خبرگزاری مهر - گروه استانها: ابتدای تعطیلات نوروزی قلعه «فلک الافلاک» مملو از حضور مسافران و گردشگرانی از جای جای ایران اسلامی است که برای بازدید از این اثر ملی و شاهکار معماری ایرانی و همچنین موزه باستان شناسی و مردم شناسی این قلعه شگرف در خرم آباد حضور پیدا می‌کنند.
موزه مردم شناسی استان لرستان به عنوان یکی از غنی‌ترین موزه‌های مردم شناسی کشور در اردیبهشت سال ۱۳۸۱ در قلعه «فلک الافلاک» افتتاح شد، این موزه با ۱۲ سالن و راهرو هایی مرتبط به آن صحنه‌هایی بسیار بدیع و چشم نوازی را از زندگی بومی مردم لرستان به نمایش گذاشته است.
سفر به فرهنگ و باورهای مردمان لر
موضوعات به نمایش گذارده شده در این موزه شامل باورها و اعتقادات مردم این دیار درباره چشم زخم‌ها و تولد، ابزار و وسایل روشنایی سنتی، کتابت و لوازم مربوط به آن، پوشاک سنتی مردان و زنان، ابزار و صنایع کشاورزی بومی، موسیقی محلی، آهنگر محلی، گالری عکس از مناظر طبیعی و زندگی مردم، صحنه‌هایی از مراسم عروسی، گالری عکس‌هایی از دوره قاجار است.
همچنین مشاغل سنتی خراطی، سراجی، گیوه دوزی، ورشو سازی، ویترین‌هایی از ظروف و وسایل مهمان وازی، مراسم سوگواری و گور نگاره‌های حجاری شده، سالن مخصوص نمایش فیلم و اسلاید، مرد موتاب، زنان در حین بافت سیاه چادر، قالی، گلیم، جاجیم، ویترین نمونه‌هایی از بافته‌های لری، ماکتی از سیاه چادر، صحنه‌هایی از فعالیت زنان عشایر و روستایی، سالن موسیقی و نمایش انواع سازهایی لری و چهره‌های برجسته موسیقی لرستان، صحنه‌ای از شکار، آسیاب آبی و سالن ابزار و وسایل پخت نان و … از دیگر دیدنی‌های این موزه است.
موزه مردم شناسی «فلک الافلاک»؛ منظره خاطره انگیز فرهنگ این دیار
این مجموعه که با بهره گیری از ابزار و وسایل گرد آوری شده از صحنه‌های واقعی زندگی روزمره مردم و چیدمان مناسب آنها در ویترین‌ها و صحنه‌های ایجاد شده گذاشته شده منظره‌های خاطره انگیزی را در ذهن هر بیننده‌ای بر جای گذارد.
در سالن اول موزه با اشیا مربوط به تولد آغاز می‌شود که شامل اشیایی با باورها کهن نظیر طلسم‌ها، خر مهره‌ها (کژک)، آویزه‌های اسپند (دیی دیی)، قاب قران، ریش کل، پرهای خروس، سر کبک و مهره‌های رنگین و … است.
ابزار و وسایل روشنایی نظیر پی سوزها، چراغ لامپا، چراغ موشی و وسایل کتابت مانند کتب قدیمی، قلمدان، جوهر دان، عینک‌ها و قباله‌های قدیمی و همچنین اشیا مربوط به ایام سوگواری محرم و تعزیه گردانی و پوشاک مردان و زنان همراه با زیور آلاتی که زنان ایل به هنگام شادی به خود می‌آرایند از جمله اشیاعی است که در ویترین این سالن به نمایش گذارده شده است.
در ادامه آن مجموعه‌ای از اشیا و صحنه‌های مربوط به کشاورزی دیده می‌شود که در یک سوی آن مرد کشاورزی را در حین سوار بر خرمن کوب چوبی و خواندن آواهای محلی برای رفع خستگی نشان می‌دهد که گویی خود در کنار "خرمن جا"، به نظاره نشسته است و در سوی دیگر مردی در پی پاشیدن بذری نو زمین را با گاو آهن شخم می‌زند.
در همان نزدیکی سیمای مردی آهنگر و یا صنعتگران محلی که در حال تهیه ابزار آلات کشاورزی هستند نمایی دیگر از زندگی بومی لرستان را تداعی می‌کند.
سالن عروسی؛ نوای شور انگیز ساز و دهل
گالری عکس: در این گالری مجموعه‌ای از تصاویر طبیعت و مردم به نمایش گذارده شده که با نگاهی به آنها می‌توان به تنوع زیبایی‌های طبیعی، چهره‌های بومی و چگونگی زندگی در دامن طبیعت دل انگیز لرستان پی برد.
سالن عروسی: در سالن عروسی همراه با نوای شور انگیز ساز و دهل آوردن عروس با مادیان سفید تزئین شده، مردان و زنان رقصنده گرداگرد نوازندگان بومی و عروس و داماد و… همه اینها صحنه‌هایی هستند که شما را به این عروسی دعوت می‌کنند.
عکس‌های قاجار: در راهرویی که به سالن مشاغل بومی مرتبط می‌گردد عکس‌هایی از دوره قاجار دیده می‌شود این عکس‌ها مربوط به سران عشایر و طوایف لر در دوره قاجار است که توسط عکاس خانه «دارالخلافه» تهران در سال‌های ۱۲۱۸- ۱۲۱۹ عکسبرداری شده است و هم اکنون اصل این عکس‌ها در آلبوم خانه سلطنتی کاخ گلستان نگهداری می‌شود.
