خبرگزاری مهر - گروه استانها- رؤیا متکیائی: شهر زیبا و دیدنی بیستون با جاذبه‌های فراوان طبیعی و تاریخی از مکان‌های دیدنی استان کرمانشاه، در فاصله ۳۰ کیلومتری شمال شرق کرمانشاه و در کنار راه باستانی کرمانشاه به همدان است و دارای محوطه تاریخی بی نظیر در دامنه کوه بیستون است که همچون گنجینه‌ای بی مانند در بین آثار تاریخی کرمانشاه می‌درخشد.
آثار تاریخی بی نظیر متعددی در مجموعه بیستون وجود دارد که از آن جمله می‌توان به نقش‌برجسته و کتیبه داریوش، سراب بیستون، نیایشگاه مادی، سنگ بلاش، مجسمه هرکول، نقش‌برجسته گودرز، نقش‌برجسته مهرداد دوم، فرهاد تراش، کاروانسرای ایلخانی، کاروانسرای شاه عباسی، پل بیستون و… اشاره کرد و آثار موجود در محوطه تاریخی بیستون از دوره پیش‌از تاریخ تا پس از اسلام را در بر می‌گیرد و از همین رو از مناطق مهم باستان‌شناسی در ایران به حساب می‌آید.
یکی از آثار این مجموعه سنگ‌نوشته و نقش‌برجسته حجاری‌شده داریوش است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد و علاوه بر این وجود غارهای متعدد در کوه بیستون از حضور انسان در این منطقه در دوران پارینه‌سنگی حکایت دارند.
بیستون به‌دلیل وجود آثار تاریخی که قدمت آن از حدود چهار هزار سال قبل شروع می‌شود و تا چند صد سال پیش ادامه می‌یابد گنجینه‌ای از آثار تاریخی ایران به حساب می‌آید که تاکنون ۲۸ اثر آن به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.
محوطه تاریخی و فرهنگی بیستون که از جاهای دیدنی کرمانشاه به شمار می‌رود در سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و کتیبه و سنگ‌نوشته داریوش هخامنشی در سال ۱۳۸۵ به فهرست آثار جهانی یونسکو اضافه شد و ارزش و اهمیت بیستون را می‌توان تا دوره پارینه‌سنگی دنبال کرد به‌ویژه که غارها و پناهگاه‌های صخره‌ای بیستون بر این موضوع صحه می‌گذارند که این منطقه جز مهم‌ترین سکونتگاه‌های زاگرس است.
مجموعه بیستون با وسعت یک هزار و ۶۵۰ هکتار از نظر تاریخی، طبیعی و زیست محیطی دارای تنوع و ارزش زیادی است اما آنچه باعث شهرت جهانی بیستون شده کتیبه داریوش کبیر متعلق به ۵۲۰ سال پیش از میلاد است.
در دامنه کوه بیستون، قطعه‌سنگ‌های تراش‌خورده‌ای از جنس سنگ آهک به‌صورت پراکنده پخش شده‌اند که به‌شکل مکعب‌مستطیل و مکعب مربع هستند و مشابه این قطعه‌سنگ‌ها در سازه‌های نیمه‌کاره عصر ساسانی همچون فرهاد تراش و پل خسرو دیده می‌شود و علاوه بر تکنیک تراش این بلوک‌ها علائم حجاران نیز به سبک زمان ساسانی است.
غار شکارچیان و غار مرخرل از دوره پیش‌از تاریخ نیایشگاه مادی از دوره مادها، کتیبه و نقش‌برجسته بیستون از دوره هخامنشیان، پیکره هرکول از دوره سلوکیان، سنگ بلاش، سنگ‌نگاره گودرز و نقش مهرداد اشکانی از دوره اشکانیان، کاخ بیستون، فرهاد تراش، بنای ساسانی و پل ساسانی (خسرو) از دوره ساسانیان، کاروانسرای ایلخانی از دوره ایلخانیان، کاروانسرای شاه عباسی، کتیبه شیخ علی خان زنگنه و پل بیستون (پل صفوی) از دوره صفویان هستند.
حسن پیرنیا در کتاب تاریخ ایران باستان درباره بیستون نوشته است بیستون کوهی است که بلندی آن به چهار هزار پا می‌رسد و در پای آن چشمه‌هایی از کوه بیرون می‌آید و از دیرزمانی که نمی‌دانیم کی بوده، کاروان‌ها در اینجا توقف می‌کردند و ابن‌حوقل جغرافیدان مسلمان قرن چهارم هجری قمری گفته بود کوه بیستون کوهی بلند است که به قله‌اش نمی‌توان راه یافت و راه حاجیان از نیشابور به حلوان از زیر آن می‌گذرد.
