خبرگزاری مهر، گروه استانها: رهبر معظم انقلاب اسلامی در شعار سال جدید «تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین» را مورد تاکید قرار دادند تا یک بار دیگر شعار سال حول محور تولید و اقتصاد باشد موضوعی که می‌توان از آن به مثابه بخشی از نارضایتی معظم‌له نسبت به شرایط تولید و اقتصاد تولید محور در کشور تعبیر کرد. ایشان بازهم در کنار توصیه مشی اقتصادی به دولتمردان و قوای سه‌گانه راهکار توسعه اقتصادی را نیز در استفاده دانش‌بنیان‌ها ارائه کردند تا به وضوح مسئولان ما در سراسر کشور و استان سمنان بدانند که باید چه کنند.
اقتصاد دانش بنیان با موانعی در استان سمنان روبرو است که نمی‌گذارد به راحتی سهم قابل توجهی از دانش‌بنیان‌ها در تولید متصور باشیم یکی از مهمترین موانع این است که ما اصلاً یک برنامه مدون برای به کارگیری ظرفیت دانش‌بنیان‌ها نداریم که در آن اولاً وضعیت موجود و مزیت‌های شرکت‌های دانش بنیان و سپس فرایندهایی که باید طی شوند تا از ظرفیت این شرکت‌ها بهره‌گیری شود، لحاظ شده و بدانیم که باید چطور باید اقتصادمان را توسعه ببخشیم.
سمنان مستعد توسعه دانش‌بنیان‌ها است
یک کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره شعار سال، می‌گوید: استان سمنان دارای شرکت‌های دانش بنیان متعدد و مستعدی است که عمدتاً هم جوان هستند اما اگر از مسئولان ارشد و برنامه ریز استان سمنان بپرسیم که پنج مزیت اصلی اقتصادی که بر فرض پنج شرکت دانش بنیان شاخص استان دارند را نام ببرید تصور نمی‌کنیم پاسخ درخوری فراهم باشد زیرا اهمیت چندانی به موضوع دانش‌بنیان‌ها داده نشده است و به نظر می‌رسد اگر رهبر معظم انقلاب اسلامی امسال را به نام دانش‌بنیان‌ها نامگذاری نمی‌کردند، شاید اکنون هم شاهد توجه خاصی نسبت به دانش‌بنیان‌ها نبودیم.
سید رضا طباطبایی بیان کرد: البته اتفاقاتی رقم خورده برای مثال صندوق حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و پارک علم و فناوری استان سمنان توانسته اقدامات خوبی را برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان انجام دهد اما این شرکت‌ها پشت دیواری از بی اعتمادی و همچنین نادیده گرفته شدن محبوس هستند و خیلی‌ها اصلاً نمی‌دانند که در درون پارک علم و فناوری چه می‌گذرد از طرف دیگر باید اذعان کرد که ما در مقوله ترویج دانش نیز مشکلات عدیده‌ای داریم برای مثال مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان مبتنی بر علوم، یافته‌های علمی و تولیدات خود را به خوبی دارد اما هیچ وقت شاهد نیستیم که این تولیدات به سطح کشت و کشاورزی بیاید و کشاورزان از آن بهره بگیرند.
وی افزود: در استان سمنان دیوار مجموعه‌های دانش بنیان و علمی متأسفانه بسیار بلند است و هیچکس حتی مسئولان ما هم نمی‌داند که پشت آنها چه می‌گذرد در نتیجه ترویج به نظر می‌رسد مهمترین حلقه مفقوده استان سمنان در زمینه تولیدات علمی باشد. مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان اعلام می‌کند که بیش از ۱۶۰ رقم گونه درختان دیر گل ده و مقاومت به سرما تولید کرده که می‌تواند اقتصاد کشاورزی استان را نجات دهد اما شش سال است که هر سال پی در پی سرمازدگی محصول کشاورزان را از بین می‌برد و امسال هم همین اتفاق خواهد افتاد و شاید سال دیگر هم چنین چرخه‌ای تداوم داشته باشد زیرا حلقه واسطی که دانش را به عرصه کار پیوند بزند در استان وجود ندارد.
