خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل - رامین حسین آبادیان: بمباران مناطقی در شمال عراق توسط جنگنده‌ها و بالگردهای ترکیه در شامگاه یکشنبه هفته جاری موجی از اعتراضات گسترده در عراق را به دنبال داشته است. در همین راستا، شامگاه یکشنبه بود که جنگنده‌های ارتش ترکیه مناطقی در شمال عراق را بمباران کردند. طبق اعلام رسانه‌های عراقی، استان «دهوک» در اقلیم کردستان توسط جنگنده‌های ارتش ترکیه بمباران شد.
احزاب و جریان‌های سیاسی عراق و نیز شخصیت‌های برجسته این کشور حملات اخیر ترکیه به شمال عراق را نقض آشکار حاکمیت ملی آن قلمداد کردند به دنبال حملات ترکیه به شمال عراق حداقل ۲ غیرنظامی کشته شدند. حملات ترکیه به شمال عراق با اعتراضات گسترده و تند احزاب و جریان‌های سیاسی و نیز شخصیت‌های برجسته عراقی مواجه شد. وزارت خارجه عراق بیانیه‌ای را در خصوص حملات اخیر جنگنده‌های ارتش ترکیه به خاک این کشور صادر و این حملات را به شدت محکوم کرد. وزارت خارجه عراق در واکنش به عملیات نظامی جنگنده‌ها و بالگردهای ارتش ترکیه در مناطق متینه، الزاب، افاشین و باسیان در شمال این کشور، اعلام کرد: «ما این عملیات را به شدت محکوم می‌کنیم».
وزارت خارجه عراق این اقدام ترکیه را نقض حاکمیت عراق و قوانین بین‌المللی و مخالف با اصل حسن همجواری قلمداد کرده است. این وزارتخانه تأکید کرده است که سرزمین‌های عراق، هرگز پایگاه یا کانالی برای ضربه زدن به همسایگانش و یا میدانی برای درگیری‌ها و تسویه حساب طرف‌های خارجی نیست.
«حیدر العبادی» نخست وزیر اسبق عراق هم با انتشار یک پست توئیتری تأکید کرد: «تداوم نقض حاکمیت عراق توسط ترکیه امری خطرناک است و روابط دو کشور را به سمت آینده نامشخصی سوق می‌دهد». «سید عمار حکیم» رهبر جریان «حکمت ملی» عراق نیز تصریح کرد: «بمباران هوایی و حمله نظامی زمینی نیروهای ترکیه در کردستان عراق اقدامی غیر قابل قبول است». وی از دولت عراق خواست که مرزهای کشور را کنترل کند و به هیچ طرفی اجازه استفاده از خاک عراق برای انجام حملات به کشورهای همسایه را ندهد.
واقعیت این است که ترکیه از زمان حضور نظامی خود در خاک عراق هیچ‌گونه هماهنگی نظامی و امنیتی با دولت مرکزی این کشور نداشته است. نیروهای نظامی ترکیه حتی بدون صدور مجوز رسمی توسط دولت مرکزی بغداد وارد خاک عراق شدند. در روز ۴ دسامبر سال ۲۰۱۵ بود یعنی قریب به ۶ سال پیش بود که نیروهای نظامی ترکیه قدم به خاک عراق گذاشتند و رفته رفته پایگاه‌هایی را برای خود در شمال این کشور تأسیس کردند.
حملات جنگنده‌های ترکیه به شمال عراق درست ۳ روز پس از دیدار «مسرور بارزانی» با «رجب طیب اردوغان» شائبه‌هایی را پیرامون وجود هماهنگی میان دو طرف پیش از انجام حملات، به وجود آورده است هم اکنون عمده نیروهای ترکیه در اقلیم کردستان مستقر هستند. آخرین گزارش‌ها حاکی از آن است که ۲ هزار نیروی نظامی ترکیه در حال حاضر در نقاط مختلف اقلیم کردستان حضور دارند.