یاقوت حموی جغرافیدان قرن هفتم هجری قمری از معدود جغرافی‌دان‌های مسلمانی است که به آثار باستانی کوه بیستون در کتابش اشاره کرده است وی می‌نویسد: بهستون دیه‌ی (دهی) در میان همدان و حلوان به نام ساسانیان است و از همدان چهار مرحله و از کرمانشاه هشت فرسنگ به دور است و کوه بهستون بلند است و به قله آن نتوان رفت و راه حاجیان درست از زیر آن می‌گذرد و دیواره آن، از بالا تا پایین، صاف است، گویی تراشیده باشد.
بیستون از واژه «بغستان» می‌آید که به معنی جایگاه خدایان است و احتمال می‌رود که نام باستانی آن باگاستانا بوده است و بیستون در گذر زمان به «بَهیستان» و بعدها «بَهیستون» تغییر یافت تا اینکه پس از اسلام «بهستون» به‌معنای ستون نیکو یا ستون بهتر نامیده شد و امروزه نیز بیستون خوانده می‌شود اما هرچند خواندن آن به‌شکل «بیستون» به‌معنای بدون ستون اشتباه است.
کوه بیستون در زمان پارینه‌سنگی محل اسکان انسان‌های شکارچی بود که برای استقرار فصلی خود از غارهای دامنه جنوبی استفاده می‌کردند و غار شکارچیان اولین غار بیستون بود که در سال ۱۳۲۸ توسط انسان‌شناسی آمریکایی برای ۲ هفته کاوش شد و همین موضوع منجر به کشف هزاران ابزار سنگی از دوره پارینه‌سنگی میانی شد.
کتیبه بیستون که به شرح پیروزی داریوش اول هخامنشی بر گئومات مغ اختصاص دارد مهم‌ترین اثر هنری و تاریخی دوره هخامنشیان و قدیمی‌ترین متن در ادبیات ایرانی است و از همین رو یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخی جهان به شمار می‌رود و در نزدیکی این کتیبه، آثار پلکانی وجود دارد که ظاهراً حجاران برای دسترسی به محل کتیبه از آن استفاده می‌کردند و پس از پایان کار آن را تراشیده‌اند تا امکان دسترسی به کتیبه و نقش‌برجسته از بین برود.
روی ضلع سمت چپ این تخته سنگ شخصی با لباسی همانند بلاش وجود دارد که ظاهراً در حال رفتن به‌طرف نقش بلاش است در حالی که دست راستش را بالا برده است و چیزی در دست دیگرش دارد. در سمت راست نقش بلاش نیز نقش شخص سومی قرار دارد که لباسی تا زانو بر تن دارد.
سراب بیستون
سراب بیستون، چشمه آبی است که آب آن در یک برکه جمع می‌شود و همین برکه نه‌چندان بزرگ از دلایل استقرار انسان‌ها از زمان پارینه‌سنگی تا هم‌اکنون در این محل بوده است و با اینکه کاروان‌های عبوری در مسیر غرب ایران به بین النهرین در کنار سراب بیستون اتراق می‌کردند و جالب اینکه آثار تاریخی زیادی از این محوطه باستانی در اطراف این سراب شکل گرفته‌اند به‌طوری که کتیبه و نقش‌برجسته زیبای داریوش، نقش‌برجسته‌های اشکانی، مجسمه هرکول، غار شکارچیان، پرستشگاه مادی، کاروانسرای شاه عباسی و غیره از محل سراب قابل‌مشاهده هستند.
این سراب تاریخی که در ارتفاع یک هزار و ۳۲۰ متری از سطح دریا قرار دارد و آب آن بدون طعم و مزه است و برای سیراب‌کردن مزارع این منطقه به کار می‌رود و سراب بیستون در سال ۱۳۸۰ به ثبت ملی رسید و به‌عنوان یکی از آثار طبیعی ایران در سال ۱۳۸۸ در فهرست میراث طبیعی کشور قرار گرفت.
درختان چنار سربه‌فلک کشیده، طبیعت دیدنی و آثار تاریخی اطراف سراب از جمله عواملی هستند که آن را به یکی از زیباترین سراب‌های ایران تبدیل کرده‌اند.