راهبرد رفع مشکلات
اما چرا شرایط اینگونه است؟ یکی دیگر از کارشناسان اقتصادی و فعال تولید در استان سمنان در این زمینه به خبرنگار مهر، می‌گوید: فقدان برنامه‌ریزی مدون مبتنی بر مزیت شناسی تولیدات علمی و فناوری استان سمنان یکی از مهمترین موانع پیش روی دانش بنیان‌ها در استان است دیگر دلیل نادیده گرفته شدن این نوع شرکت‌ها در زمینه تصمیم سازی های اقتصادی است برای مثال وقتی صنعت ما با یک دستگاه خود درگیر مشکل می‌شود، ما کمترین مراجعه را به دانش بنیان‌های درون استان داریم که ببینیم آیا قادر به حل مشکل هستند یا خیر؟
مرتضی نیازیان که سه سال سابقه کار در یک استار تاپ را نیز دارد، بیان می‌کند: سومین عامل موانعی است که پیش پای دانش‌بنیان‌ها قرار دارد و اگر رفع نشوند، نمی‌توانیم شاهد تحقق شعار سال در استان سمنان باشیم آن هم استانی که برای سال ۱۴۰۱ رشد هشت و نیم درصدی را برایش در نظر گرفته‌اند که با شرایط کنونی رکورد صنعتی، سرمازدگی کشاورزی، معادنی که بی برنامه رها شده‌اند و ظرفیت‌های گردشگری که نادیده گرفته شده‌اند، دشوار می‌توان تصور کرد که به نصف این رشد حتی نزدیک شد.
وی افزود: در وهله اول باید مزیت شناسی در زمینه دانش‌بنیان‌ها در استان سمنان شکل گیرد یعنی ما بدانیم که اصلاً شرکت‌های دانش بنیان ما چه هستند، چه توانی دارند، چه تغییری می‌توانند ایجاد کنند و اصلاً چه مشکل و نیازی را از استان پاسخ می‌دهند؟ وقتی این مزیت شناسی صورت گرفت تازه نوبت برنامه‌ریزی مدون برای در نظر گرفتن سهم دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد استان است مقوله‌ای که جز در سایه جدی گرفتن و بها دادن به فناوری‌ها امکان پذیر نیست. ما زمانی می‌توانیم برای دانش‌بنیان‌ها سهم در اقتصاد و اشتغال تصور کنیم که اول آنها را بشناسیم موضوعی که تاکنون نتوانسته‌ایم به خوبی از عهده آن بربیاییم.
چرایی بی اعتمادی به دانش بنیان‌ها
یک جوان که در شرکت دانش بنیان حوزه برنامه نویسی اپلیکیشن‌های موبایل فعالیت دارد به خبرنگار مهر، می‌گوید: امروز یگانه شرکت‌های دانش بنیانی در استان سمنان وجود دارند که می‌توانند نیاز بخشی از کشور را هم تأمین کنند اما شاید برنامه ریزان اقتصادی استان حتی نام شأن را هم نشنیده باشند این موضوع دو دلیل دارد نخست اینکه دانش‌بنیان‌ها هرگز جدی گرفته نشده‌اند زیرا عمدتاً جوان هستند، نوپا هستند، حرف‌هایی را می‌زنند که شاید با اصول برنامه‌ریزی سنتی و بروکراسی استان سازگار نیست و همچنین در چارچوب نمی‌گنجند اما دولت دست کم در یک دهه اخیر به جای اصلاح شرایط، آنها را نادیده گرفته است حال آنکه هدایت و تسهیلگری باید مهمترین نقش دولتی‌ها در قبال دانش‌بنیان‌ها باشد.
پارسا محمدیون با بیان اینکه مهمترین ویژگی دانش‌بنیان‌ها این است که جوان هستند و در نتیجه مسئولان فکر می‌کنند که این شرکت‌ها توان ندارند که کاری صورت دهند در حالی که اصلاً این‌طور نیست، ابراز کرد: برای برنامه‌ریزی در نظر گرفتن نقش دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد استان سمنان ابتدا باید این پرسش‌ها را از خودمان بپرسیم که شرکت‌های دانش بنیان ما چه نیازی از استان سمنان را پاسخ می‌دهند؟ چه نیازی از صنعت استان سمنان را پاسخ می‌دهند؟ چه توانی در زمینه راه اندازی واحدهای راکد دارند؟ چه ظرفیتی برای توسعه علمی کشاورزی دارند؟
وی افزود: نوع نگاه جوانان در شرکت‌های دانش بنیان کمی متفاوت است و در این زمینه شاید سازگاری با شرایط برایشان قدری دشوار باشد اما مسئولان به گونه‌ای با دانش‌بنیان‌ها برخورد می‌کنند که گویا هیچی نمی‌دانند. اگر دانش‌بنیان‌ها حمایت شوند و به آنها میدان داده شود قطعاً می‌توانند در زمینه اشتغال‌زایی نیز موفق باشند برای مثال شما شاهد هستید که یک تاکسی اینترنتی در سه سال چنان تحولی در اشتغال ایجاد کرد که صنعت فولاد کشور روی هم در تمام ایران نتوانست نیمی از آن را صورت دهد عجیب اینکه مسئولان استان سمنان اینها را می‌بینند اما کاری نمی‌کنند.
