محمد علی کیانی مدیرکل همکاری‌های فرهنگی و ایرانیان خارج از کشور در گفت و گو با خبرنگار مهر درباره فعالیت رایزنان فرهنگی و وظایف آنها در حوزه معرفی ظرفیت‌های ایران از جمله میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری در خارج از کشور گفت: در سالهای گذشته براساس توافق بین وزارت میراث فرهنگ و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی قرار شد با صدور احکامی برای رایزنان فرهنگی ایران آنها را به عنوان رایزن افتخاری گردشگری هم معرفی کنند تا به نمایندگی از این وزارتخانه و در ارتباط با کنشگران این حوزه در عرصه جهانی برای جذب گردشگری اقدام شود.
مدیرکل همکاری‌های فرهنگی و ایرانیان خارج از کشور ادامه داد: ولی این توافق به دلایل مختلف به نتیجه نرسید و احکام نیز صادر نشد. در دولت جدید مذاکره‌ای بین آقای ضرغامی و رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی انجام شد و وزیر میراث فرهنگی خواست تا این سازمان به معرفی حوزه مسئولیتی وزارت نیز بپردازد. چون عرضه صحیح فرهنگ و تمدن ایران و ویژگی‌های فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی آن یکی از اهداف سازمان است و فعالیت رایزنان فرهنگی در حوزه معرفی میراث فرهنگی و هنرهای مختلف و توسعه گردشگری در خارج از کشور به منظور تحقق این هدف صورت می‌گیرد.
وی گفت: در واقع وظیفه رایزنان ما نیز همین است در این راستا شناسایی اموال و اشیای تاریخی ایران نیز از اولویت‌های کاری آنهاست اخیراً نیز رایزن فرهنگی ایران در فرانسه تعداد ۲۹ قطعه ظروف و مجسمه‌های گلی و سفالی مربوط به دوره هزاره پیش از میلاد تا دوره اسلامی را که در زمان جنگ جهانی دوم به وسیله آقای گوبلو سفیر فرانسه در ایران به کشور فرانسه منتقل شده بود، از نوادگان ایشان، تحویل گرفت و پس از ارسال به ایران به موزه ایران باستان تحویل داده شد و طی مراسمی در موزه ملی ایران رونمایی و به مدت یک هفته در معرض دید علاقمندان قرار گرفت.
نمایندگی‌ها در حوزه گردشگری میراث فرهنگی و صنایع دستی فعال هستند
کیانی گفت: رایزنان در نمایندگی‌ها هفته‌های فرهنگی برگزار کرده و فعالیت‌های فرهنگی انجام می‌دهند. ۷۰ درصد نمایندگی‌ها در حوزه گردشگری میراث فرهنگی و صنایع دستی فعال هستند و نمایشگاه‌های عکس آثار تاریخی ایران و جاذبه‌های گردشگری را برگزار می‌کنند. در طول سال چندین هفته فرهنگی با حضور بالاترین مقامات فرهنگی کشورها به صورت دو جانبه و با همکاری دولت‌های میزبان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دیگر دستگاه‌های فرهنگی به صورت مشارکتی و هم افزایی برگزار می‌شود که بخش زیادی از این برنامه‌ها به معرفی میراث فرهنگی، هنرهای سنتی، صنایع دستی، نمایشگاه عکس آثار و اماکن تاریخی و جاذبه‌های گردشگری اختصاص دارد.
وی ادامه داد: هفته فرهنگی استان‌ها در خارج از کشور نیز برگزار می‌شود و از ظرفیت‌های فرهنگی استان‌های مختلف استفاده می‌کنیم به عنوان مثال به مناسبت‌های مختلف هفته فرهنگی اصفهان در پاریس یا هفته فرهنگی قم در لبنان را برگزار کردیم و در قالب این هفته‌ها نشست و میزگرد و نمایشگاه و برنامه‌های جانبی برگزار شده است. همچنین برخی از این استان‌ها به منظور گسترش تبادلات هنری با سایر ملت‌ها، میزبان هفته فرهنگی کشورهای دیگر بوده‌اند. رایزنان ما در کشورهای آلمان فرانسه، حتی اتریش، اسپانیا و… فعالیت زیادی در این حوزه دارند. همواره اساتیدی از ایران برای شرکت در نمایشگاه و هفته‌های فرهنگی که در خارج از کشور اعزام می‌شوند تا نشست‌های تخصصی برگزار شود و با برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی در دانشگاه‌های هنر با نخبگان و اساتید خارجی تجربیات و دانش خود را به اشتراک می‌گذارند. همچنین هنرمندان در خارج از کشور ورکشاپ و کارگاه صنایع دستی برگزار می‌کنند که مورد استقبال قرار می‌گیرد.