نیایشگاه مادی
نیایشگاه مادی یکی دیگر از آثار ملی موجود در محوطه تاریخی بیستون است که در زیر کتیبه داریوش بزرگ قرار دارد و این نیایشگاه شامل صفه‌ای به طول ۱۰.۵، عرض هفت متر و بلندی ۱.۵ متر می‌شود که با سنگ‌های نتراشیده و خشکه‌چین ساخته شده و از طریق راهرویی به طول هفت متر و عرض ۱٫۵ متر، دو بخش شده است. اتاقی در انتهای این راهرو قرار دارد که اطراف آن را شکاف کوه و یک دیوار احاطه کرده است. حدود ۶۰ سال قبل یک هیئت آلمانی طی بررسی و کاوش این صفه آن را نیایشگاهی از دوران مادها معرفی کرد و در طی کاوش روی صفه و پیرامون آن سفال‌هایی متعلق به نیمه اول هزاره اول پیش از میلاد کشف شد.
دژ مادی
محوطه تاریخی دژ مادی در شمال غرب مجموعه بیستون قرار دارد که بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی در سال ۱۹۶۶ برج و باروهای مستطیل شکلی داشته است و دیوارهای دژ را به‌صورت خشکه‌چین و با سنگ‌های کوچک و بزرگ ساخته‌اند از آنجا که سفالینه‌های این سازه مشابه نمونه‌های کشف‌شده در نوشیجان ملایر و گودین تپه کنگاور است آن را به دوره مادها نسبت می‌دهند.
طی کاوشی که در سال ۱۳۸۱ انجام شد آثاری سفالی از دوره‌های مختلف تاریخی نظیر عصر مفرغ جدید، عصر آهن، هخامنشی، اشکانی و اسلامی پیدا شد که نشان می‌داد اوج شکوفایی دژ در دوره مادها بوده است.
سنگ‌نگاره گودرز
سنگ‌نگاره گودرز دوم اثری تاریخی از دوره اشکانی است که در سال ۱۳۸۰ به ثبت ملی رسید و پیروزی گودرز دوم بر مهرداد را به تصویر می‌کشد.
مهرداد شاهزاده‌ای اشکانی بود که در دربار امپراتوری روم بزرگ شده بود و گودرز در فاصله سال‌های ۳۸ تا ۵۱ میلادی بر ایران حکومت می‌کرد و در این سنگ‌نگاره که تصویری نه چندان واضح از صحنه نبرد را نشان می‌دهد که سه جنگاور زره‌پوش سوار بر اسب به چشم می‌خورند که تصویر وسط به شاه ایران گودرز تعلق دارد و در این تصویر «نیکه» (خدای پیروزی) تاجی را بر سر گودرز می‌گذارد در حالی که او سوار بر اسب با نیزه به سواری دیگر (مهرداد دوم) حمله می‌کند و او را از روی اسب به پایین می‌اندازد.
نقش‌برجسته مهرداد دوم یا پیکره مهرداد دوم (که با نام نقش برجسته مهرداددر فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است) نقش‌برجسته‌ای مربوط به دوره اشکانیان است که در بیستون، محوطه تاریخی و فرهنگی بیستون جای گرفته‌است و این اثر به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و همچنین با تخریب بخشی از این اثر و روی آن سنگ‌نبشته وقف‌نامه شیخ علی خان زنگنه صدر اعظم دوره صفوی کنده‌کاری شده‌است.
کتیبه بیستون
روی سنگ‌هایی از جنس آهک حجاری شده است و روی آن نشانه‌هایی از یک لعابی قهوه‌ای‌رنگ دیده می‌شود که در اثر زمان تغییر رنگ داده است و این طور به نظر می‌رسد که حجاران برای بالا بردن ماندگاری کتیبه و نقش برجسته روی آن را با این لعاب ناشناخته پوشانده بودند.
کتیبه بیستون به عرض ۷.۸ متر و طول ۲۲ متر، به سه زبان فارسی باستان، ایلامی و اکدی (بابلی نو) با خط میخی حجاری شده است و متن این کتیبه به‌نحوی جانمایی شده است که نوشته مرتبط با هر شخص در نزدیکی او قرار داشته باشد.
متن فارسی باستان در پنج ستون آمده است که اهورامزدا با چهره‌ای انسانی در بالای این کتیبه دیده می‌شود و تاجی تابناک روی سر وی قرار دارد که به بزرگی و خدایی او اشاره دارد.
متن ایلامی در هشت ستون دو قسمتی و متن اکدی در یک ستون نوشته شده است. علاوه بر این سه متن اصلی، می‌توانید شاهد ۱۱ کتیبه کوچک دیگر روی صخره باشید که در رابطه با داریوش و اسرای او هستند.
