خبرگزاری مهر - گروه استانها- رؤیا متکیائی: تمدن و فرهنگ دیرینه، جلوه‌ای خاص در هر گوشه‌ای از استان کرمانشاه پدید آورده و نعمت خدادادیِ طبیعت زیبا در کنار آثار ساخته بشر، نقش تاریخی و فرهنگی را به کرمانشاه اختصاص داده است و وجود آثاری از دوره‌های غارنشینی و نوسنگی و تمدن‌های قدیمی همچون عیلامی، لولویی، سومری و آثار تاریخی بازمانده از حکومت‌های شاهانه مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، ایلخانان و قاجار در استان کرمانشاه، تاریخ کهن و تمدن دیرینه این سرزمین را بی نظیر و ممتاز ساخته است.
اغلب آثار تاریخی کرمانشاه، بر روی کوه‌ها و ارتفاعات سرسبز و پوشیده از گیاه و در کنار رودها و سراب‌های دیدنی بنا شده است که از شناخته شده ترین این آثار مجموعه طاقبستان و بیستون است.
شرایط طبیعی ویژه و موقعیت جغرافیایی بی مانند و وجود دره‌ها و دشت‌های حاصلخیز و آب و هوایی معتدل و دل‌انگیز، موجب شده که استان کرمانشاه از دیرباز مقصد اقوام مختلف و پذیرای گردشگران داخلی و خارجی باشد.
از میان مناطق دیدنی و از تفرجگاه‌های بی نظیر استان کرمانشاه محوطه تاریخی طاقبستان یا در زبان کوردی طاق‌وسان که در دامنه کوهی به همین نام و در کنار چشمه‌ای در شمال شرقی شهر کرمانشاه واقع شده است در این محوطه، آثاری از دوره ساسانی وجود دارد که شامل سنگ نگاره اردشیر دوم و ۲ ایوان سنگی بنام‌های ایوان کوچک و بزرگ است.
مورخین و جغرافی نویسان دوره اسلامی ضمن توصیف سنگ نگاره‌های طاق بستان، از این محوطه با نام‌های متفاوتی یاد کرده‌اند، به طوری که ابن فقیه و ابن رسته این مکان را «شبدیز» و یاقوت آن را «قصرشیرین» نامیده است، همچنین حمدالله مستوفی آنجا را «طاق وسطام» عده‌ای دیگر آن را «طاق بهستون»، «طاق بیستون» و «تخت بستان» نامیده‌اند و «سان» در لفظ محلی به معنی سنگ است و به این ترتیب «طاق وسان» یعنی طاقی که در سنگ کنده شده است.
این اثر تاریخی در کنار طبیعت زیبا و سرسبز و در دامنه کوه با منظره زیبای چشمه جاری، هر بیننده‌ای را محو تماشای خویش می‌کند و به گفته پیشینیان در محوطه طاق بستان یک زیارتگاه قدیمی وجود داشته و از این جهت از گذشته دارای موقعیت بسزایی بوده است.
وجود آثار باقی‌مانده از صده های پیشین در این مکان حکایت از آبادانی آن در قدیم دارد و گردشگرانی که از این محوطه بازدید داشته به خارق‌العاده بودن آن اذعان داشته‌اند.
توصیفی از طاق‌های کوچک و بزرگ طاقبستان
توصیف اثر تاریخی طاق بستان در کتب تاریخ اینگونه است: در این بنا در سمت چپ حجاری تاجگذاری اردشیر دوم بر رو تخته سنگی حک شده که شاه در وسط ایستاده و موبد موبدان در سمت راست است و حلقه سلطنتی را به شاه نشان می‌دهد.
در سمت چپ الهه‌ای ایستاده است که انواری از سرش خارج می‌شود که نشان مذهبی است و به عقیده بعضی میترا الهه روشنایی است.
در سمت چپ این نقش ۲ غار دیده می‌شود که اولی کوچک‌تر و دومی بزرگ‌تر است و طاق کوچک در زمان شاهپور سوم ساخته شده است زیرا نمایشگاهی از این پادشاه و پدرش شاهپور دوم است، ۲ کتیبه به خط پهلوی در طرف راست و چپ غار وجود دارد که اسامی حجاری شده را ذکر کرده است.