این در حالی است که حضور نظامی ترکیه در خاک عراق به دلیل فقدان مجوز رسمی دولت مرکزی بغداد، طبق قوانین بین‌المللی غیرقانونی محسوب می‌شود. مقامات ترکیه مدعی هستند که با هدف مبارزه با «پ ک ک» شمال عراق را بمباران کرده‌اند.
این ادعا در حالی مطرح می‌شود که بمباران یک کشور دارای حاکمیت مستقل طبق قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل متحد یک اقدام غیرقانونی و قابل پیگرد است. در همین ارتباط، «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق عنوان کرد: «طبیعی است که ترکیه حاکمیت ملی عراق را آشکارا نقض کرده است. تداوم نقض حاکمیت عراق توسط ترکیه امری خطرناک است و روابط دو کشور را به سمت آینده نامشخصی سوق می‌دهد».
از سوی دیگر، ظرف زمانی انجام عملیات نظامی غیرقانونی در خاک عراق نیز شائبه‌هایی را در خصوص هماهنگی آنکارا با مقامات اقلیم کردستان در خصوص این عملیات ایجاد کرده است. عملیات بارزانی ترکیه تنها ۳ روز پس از سفر «مسرور بارزانی» نخست وزیر اقلیم کردستان به آنکارا و دیدار وی با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه و «هاکان فیدان» رئیس دستگاه اطلاعات این کشور انجام شد. لذا گمانه‌زنی‌ها درباره هماهنگی دو طرف در انجام عملیات مذکور بیش از پیش تقویت شد.
مسأله دیگری که در این زمینه وجود دارد سکوت تمامی مقامات اقلیم کردستان است. علیرغم اینکه بسیاری از شخصیت‌های سیاسی عراق و احزاب برجسته این کشور به حملات ترکیه واکنش نشان داده و آن را به شدت محکوم کردند، هیچیک از مقامات اربیل در قبال بمباران استان دهوک موضع‌گیری نکردند؛ مسأله‌ای که شائبه هماهنگی اربیل و آنکارا در حملات اخیر را بیش از پیش تقویت کرد.
در همین حال، به نظر می‌رسد که حملات ترکیه به شمال عراق به بهانه مبارزه با «پ ک ک» با تلاش اقلیم کردستان برای صادرات گاز این اقلیم به ترکیه، بی ارتباط نبوده است. در شرایط کنونی، هر دو طرف به صادرات گاز اقلیم به ترکیه نیازمند هستند. ترکیه به دلیل شدت گرفتن بحران اوکراین و موضع‌گیری علیه روسیه، به دنبال یافتن منابع جایگزین برای گاز روسیه است و در این میان نگاه ویژه‌ای به اقلیم کردستان دارد.
بمباران شمال عراق توسط ترکیه با پروژه صادرات گاز اقلیم کردستان به آنکارا ارتباط مستقیم دارد در نقطه مقابل، اقلیم کردستان هم به دنبال حکم حدود ۲ ماه پیش دادگاه عالی فدرال مبنی بر غیرقانونی بودن صادرات گازِ این اقلیم، به دنبال راهی برای دور زدن حکم مذکور است. از همین‌روی، مقامات اقلیم کردستان هم به دلیل مشکلات اقتصادی در این منطقه و هم برای زیر پای گذاشتن حکم صادره از سوی دادگاه عالی فدرال، تلاش می‌کنند زمینه برای انتقال گاز اقلیم به ترکیه را فراهم آورند.
بر اساس آنچه که گفته شد، کارشناسان و ناظران تحولات سیاسی معتقدند عملیات نظامی اخیر ترکیه در اقلیم کردستان واقع در شمال عراق، به صورت مستقیم با موضوع «تأمین امنیت خط لوله‌های نفت و گاز اقلیم به سمت ترکیه» مرتبط است. بر اساس آنچه که گفته شد، برخلاف مطرح کردن بهانه مبارزه با «پ ک ک»، ترکیه با حملات اخیر خود به «دهوک» برای تأمین امنیت خطوط لوله انتقال گاز اقلیم به کشور خود تلاش کرده است.