مشکلات چند بعدی دیده شوند
این جوان شاهرودی بیان می‌کند: عجیب اینجا است که ما در همین استان سمنان شرکتی را داریم که برنامه نویسی در زمینه برش کاری فلزات و چوب و… را با ابزار نوین صورت می‌دهد اما ۳۰ کیلومتر آن سو تر دستگاه‌های سی ان سی ترکیه برای کار ام دی اف و چوب در هنگام نیاز به تعمیر باید از کشور ترکیه درخواست کمک کنند تا این شرکت بعد از یک ماه معطلی دو تکنسین را بفرستد و کاری که جوان سمنانی و شاهرودی و دامغانی در ۲۰ دقیقه با دستمزد ۵۰۰ هزار تومانی انجام می‌دهند را ۱۵ روز طول بدهند در نهایت ۴۵ میلیون تومان هم بگیرند و بروند.
محمدیون افزود: حال آنکه اگر ما مزیت‌ها و ظرفیت‌های دانش‌بنیان‌ها را می‌شناختیم و برای بهره‌گیری از آنان برنامه‌ریزی می‌کردیم می‌توانستیم از ظرفیت‌های این حوزه بهره کافی را ببریم موضوعی که هم به اقتصاد استان کمک می‌کند و هم هزینه‌ها را کاهش می‌دهد تا زمانی که نتوانیم مزیت شناسی درستی را از وضعیت دانش‌بنیان‌ها داشته باشیم، موانع پیش پای آنان را رفع کنیم و همچنین به آنها سهم بدهیم نمی‌توانیم شاهد تأثیر گذاری این شرکت‌ها در اقتصاد اشتغال و تولید محور سمنان باشیم. در پنج سال گذشته تمام کاری که دولت در قبال رفع موانع تولید چه تولیدات صنعتی و کشاورزی و چه تولید علم و فناوری در مجموعه دانش‌بنیان‌ها صورت داده ارائه وام است گویا تنها مشکل تولید استان سمنان نقدینگی است.
وی با بیان اینکه اگر از دانش‌بنیان‌ها بپرسید مهمترین مشکل شما چیست قطعاً به مسائل دیگری مانند بروکراسی پیچیده، مانع تراشی دولتی، نادیده گرفته شدن، نداشتن بازار فروش و عرضه محصولات و خدمات و… اشاره می‌کنند اما دولت به دلیل نگاه تک بعدی، وقتی صحبت از حمایت تولید می‌شود ابتدا واحدهای تولیدی را به بانک معرفی می‌کند، ابراز داشت: امیدوار بودیم که با روی کار آمدن دولت سیزدهم این رویه قدری تغییر کند اما متأسفانه هنوز شاهد آن هستیم که واحدهای تولیدی فقط وام می‌گیرند و در نهایت دو سال دیگر واحدهای تولیدی مشکل دار استان به واحدهای تولیدی مشکل دار بدهکار بدل خواهند شد زیرا مشکلات تولید ما چه در زمینه دانش چه کالا و خدمات ریشه‌ای حل نشده است امیدواریم که در ادامه روند کنونی که از دولت قبل برجای مانده به سرعت تغییر کند و مشکلات تولید و به خصوص دانش‌بنیان‌ها چند بعدی دیده شود و نه فقط نقدینگی؛ تا در کنار برنامه‌ریزی بتوانیم شاهد تحول در این زمینه باشیم.
در نهایت باید گفت مجموعه عوامل شامل نادیده گرفته شدن دانش بنیان‌ها، فقدان تعیین سهم آنها در اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد محور، عدم مزیت شناسی اقتصاد دانش بنیان و حلقه مفقوده‌ای به نام ترویج که بتواند یافته‌های علمی را به سطح عمل بیاورد، سبب شده تا نتوانیم سهم خوبی را از اقتصاد دانش بنیان شاهد باشیم موضوعی که اگر رویه دولتی‌ها در قبال آن تغییر نکند امسال هم نمی‌توانیم تحول خاصی را در زمینه شعار سال شاهد باشیم متأسفانه موضوعی که ده سالی می‌شود در استان سمنان و کشور رخ می‌دهد و هرچه رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌فرمایند، نادیده گرفته می‌شود.