از آنجا که چهار ستون اول فارسی باستان به رویدادهای پادشاهی داریوش می‌پردازد ارزش تاریخی والایی دارد و ادامه کتیبه با احترام به اهورامزدا و بخشش او ادامه می‌یابد و داریوش در کنار معرفی ۲۳ سرزمین تابعه خود، به ثبت و تشریح نبرد با شورشگرانی می‌پردازد که در اولین سال پادشاهی وی ادعای پادشاهی کرده بودند. پیروزی داریوش در ۱۹ جنگ، مرگ کمبوجیه، شورش فرورتیش و اعدامش در اکباتان، طغیان گئومات و سرکوب وی، پیروزی داریوش بر سکاها، استقرار آرامش و امنیت در امپراتوری پهناورش، پرهیز از دروغگویی و دفاع از راستی، نصیحت شاهان آینده و غیره در این کتیبه آمده است.
نقش‌برجسته بیستون با ۶ متر طول و ۳.۲۰ متر عرض، پیروزی داریوش بر گئومات مغ (بردیای دروغین) و اسیرکردن یاغیان را به تصویر می‌کشد و تصویر اهورامزدا در بالای سر اسیران قرار دارد که حلقه قدرت را به داریوش بزرگ می‌دهد.
نقش‌برجسته بیستون، پیروزی داریوش بر گئومات مغ را نشان می‌دهد و علاوه بر نماد اهورامزدا داریوش بزرگ را می‌بینید که پای چپش را روی سینه گئومات مغ قرار داده که زیر پای او بر زمین افتاده است. یک پا و ۲ دست گئومات به نشانه التماس به‌طرف بالا حجاری شده‌اند و در این نقش‌برجسته، داریوش ردایی بلند بر تن و تاجی کنگره‌ای بر سر دارد که در سمت چپ کتیبه همچون نگینی می‌درخشد و وی دست راستش را با هدف پرستش اهورامزدا بالا برده است.
نماد اهورامزدا با حلقه‌ای در دست چپش درست در روبه‌روی داریوش قرار دارد و او نیز دست راست خود را بلند کرده است که نشانه‌ای از دعای خیر برای داریوش یا تأیید او به شمار می‌رود و اهورامزدا کلاهی استوانه‌ای بر سر دارد که روی آن دایره‌ای با ستاره‌ای هشت پر دیده می‌شود؛ درست مثل شکلی که روی تاج داریوش وجود دارد.
۹ اسیر با دست‌های بسته و ریسمان بر گردن پشت سر هم به یکدیگر بسته شده و در مقابل داریوش ایستاده‌اند و نقش‌برجسته داریوش ۱۸۰ سانتی‌متر است و قامت کماندار و نیزه‌داری که پشت سر او ایستاده‌اند و به حدود ۱۵۰ سانتی‌متر می‌رسد و اسیران با قدی حدود ۱۲۰ سانتی‌متر به تصویر کشیده شده‌اند و این اسیران به دروغ خود را شاه نامیده بودند.
کتیبه و نقش‌برجسته بیستون در اثر عواملی زمین‌شناختی نظیر فرسایش و باران و باد، تخریب انسانی و ناآگاهی‌ها آسیب جدی دیده است.
مجسمه هرکول یکی از جاذبه‌های مجموعه تاریخی بیستون است که همواره گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند و این مجسمه که قدمت آن به دوره سلوکیان-پارتی‌ها برمی‌گردد در بهمن سال ۱۳۳۷ کشف شد و زمانی که کارگران مشغول خاک‌برداری و تسطیح جاده برای احداث راه جدید همدان به کرمانشاه بودند و زمان ساخت مجسمه را سال ۱۵۳ قبل از میلاد تخمین زده‌اند که مصادف با سلطنت مهرداد اول اشکانی و اواخر حکومت سلوکیان می‌شود.
در آن زمان هرکول یکی از محبوب‌ترین خدایان به شمار می‌رفت و از همین رو پیکره‌های گلی و سنگی زیادی از او ساخته می‌شد که معروف‌ترین نمونه آن در ایران مجسمه سنگی هرکول واقع در کنار شاه‌راه «شرقی- غربی» جاده ابریشم است و این مجسمه شخصی قوی هیکل با مو و ریش مجعد را نشان می‌دهد که در حال استراحت روی پوست یک شیر است.