همواره اساتیدی از ایران برای شرکت در نمایشگاه و هفته‌های فرهنگی که در خارج از کشور اعزام می‌شوند تا در نشست‌های تخصصی حضور یافته و با برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی در دانشگاه‌های هنر با نخبگان و اساتید خارجی تجربیات و دانش خود را به اشتراک گذارند مدیرکل همکاری‌های فرهنگی و ایرانیان خارج از کشور افزود: نمایشگاه‌های گردشگری متعددی در خارج از کشور برپا می‌شود از جمله نمایشگاه گردشگری انکارا یا نمایشگاه‌های جهانی برلین که رایزنان برای حضور ایران در این نمایشگاه‌ها هماهنگی لازم را برای حضور وزارتخانه میراث فرهنگی یا آژانس‌های گردشگری انجام می‌دهند یا در صورت عدم حضور آنان، به عنوان نماینده ایران برای حضور در این نمایشگاه‌ها شرکت می‌کنند.
کیانی در زمینه دیگر فعالیت‌های نمایندگی‌های فرهنگی در حوزه گردشگری و صنایع دستی گفت: در این حوزه رایزنان فرهنگی نمایشگاه‌های بسیاری در طول سال به مناسبت‌های مختلف برگزار می‌کنند و با توجه به تفاهم نامه فیمابین معاونت‌های وزارت میراث فرهنگی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی محصولات فرهنگی دریافتی از وزارت میراث فرهنگی در این نمایشگاه‌ها عرضه می‌شود. بخشی از این محصولات کتابچه‌هایی به زبان‌های مختلف است که ترجمه یا ویرایش آن با همکاری رایزنان فرهنگی صورت گرفته است.
اداره کل همکاری‌های فرهنگی و امور ایرانیان خارج از کشور ارتباط و تعامل خوبی با وزارت میراث فرهنگی و شهرداری تهران و دستگاه‌های که تولید محتوای گردشگری می‌کنند دارد و محصولات و اقلام فرهنگی تولیدی آنان را دریافت کرده و در اختیار نمایندگی‌های فرهنگی قرار می‌دهیم.
وی افزود: میزان فعالیت رایزنان فرهنگی در عرصه‌های مختلف متفاوت است که این موضوع به عواملی از جمله شرایط کشور میزبان، استقبال مردم و امکانات و بودجه نمایندگی فرهنگی بستگی دارد. به عنوان مثال رایزنان فرهنگی ایران در ژاپن، روسیه، آفریقای جنوبی، قرقیزستان، یونان و…. در حوزه تهیه نشریات متعدد گردشگری، غذاهای ایرانی، لباس اقوام و… به زبان محلی فعالیت می‌کنند و در اختیار مخاطبان و مراجعان قرار می‌دهند و این نشریات به صورت ماهانه منتشر می‌شود. البته ما برای پشتیبانی از این برنامه‌ها با تنگناها و کمبودهای بودجه و محتوی مواجه هستیم و برخی تولیدات لازم است به روزرسانی شوند.
وی افزود: اطلاعات فعالان در حوزه زنان، نخبگان، هنرمندان، عکاسان و… که آثار آنان قابل ارائه در عرصه بین المللی است توسط ادارات مختلف فرهنگی استان‌ها در اختیار این اداره کل قرار می‌گیرد و ما در برنامه‌های خارج از کشور از این مجموعه استفاده می‌کنیم.
