‌های بزرگ برای تشدید شرایط جلوگیری می‌کند. این فرصتی است تا قدرت‌های منطقه‌ای خودشان مسائل را حل و فصل کنند و عدم مداخله بیرونی باعث می‌شود شرایط آسان‌تری برای حل منازعات ایجاد شود. امروز اصلی‌ترین بحران منطقه ما یمن است و در این شرایط، با تمرکز بر این بحران می‌توان گامی برای خاتمه این ظلم ۷ ساله برداشت.
کارشناس امنیت و روابط بین‌الملل افزود: اقدام برای خاتمه بحران یمن می‌تواند جایگاه ثبات‌آفرینی ایران در منطقه را تحکیم و تقویت کند. پیشبرد ثبات‌آفرینی در منطقه، ایران را به قدرت برتر غرب آسیا تبدیل می‌کند، چراکه هیچیک از رقبا، ایده و توان جدی برای ایجاد ثبات در منطقه را ندارند و ایده آنها مبتنی بر تهدید و ثبات‌زدایی است.
صمدزاده در رابطه با اینکه عده‌ای اصرار دارند ایران در منازعه اوکراین و روسیه مداخله کند، گفت: این افراد تا حدی دچار احساسات رسانه‌ای شده‌اند. بررسی دقیق نشان می‌دهد که مداخله کشورهای پیرامون به لحاظ جغرافیایی نمی‌تواند منازعه را خاتمه ببخشد و از طرفی اوکراین و روسیه، هر کدام اهداف و شرایطی را برای مذاکره مشخص کرده‌اند که وجه مصالحه‌گونه شرایط را تقلیل می‌دهد، همچنین استقلال و تصمیم‌گیری اوکراین تا حد زیادی از بین رفته است.
از پایان درگیری‌ها استقبال می‌کنیم
وی تاکید کرد: این یک بحران انسانی است و ما خواستار توقف درگیری‌های نظامی هستیم، اما تحقق این خواسته نیازمند ابزارهایی است که موجود نیست؛ بنابراین مداخله ما نمی‌تواند راه‌حل باشد. از طرف دیگر منافع جمهوری اسلامی ایران اقتضا می‌کند که این بحران خاتمه پیدا کند چراکه ما با هر دو طرف منازعه ارتباطات سیاسی و اقتصادی داریم، اما هر نوع تشدید وابستگی و اتصال جمهوری اسلامی به یکی از طرفین ماجرا می‌تواند در ادامه، منافع ما را تحت‌الشعاع قرار دهد.