احمد تجری کارگردان فیلم سینمایی «گل به‌خودی» که به‌عنوان تنها فیلم کودک و نوجوان در ترکیب فیلم‌های نوروز ۱۴۰۱ در حال اکران در سینماهای کشور است، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره سوابق سینمایی خود پیش از ساخت اولین فیلم بلند سینمایی‌اش گفت: من سال‌ها در سینمای ایران مشغول به کار بودم و به تازگی به خارج از کشور مهاجرت کرده‌ام. در سینمای ایران سابقه دستیاری، برنامه‌ریزی و کارگردانی فیلم کوتاه را دارم. در چند سریال تلویزیونی هم دستیار کارگردان‌هایی مانند سیروس مقدم، جواد مزدآبادی و قدرت‌الله صلح میرزایی بوده‌ام.
وی درباره ایده اولیه «گل به خودی» و داستان محوری آن هم توضیح داد: داستانی که انتخاب کرده بودیم، در ابتدا قرار بود به گونه دیگری ساخته شود و در یک فضای کاملاً سوررئال و فانتزی روایت شود اما متأسفانه از آنجایی که در سینمای ایران تجهیزات لازم را در اختیار نداشتیم و هزینه کار هم بالاتر از توان سرمایه‌گذار فیلم بود، به‌طور کل برنامه خود را تغییر دادیم و سعی کردیم با تغییر قصه آن را به فضای رئال و امروزی نزدیک کنیم. در همین راستا به قصه‌ای شریف و ساده درباره چند کودک و نوجوان رسیدیم که با همراهی چند عروسک وارد یک سری ماجراها بشوند. تلاش کردیم با زبانی ساده و روان این قصه را روایت کنیم.
اگر اجازه می‌دادند، فیلم‌مان خیلی بهتر می‌شد!
تجری درباره ضعف شدید فیلمنامه «گل به خودی» و تأثیر آن بر افت کیفیت فیلم هم توضیح داد: طبیعتاً فیلمنامه این فیلم ضعف‌هایی دارد و می‌توانست کشش بیشتری هم داشته باشد اما واقعیت این است که اگر اجازه می‌دادند نسخه اولیه فیلمنامه ساخته شود، قطعاً حاصل کار خیلی خیلی بهتر از نسخه فعلی می‌شد. فیلمنامه اولیه در فرآیند پروانه ساخت و حتی بعدها برای پروانه نمایش ممیزی خورد و سکانس‌هایی از آن حذف شد. مشخصاً درباره استفاده از عروسک آقای «فراستی» خیلی سخت‌گیری کردند و حتی گفتند اسمش را باید در فیلم تغییر دهید که نمی‌دانم دلیل‌شان چه بود! از این قبیل سکانس‌ها را اجازه ساخت ندادند. زمان دریافت پروانه نمایش هم گفتند موزیک‌های شاد فیلم زیاد است و باید حذف کنید. هر چه هم توضیح دادیم فیلم برای کودکان است و باید فضای آن شاد باشد اما اجازه ندادند و گفتند حجم موسیقی آن زیاد است. در مجموع عوامل زیادی دست به دست هم داد تا فیلم به کیفیت فعلی برسد. معتقدم اگر اجازه می‌دادند، فیلم می‌توانست خیلی بهتر از نسخه فعلی باشد.
وی افزود: اوایل که خواستیم کار کودک بسازیم، بسیاری به ما وعده حمایت دادند اما در عمل هیچ حمایتی صورت نگرفت. از کانون پرورش فکری تا بنیاد فارابی حتی به اندازه یک هزار تومانی هم از ما حمایت نکردند. در چرخه اکران هم شاهد هستیم که نه تبلیغات محیطی به فیلم داده‌اند و نه تبلیغ تلویزیونی داریم. تلویزیون فقط تعداد محدودی زیرنویس تبلیغاتی برای شبکه شما، آموزش و چند شبکه جدید دیگر داده است که فکر کنم مدیر این شبکه‌ها خودشان هم شبکه خودشان را تماشا نمی‌کنند، چه رسد به مردم عادی!