وی بیان کرد: نمایندگان فرهنگی ایران در خارج از کشور در ایام نوروز نمایشگاه‌هایی مجازی و حضوری از آداب و رسوم نوروز برگزار کردند که استقبال خوبی از این نمایشگاه‌ها صورت گرفت.
ارزیابی عملکرد رایزنان فرهنگی
کیانی گفت: عملکرد رایزنان فرهنگی از سوی ادارات کل تخصصی و دفتر مدیریت عملکرد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و رایزنان و نمایندگان فرهنگی، ماهانه گزارش کار و فعالیتشان را به مرکز و واحدهای تخصصی ارسال می‌کنند و عملکرد آنها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: رایزنان فرهنگی به رغم محدودیت‌های زیادی که با آن مواجه‌اند طیف وسیعی از فعالیت‌های فرهنگی را انجام می‌دهند که در رسانه و مطبوعات کشورمان منتشر نمی‌شود و بازتاب فعالیت رایزنان فرهنگی در ایران خیلی زیاد نیست. همچنین اداره کل همکاری‌های فرهنگی و امور ایرانیان خارج از کشور در حوزه‌های معرفی ایران امروز با برگزاری روزهای فرهنگی از قبیل موسیقی، فیلم و سینما گفتگوی فرهنگی زنان، حوزه ایرانیان مقیم، دانشجویان ایرانی مقیم، گردشگری و صنایع دستی و هنرهای سنتی، تبادل گروه‌های فرهنگی، دوره‌های دانش افزایی در حوزه زنان و…و هر آنچه که مربوط به فعالیت فرهنگی کشورمان ایران است، فعالیت می‌کند. بنابراین هر دستگاه دولتی نیز که می‌خواهد فعالیتی در این حوزه در خارج از کشور داشته باشد با همکاری و هماهنگی ما انجام می‌گیرد. همانطور که در جریان هستید سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان متولی کلیه فعالیت‌های فرهنگی، هنری و تبلیغی در خارج از کشور است.
رایزنان فرهنگی به رغم محدودیت‌های زیادی که با آن مواجه‌اند طیف وسیعی از فعالیت‌های فرهنگی را انجام می‌دهند که در رسانه و مطبوعات کشورمان منتشر نمی‌شود کیانی گفت: سایت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رایزنی‌های فرهنگی در حال به روز رسانی و مطالب آنها به زبان آن کشور است و قرار است بخش‌های مختلفی از جمله گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی و هنرهای سنتی و ایرانشناسی و …که قبلاً بوده به روزرسانی و به سایت اضافه شود. در سال جدید نیز برنامه‌ها و فعالیت‌های رایزنان و ادارات ستادی بر اساس طرح تحول فرهنگی انجام می‌گیرد که در این طرح وظایف و فعالیت هر نمایندگی و کشور محل مأموریت مشخص‌تر می‌شود. این طرح تحول، برنامه محور است.
وی در خصوص ضوابط انتخاب رایزنان فرهنگی با تاکید بر اینکه هر رایزن و نماینده فرهنگی باید حداقل به یک زبان خارجی آشنایی و تسلط داشته باشد گفت: رایزنان فرهنگی علاوه در حوزه وزارت میراث فرهنگی نیز در حوزه گفتگوی ادیان و گفتگوی فرهنگی زنان، توسعه همکاری علمی دانشگاهی، انتشارات، نمایشگاه کتاب، تفاهم نامه‌ها و موافقتنامه‌های فرهنگی و ….فعالیت دارند که این برنامه‌ها با مشارکت فعالان این حوزه‌ها در خارج از کشور اجرا می‌شود.
به گفته کیانی؛ در ۶ ماهه اول سال جاری برنامه ریزی برای برگزاری هفته‌های فرهنگی ایران در سه کشور بر اساس درخواست سفارت و رایزنی فرهنگی در کشورهای درخواست کننده برگزار می‌شود و متقابلاً ما نیز میزبان هفته‌های فرهنگی کشورهای دیگر خواهیم بود. همچنین بر اساس دستور رئیس سازمان موضوع اقتصاد فرهنگ و هنر در دستور و اولویت کاری اداره کل همکاری‌های فرهنگی و امور ایرانیان خارج کشور است.