مجسمه هرکول روی سکویی به طول حدود ۲۰ متر قرار دارد و در حالی که در دست چپش پیاله‌ای دارد، به‌طور نیم‌خیز روی پهلوی چپ خوابیده است و دست راست را روی پای راست و پای راست را روی پای چپ گذاشته است.
علاوه بر کتیبه‌ای به زبان یونانی قدیم که در پشت مجسمه روی سنگ نقش بسته است نقوشی نظیر درخت زیتون نیز به چشم می‌خورد که کماندان و تیردانی به شاخه آن آویزان است و گرز مخروطی‌شکلی نیز در کنار این درخت حجاری شده که از نقوش دیگر برجسته‌تر است.
نقش شیری در زیر تنه هرکول دیده می‌شود که از سنگ تراشیده شده و از پشت به کوه وصل است و از سر تا دم آن حدود دو متر و بلندی دمش ۱۱۴ سانتی‌متر است.
کاخ بیستون
کاخ ویران و ناتمام بیستون درست روبه‌روی کتیبه بیستون قرار دارد و به خسرو پرویز پادشاه ساسانی تعلق داشته است و طبق کاوش‌های باستان‌شناسی که از سال ۱۳۵۵ به تناوب انجام شده است و این کاخ که فقط دیوارهای دور آن ساخته شده بود و بنابر دلایلی ناتمام می‌ماند و بعدها به کاروان‌سرا تبدیل می‌شود، هرچند کاروان‌سرا بر اثر زلزله تخریب و در دوره قاجار یک روستا روی آن بنا می‌شود.
کاروانسرای ایلخانی
کاروانسرای ایلخانی اثر تاریخی دیگری در محوطه بیستون واقع در پایین‌دست فرهاد تراش است که روی بقایای کاخ نیمه‌کاره ساسانی ساخته شده بود.
برای ساخت این کاروان‌سرا از مصالحی مثل آجر، لاشه‌سنگ و ملات گچ استفاده کردند و آن را روی بقایای دیوارهای سنگی بنای ساسانی ساختند و کاروانسرای مذکور علاوه بر حیاط مرکزی، ۶۴ حجره و یک مسجد کوچک داشت اما ظاهراً این محل در اثر زلزله‌ای مهیب تخریب می‌شود و کاربری خود را از دست می‌دهد با این حال هنوز هم بقایایی از طاق‌های آن موجود است.
در دوره تیموری به‌طور پراکنده ساخت‌وسازهایی روی این بنا انجام شد که از آثار آن دوره می‌توان به تنورهای متعدد در عمق‌های مختلف این بنا اشاره کرد و در عصر صفوی از مصالح این بنا برای ساخت کاروانسرای شاه‌عباسی استفاده شد.
فرهاد تراش
فرهاد تراش، حجاری بزرگ و نیمه‌کاره‌ای در غرب کتیبه داریوش بزرگ و روی دیواری به ارتفاع ۳۶ متر و طول ۲۰۰ متر است که با اسامی دیگری همچون «فرای تاش»، «فراتاش» یا «تخت فرهاد» نیز شناخته می‌شود و این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۰ به ثبت آثار ملی ایران رسید.
آبراهام جکسون که سال ۱۲۸۲ از این محل دیدن کرده بود و این محل خالی از کتیبه و نقش را برای ثبت پیروزی‌های بعدی داریوش بزرگ مناسب می‌دانست و برخی دیگر از باستان‌شناسان بر این باور هستند که منظور از تراشیدن این بخش از کوه نشان دادن واقعه تاریخی مهمی توسط خسرو پرویز از پادشاهان ساسانی بوده است.
با این حال عده‌ای از کارشناسان اخیراً از روی بلوک‌های سنگی، ساقه ستون‌ها و پایه‌های نیمه‌کاره در پای کوه و مناطق اطراف حدس می‌زنند که فرهاد تراش در اصل یک کارگاه حجاری برای استخراج سنگ‌هایی بوده که در دیواره سازه‌های بیستون استفاده شده است و کاخ نیمه‌کاره خسرو پرویز فقط چند صد متر با آن فاصله دارد که احتمال درستی این نظریه را بالا می‌برد.
فرهاد تراش در ادبیات فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد؛ به‌طوری که مردم به‌خاطر اشعاری نظیر آنچه که نظامی گنجوی سروده است و این اثر تاریخی را کار فرهاد کوهکن می‌دانند که به‌خاطر عشق شیرین دست به این کار زده بود.