این کارگردان درباره تفاوت سینمای کودک ایران با سینمای کودک در جهان گفت: واقعیت این است که تفاوت در این حوزه بسیار زیاد است. در خارج از کشور سرمایه‌گذاری‌های بسیار کلانی روی فیلم‌های کودک می‌شود و با تبلیغات زیاد، بزرگ‌ترین کمپانی‌های فیلمسازی پای کار می‌آیند، طبیعتاً خروجی خوبی هم می‌گیرند. کمااینکه شاهد هستیم برخی فیلم‌های کودک و نوجوان در سینمای جهان فروشی به مراتب بیشتر از فیلم‌های بزرگسال با حضور ستاره‌های سینما را تجربه می‌کنند.
مطمئن هستم اگر در سینمای ایران بودجه‌ای که نهادهایی مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و یا بنیاد سینمایی فارابی در اختیار دارند به‌درستی به حمایت از فیلم‌های کودک اختصاص دهند و مثلاً به جای پنجاه فیلم معمولی، همان هزینه را صرف یک فیلم باکیفیت بالا کنند، قطعاً ما هم می‌توانیم حرف‌هایی برای گفتن در ژانر کودک و نوجوان داشته باشیم وی ادامه داد: در ایران اما نمی‌دانم چرا اینگونه به سینمای کودک نگاه نمی‌شود و حمایتی از این سینما صورت نمی‌گیرد. مطمئن هستم اگر در سینمای ایران بودجه‌ای که نهادهایی مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و یا بنیاد سینمایی فارابی در اختیار دارند به‌درستی به حمایت از فیلم‌های کودک اختصاص دهند و مثلاً به جای پنجاه فیلم معمولی، همان هزینه را صرف یک فیلم باکیفیت بالا کنند، قطعاً ما هم می‌توانیم حرف‌هایی برای گفتن در ژانر کودک و نوجوان داشته باشیم.
این کارگردان درباره دلیل استفاده از شقایق فراهانی به‌عنوان یک بازیگر زن در نقش یک مرد در فیلم «گل به خودی» و در نظر گرفتن ملاحظات گیشه برای این تصمیم هم توضیح داد: واقعیت این است که ما برای فروش چنین تصمیمی نگرفتیم. در داستان فیلم نقش شقایق فراهانی، یک خانم است که به دلیل پوشش کارهای خلافی که انجام می‌دهد خودش را گریم می‌کند و تبدیل به یک مرد می‌شود. اینگونه نبود که بخواهیم از یک بازیگر زن برای یک نقش مرد استفاده کنیم.
تجری درباره استفاده از عروسک به‌خصوص عروسک‌های مشابه شخصیت‌های واقعی در این فیلم هم گفت: قرارمان از ابتدا این بود که عروسک شخصیت‌های معروف را در این فیلم استفاده کنیم. خیلی عروسک هم داشتیم که متأسفانه دچار ممیزی شدند و نتوانستیم از آن‌ها استفاده کنیم. خیلی از شخصیت‌های معروف ورزشی و هنری را در فیلم داشتیم که متأسفانه جلوی حضور آن‌ها را گرفتند و نتوانستیم از آن‌ها استفاده کنیم.
وی ادامه داد: اینگونه نبود که بخواهیم از این ظرفیت برای وایرال شدن فیلم در فضای مجازی استفاده کنیم و به آن فکر هم نکرده بودیم. کمااینکه درباره گریم خانم فراهانی هم توضیح دادم که در متن داستان، او در واقع یک زن است و اینگونه نیست که نقش یک کاراکتر مرد را ایفا کند. اگر می‌خواستیم به فکر وایرال شدن فیلم در فضای مجازی باشیم، خیلی کارهای دیگر را می‌توانستیم انجام دهیم، مثل خیلی فیلم‌های دیگر که از الفاظ و دیالوگ‌های نامناسب استفاده کنیم، اما نخواستیم، چرا که شأن کودک و نوجوان ایرانی را بالاتر از این می‌دانیم. اگر شوخی و دیالوگی در فیلم وجود دارد، در حد و اندازه همین بچه‌هاست و نخواستیم دیالوگی از زبان بچه‌ها در فیلم باشد که درک و فهمش برای مخاطب عجیب باشد.