سالن سوگواری، طنین آوای سوگ
سالن مشاغل و ظروف: در زیر طاق نماهای این سالن مجموعه‌ای از پیکره استادان مشاغل سنتی نظیر پیر مرد خراط، ورشو ساز، سراج، گیوه دوز و اشیا مربوط به سوار کاری و شکار و ظروف مهمان وازی چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند و آنها را با دنیایی از رموز و فنون سنتی که روزگاری پیشتاز صنعت ایران زمین بوده‌اند آشنا می‌کند.
سالن سوگواری: در طنین غمگنانه آوای سوگ و نوای «مویه» که در این سالن بخش می‌شود صحنه‌هایی از مراسم چهره، کتل کردن اسب مردان پلاس پوش و زنان سوگوار با گیس بریده و گونه‌هایی خراشیده تصاویری از سوگنامه‌های شاهنامه را برای شما تداعی می‌کند، نقوش حجاری شده سنگ گورهای که در کنار این صحنه قرار گرفته‌اند، بخش‌هایی دیگر از آئین سوگ را به تصویر کشیده‌اند.
سالن نمایش: با ایجاد سالن نمایش برای بازدید کنندگان فرصتی فراهم شده که دمی با نشستن ناظر جلوه‌هایی از فرهنگ و تاریخ لرستان از طریق سیستم صوتی و تصویری موزه باشیم.
سالن بافته‌های بومی: مرد موتاب در حال موتابی، زنان عشایر در حین بافت سیاه چادر، گلیم، قالی و جاجیم سه سالن را به خود اختصاص داده‌اند به طوری که جزئی‌ترین فنون و زیبای های آن قابل مشاهده است.
سیاه چادرهای عشایری میزبان قدوم مهمانان نوروزی
سالن عشایر: در این سالن سیاه چادر (داوار) به نمایش گذارده شده که حدوداً پنج برابر کوچک‌تر از یک سیاه چادر واقعی است، این سیاه چادر نمونه‌ای است از یک سکونت گاه عشایری منطقه «هومیان» کوهدشت است که به همراه متعلقات آن در معرض دید عموم قرار گرفته است.
از دیگر موضوعاتی که در این سالن قابل مشاهده است، فعالیت روزمره زنان عشایر بوده که نقش عمده زندگی ایلیاتی را به عهده دارند، زنی در حال آوردن مشک آب، زنی در حال نخ ریسی، زنی در حال سبد بافی، زنی در حال مشک زنی، زنی در حال تهیه خوراک و خوابانیدن کودک خود در گهواره ای بومی و زنی در حال آوردن هیزم و صحنه‌هایی که به طور روزمره در زندگی ایلی و روستایی برای زنان تکرار می‌شود.
موسیقی لری همزاد مردمان دیار بلوط و مفرغ
سالن موسیقی: موسیقی لری بخش جدایی ناپذیر زندگی است که از بدو پیدایش این قوم با او همزاد بوده است، کهن‌ترین این آواها را می‌توان در «مویه» ها و «هوره» ها و نواهای شادی و سرودهای دلدادگی‌های عاشقانه جستجو کرد.
سالن موسیقی موزه مردم شناسی لرستان با مجموعه‌ای از انواع سازهای بادی نظیر سرنا، کرنا، دوزله، بلور، و سازهای کوبه ای نظیر انواع دهل و همچنین سازهای زهی انواع تنبور و کمانچه به ویژه کمانچه زنده یاد استاد «علیرضا حسین خانی» که در دستان پیکره‌اش در ویترین به نمایش گزارده شده است توجه هر علاقه مندی را به خود جلب می‌کند.
پیکره استاد «شامیرزا مرادی» سرنا نواز شهیر لرستانی و زنده یاد «امام قلی امامی» تنبور نواز کوهدشتی در آینده‌ای نزدیک به این مجموعه افزوده خواهد شد.
سالن نان و شکار
سالن شکار: در گذشته‌ای نه چندان دور شکار یکی از شیوه‌های معیشت مردم لر بوده است، شکار کبک در فصل زمستان همرا با دیجومه (پرده‌ای رنگین برای فریب کبک‌ها در زمستان) از جمله صحنه‌هایی است که در این سالن قابل مشاهده است.
سالن نان: نان اصلی ترین غذای بشری بوده که از گذشته‌ای دور تا امروز برای تهیه آن فن آوری های گوناگون را ابداع کرده است، در این سالن بخشی از این فن آوری ها شامل آسیاب آبی در اندازه‌ای سه برابر کوچک‌تر از اندازه واقعی، آسیاب دستی نظیر «دس یر» یا «دس هر» و «بردگلو» که برای خرد کردن دانه غلات به کار برده می‌شود و همچنین زنانی در حال تهیه نان محلی «تاوه ای» و «تیری» هستند به همراه تصاویری از موضوعات مرتبط با نان به نمایش گزارده شده است.
برای بازدید از نمونه‌هایی از فرهنگ، تمدن و پیشینه مردم لرستان به موزه مردم شناسی قلعه «فلک الافلاک» باید سر زد تا اوج هنرمندی و خلاقیت مردمان لر را مشاهده کرد.