سنگ بلاش
تخته سنگ چهارضلعی نامنظمی در دامنه کوه بیستون وجود دارد که ارتفاع آن به ۲.۵ متر می‌رسد و روی سه ضلع آن نقوشی با برجستگی کم حجاری شده است و این اثر ارزشمند در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
روی ضلع میانی این تخته سنگ، نقشی متعلق به «بلاش» از پادشاهان اشکانی به حالت تمام‌رخ به چشم می‌خورد که علاوه بر کمربندی بر کمر و گردنبندش، دامن گشادی بر تن دارد و وی چهره‌ای با ریش و سبیل و موهای بلند است که سربندی زینت‌بخش روی این موها شده است و در دست چپ این پادشاه یک پیاله و دست راست او به‌سمت آتشدان دراز است که گویی چیزی در آن می‌ریزد.
کاروانسرای شاه عباسی بیستون
کاروانسرای شاه عباسی یکی دیگر از آثار تاریخی منحصربه‌فرد بیستون است که بر سر راه قدیمی کرمانشاه-همدان قرار دارد و در سال ۱۳۵۳ به ثبت آثار ملی ایران رسید.
این کاروان‌سرا که وسعتی بیشتر از ۶ هزار متر مربع دارد و به سبک کاروان‌سراهای عهد صفوی ساخته شده است و کار ساخت اثر مذکور احتمالاً به دستور شاه عباس اول صفوی شروع شده و طبق کتیبه سردر آن ظاهراً به همت شیخ علیخان زنگنه به پایان رسیده است.
کاروان‌سرا در زمان ناصرالدین شاه مورد مرمت قرار گرفت و در دوره پهلوی به‌عنوان انبار غله استفاده می‌شد و پس از انقلاب اسلامی نیز برای ۱۷ سال در اختیار اداره امور زندان‌ها بود تا اینکه سرانجام سازمان میراث فرهنگی برای مرمت بنا، آن را پس گرفت.
بقایای شهر پارتی
بقایای شهری باستانی در محوطه‌ای به طول ۸۰۰ و عرض ۳۰۰ متر در شمال شرقی سراب بیستون وجود دارد که به اعتقاد باستان‌شناسان به دوران اشکانیان تعلق دارد و این طور به نظر می‌رسد که این محل مسکونی با سایر آثار دوره اشکانی در بیستون (نقش‌برجسته گودرز، مهرداد دوم، بلاش) در ارتباط بوده و هم‌زمان با آن‌ها ساخته شده است.
پل ساسانی یا پل خسرو به طول ۱۵۲ هزار و ۲۰ متر روی رودخانه گاماسیاب در ۲ کیلومتری شهر بیستون قرار دارد و با توجه به تکنیک بنایی، تراش سطح سنگ‌ها و نشانه‌های حجاری و همین طور علاقه خسرو پرویز به ساخت‌وساز می‌توان نتیجه گرفت که این اثر تاریخی به دوره ساسانی تعلق دارد و به اعتقاد برخی کارشناسان این پل بخشی از سد ساسانی بوده است.
پل بیستون
پل بیستون که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده روی رودخانه دینور آب قرار گرفته است و با نام‌های متعددی شناخته می‌شود که از آن جمله می‌توان به پل شاه عباسی، پل صفوی، پل کهنه، پل نادر آباد و پل دینورآب اشاره کرد و این پل ۱۴۴ متر طول دارد و از آنجا که در اواخر دوره ساسانی ساخته شده است آن را به خسرو پرویز نسبت می‌دهند.
طبق شواهد پایه‌های پل در اواخر دوره ساسانی ساخته شد که مثل بسیاری از سازه‌های ساسانی بیستون ناتمام می‌ماند و در سده چهارم هجری تکمیل می‌شود و در دوره ایلخانی دهانه پنجم پل مورد بازسازی قرار می‌گیرد و مرمت نمای پل و طاق چهارم به‌ترتیب در دوره صفوی و پهلوی اتفاق می‌افتد.
این پل پنج دهانه از جنس آجر با ملات گچ دارد که به‌غیر از دهانه چهارم که طاقی بیضی‌شکل دارد طاق همه دهانه‌های آن به‌صورت جناغی است و به‌جز پایه‌های کناری تمام پایه‌های پل بیستون دارای پلان ۶ ضلعی هستند و بخش میانی پایه‌ها به‌شکل مکعب مستطیلی است که طرفین آن آبشکن‌های مثلثی قرار دارد و پایه‌های پل از سنگ و ملات گچ و گذرگاه آن از قلوه‌سنگ‌های رودخانه‌ای ساخته شده‌اند.