بسیاری «پازل بند» را با «گل به خودی» شناختند!
تجری درباره حضور گروه موسیقی «پازل بند» در این فیلم و استفاده تبلیغاتی از این ظرفیت هم گفت: قطعاً موافقم که این حضور باعث تبلیغ برای گروه پازل بند شد. براساس بازخوردهایی که از مخاطبان می‌گرفتم، بسیاری نمی‌دانستند چنین گروهی وجود دارد و با فیلم ما این گروه شناخته شدند. البته که گروه «پازل بند» به‌نسبت گروه معروفی بودند اما قطعاً اینگونه نبوده که عمومیت داشته باشند و همه آن‌ها را بشناسند. حضور در فیلم «گل به خودی» برای آن‌ها تبلیغ شد. از طرف مقابل اتفاقی برای فیلم ما رخ نداد که بخواهد برای فیلم تبلیغ شود اما حضور در این فیلم برای آن‌ها تبلیغ خوبی شد و امیدوارم بازخوردهای خوبی هم در راستای موفقیت‌های بعدی از این فیلم بگیرند.
استفاده ما از گروه «پازل بند» از ابتدا با رویکرد تجاری نبود چرا که قرار بود نقش خودشان را بازی کنند که در بخشی از داستان برای بچه‌های بی‌سرپرست کنسرت می‌گذارند. قطعاً وقتی ما در داستان خواننده‌ای را داریم که باید با گروهش بیاید و قطعه‌ای را اجرا کند، باید با یک گروه به توافق می‌رسیدیم که این توافق با گروه پازل بند شکل گرفت وی درباره کیفیت نامناسب بازیگری اعضای این گروه موسیقی هم گفت: درباره بازی‌های بد، طبیعتاً نظر منتقدان و افراد صاحب‌نظر محترم است اما از آنجایی که قرارمان از ابتدا این بود که این افراد نقش خودشان را در فیلم بازی کنند، طبیعتًا ما هم نخواستیم به‌عنوان بازیگر از آن‌ها بازی بگیریم. هر چه در فیلم هستند، خودشان هستند. علی رهبری و آرین بهاری هر دو نقش خودشان را ایفا می‌کنند. اگر موسیقی زنده را در فیلم خوب یا بد اجرا کرده‌اند، خودشان هستند و ما نخواستیم چیزی به آن‌ها کم و زیاد کنیم. قرار نبود از آن‌ها بازی‌های زیرپوستی برای نقش آدم‌های دیگر بگیریم. چه بد و چه خوب، خودشان هستند. تنها چیزی که ما از آن‌ها خواستیم این بود که خودشان باشند.
تجری تأکید کرد: استفاده ما از گروه «پازل بند» از ابتدا با رویکرد تجاری نبود چرا که قرار بود نقش خودشان را بازی کنند که در بخشی از داستان برای بچه‌های بی‌سرپرست کنسرت می‌گذارند. قطعاً وقتی ما در داستان خواننده‌ای را داریم که باید با گروهش بیاید و قطعه‌ای را اجرا کند، باید با یک گروه به توافق می‌رسیدیم که این توافق با گروه پازل بند شکل گرفت. در هر حال ما به حضور خوانندگانی نیاز داشتیم که نقش خودشان را ایفا کنند. اگر می‌خواستیم ملاحظات گیشه را مدنظر داشته باشیم، قطعاً می‌توانستیم تدابیر بهتری اتخاذ کنیم که تأثیرش را هم در گیشه فیلم ببینیم اما واقعاً به‌دنبال این ماجرا نبودیم.