پیکر این ۲ شاه از رو به رو دیده می‌شود که یکدیگر را نگاه می‌کنند، شاهپور سوم در سمت چپ با شلوار چین دار و گردنبد و ریش نوک باریک است، هر د و۲ آنها دست‌های خود را روی شمشیری دراز و مستقیم قرار داده‌اند.
فرمان خسروپرویز برای ساخت غار در طاقبستان
در کنار این غار، غار دیگری است که به فرمان خسروپرویز ساخته شده است و به شکل نیم‌دایره است که بر ۲ ستون است و نقوش ظریفی دارد و این نقش شکل درختی است که شاخسارهای آن بر ستون پیچیده شده است و بالای طاق ۲ فرشته دیده می‌شود که انوارهای مواج از آنها می‌گذرد.
در وسط طاقِ هلالی ۲ نقش برجسته وجود دارد که به وسیله برگ‌های درخت تاک به هم متصل شده‌اند و نقش فوقانی مجالس تاجگذاری را نشان می‌دهد؛ که پادشاه در وسط ایستاده و موبد موبدان در طرف چپ است، پادشاه همان تاجی را بر سر دارد که در سکه‌های خسروپرویز معمولاً رسم می‌شده است، یعنی تاجی بزرگ که ۲ رشته مروارید در زیر و هلالی در جلو دارد و شاخه‌های بالای تاج در بین ۲ بال عقاب قرار گرفته است و در روی آن هلالی است که قرص خورشید در آن نقش بسته است.
لباس پادشاه دارای نوارهای مواج است و رشته‌های مروارید از آن غلتان و از گردن پادشاه آویزان است و در طرف راست شاه زنی قرار گرفته که کوزه‌ای در دست دارد؛ که آن زن آناهید (آناهیتا) الهه آب است.
قسمت پایین طاق، خسروپرویز را مسلح و سوار بر اسب نشان می‌دهد که متأسفانه در اثر رفتارهای مهاجمین به این اثر شکسته شده است و پادشاه کلاه‌خودی بر سر دارد که تاج آن به هلال و قرص خورشید آراسته شده است، شاه زرهی با حلقه‌های آهنین بر تن دارد و نیزه‌ای در دست راست و کمربندی زرین دارد و با کمال آرامش بر اسب خود ایستاده است، مورخان می‌گویند این فرد خسروپرویز است که سوار بر اسب خود شبدیز در حجاری دیده می‌شود.
شکار باستانی در نقش نگاره طاقبستان
در قسمت وسط این نقش‌ها صیادان به شکار گوزن پرداخته و جانوران هراسان و گریزان هستند که از مخرجی که در طرف راست حجاری است بیرون می‌روند و پادشاه که سوار بر اسب است در سه قسمت این حصار ترسیم شده است.
در سمت بالا پادشاه سوار ایستاده و اسبش آماده حرکت است و زنی بر بالای سر او چتری را افراشته است که علامت شوکت سلطنتی است؛ ۲ زن دیگر شیپور در دست دارند و یکی تنبور می‌نوازد و بر روی چوبست، زنانی نشسته و کف می‌زنند و چنگ می‌نوازند.
نقش دیوار سمت چپ شکار گراز را نشان می‌دهد و جماعتی از مردم و جانوران در آنجا ازدحام کرده‌اند و در سمت راست پنج فیل قرار دارد و در وسط تصویر پادشاه است که زنی به او تیر می‌دهد و زنی دیگر در سمت راست او به نواختن چنگ مشغول است.
در غار بزرگ تصاویر رنگینی از محمدعلی میرزا دولتشاه پسر فتحعلی شاه که حاکم کرمانشاه بوده است دیده می‌شود که پشت سر آن محمد علی میرزا یکی از پسرانش با عمادالدوله ایستاده است و در جلوی آن یکی دیگر از پسرانش یعنی حشمت الدوله ایستاده و گفته می‌شود که در برابر غار نزدیک چشمه مجسمه خسروپرویز قرار داشته که بعداً مجسمه در دریاچه افتاده است و در قرن نوزدهم تن آن را بدون پا از آب بیرون آورده‌اند.