این کارگردان درباره حضور فیلم «گل به خودی» به‌عنوان تنها نماینده سینمای کودک در ترکیب اکران نوروزی هم گفت: باید تشکر کنم از تمام افرادی که تلاش کردند سینمای کودک، در این ترکیب نماینده‌ای داشته باشد اما کاش بسنده نکنیم به حضور صرف، حمایت بعد از حضور هم بسیار حائز اهمیت است. تمام فروشی که فیلم ما تا به امروز داشته محصول تبلیغات خودمان و چند صفحه سینمایی در فضای مجازی بوده است. چهار بیلبورد شهرداری هم که به فیلم اختصاص پیدا کرد تنها چهار روز بود و بعد جمع شد.
فاصله بسیاری با دوران طلایی سینمای کودک در دهه هفتاد داریم
وی افزود: واقعیت این است که سینمای کودک و نوجوان در این سال‌ها مظلوم واقع شده است و ما فاصله بسیاری با دوران طلایی این ژانر در دهه هفتاد داریم. امیدوارم مسئولان از این گونه بیشتر حمایت کنند. اینکه من به‌عنوان یک فیلمساز جوان با سرمایه بخش خصوصی و بدون هیچ حمایتی وارد این حوزه شده‌ایم، واقعاً دل و جرأت داشته‌ایم و امید داریم که از ما حمایت شود. واقعیت این است که همکاران هم در این زمینه حمایت نمی‌کنند و برخی حتی حسادت می‌کنند! ما باید بیش از این‌ها پشت هم باشیم و از سینمای کودک حمایت کنیم تا اگر کم و کاستی هم وجود دارد، برطرف شود و چراغ سینمای کودک روشن بماند. شاید اینگونه روزی بتوانیم به دوران طلایی سینمای کودک که در دهه هفتاد تجربه می‌کردیم، بازگردیم. دنبال تخریب یکدیگر نباشیم.
تجری ادامه داد: من هم می‌توانستم با دو بازیگر مطرح یک فیلم کمدی بسازم که فروش خیلی بالایی هم داشته باشد و همه هم به‌به و چه‌چه کنند، اما وقتی سراغ سینمای کودک آمده‌ایم به این دلیل بود که دوست داشتیم دنباله‌روی آدم‌هایی باشیم که در دهه هفتاد با آثارشان ما را عاشق سینما کردند. امیدوارم این حمایت شکل بگیرد و شاهد احیای سینمای کودک باشیم.
وی با گلایه از شرایط اکران این فیلم گفت: نمی‌دانم تا چه زمانی اکران «گل به خودی» ادامه خواهد داشت اما در عمل روز به روز سانس‌های ما کمتر می‌شود. سانس تا قبل از ۴ بعدازظهر برای ما در نظر گرفته‌اند در حالی که طبیعتاً کودک و نوجوان به تنهایی به سینما نمی‌رود و باید به‌گونه‌ای باشد که خانواده بعد از ساعت اداری امکان همراهی با او را داشته باشند. از طرف دیگر افزایش قیمت بلیت‌ها هم تأثیر بسیاری بر افت استقبال از فیلم‌ها گذاشته است. امیدوارم در مجموع شرایطی پیش بیاید که همه چیز به نفع سینمای ایران صورت بگیرد.
کارگردان «گل به خودی» در پایان درباره درج نام فریبا عزیزی، علی قائم مقامی و احمد تجری به‌عنوان سه سرمایه‌گذار در فرآیند تولید این فیلم هم توضیح داد: سرمایه‌گذار اصلی فیلم ما خانم عزیزی بود و فیلم هم پروژه چندان گرانی محسوب نمی‌شود. واقعیت اما این است که سرمایه‌گذاری در ژانر کودک ریسک محسوب می‌شود و در مواردی سه نفر که جای خود دارد، ۱۰ سرمایه‌گذار هم می‌تواند کم باشد!