خبرگزاری مهر - گروه استانها: زنگ هشدار کم آبی در استان همدان سال‌ها است به صدا درآمده، روندی که بارها مسئولین و نمایندگان مجلس در ادوار مختلف از آن با عنوان ابرچالش سخن گفتند؛ استانی که به سبب شرایط جغرافیایی در سررشته رودخانه‌ها قرار دارد و ارتفاع آن و وضعیت شیب موجب شده تا نتواند از این آب‌ها به سان دیگر استانها بهره‌ای ببرد.
بارندگی‌ها هم طی سال‌های اخیر در این استان تعریفی نداشته است؛ به نوعی که مداوم شاهد هشدارهای هواشناسی مبنی بر کاهش بارندگی‌ها و افزایش دما و به تناسب آن افزایش تبخیرها هستیم.
بیش از ۸۰ درصد آب همدان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود
۲۴ فروردین ماه سال جاری بود که استاندار همدان در جلسه کارگروه‌های سازگاری با کم‌آبی و شورای حفاظت از منابع آبی استان، گفت: شرایط بارش‌ها در سال گذشته مناسب نبوده و استان در وضعیت بحرانی کم آبی قرار دارد که باید در رابطه با جلوگیری از برداشت آب‌های زیرزمینی اقدامات لازم انجام شود.
علیرضا قاسمی‌فرزاد با بیان اینکه بیش از ۸۰ درصد برداشت آب در استان همدان متعلق به بخش کشاورزی است که باید برای مصرف بی رویه آب در این حوزه چاره‌اندیشی شود، از کاهش عمق چاه‌های استان ابراز نگرانی کرد و گفت: باید برای برداشت‌های بی رویه در حوزه کشاورزی و همچنین کنترل مصرف آب در بخش صنعت و حوزه آشامیدنی برنامه‌ریزی کنیم و در حوزه کشاورزی باید به دنبال جایگزینی برداشت از آب‌های زیر زمینی بود.
ثبت ۳۰ فروچاله
۳۰ فروچاله در دشت‌های استان همدان ثبت شده است اما حال با وضعیت کاهش بارندگی‌ها و ابرچالش کم آبی در استان همدان، چرا باید همچنان در بخش کشاورزی شاهد کشت دوم محصولات، سوق پیدا کردن به سمت کشت محصولات پرآب بری چون سیب زمینی، یونجه و هندوانه در استان هستیم؟ استانی که فروچاله های بسیاری را نیز بر بدنه خود دارد!
به نوعی که مسئولین مربوطه با بیان اینکه عامل اصلی ایجاد فروچاله ها کاهش سطح آب‌های زیرزمینی است به نحوی که طی ۳۰ سال گذشته حدود ۳۰ مورد فروچاله در مناطق مختلف این استان شناسایی و ثبت شده، عنوان کردند که تمامی این فروچاله ها در شمال و شمال غرب استان همدان هستند به طوری که ۱۵ مورد آن در دشت کبودراهنگ و ۱۵ مورد دیگر نیز در دشت رزن-قهاوند ایجاد و ثبت شده اند.
حال با این زخم‌ها بر بدنه همدان، در سال ۱۴۰۰ بارها با قطعی‌های طولانی مدت آب شهری روبرو بودیم؛ چالشی که مصائب بسیاری را به همراه داشت و این روزها نیز با کم فشاری‌های آب در طول روز و قطعی آب در برخی از نقاط شهر همدان باز هم خودنمایی می‌کند.
از کاهش ۳۳ درصدی میزان بارندگی‌ها تا به صدا درآمدن زنگ هشدارها در سداکباتان سرپرست شرکت آب منطقه‌ای همدان در خصوص وضعیت آب در همدان به خبرنگار مهر با بیان اینکه حجم سد اکباتان در نیمه فروردین ماه به ۸.۱۶۴ میلیون متر مکعب و درصد پر بودن ۲۱ درصد رسید، گفت: در آن زمان، ورودی سد برابر ۲.۰۹۱ مترمکعب در ثانیه و آب شرب مورد استفاده برابر ۰.۴۰۵ متر مکعب در ثانیه بود.
سرپرست شرکت آب منطقه‌ای همدان درخصوص وضعیت دیگر ذخایر آبی در استان نیز گفت: حجم سد آبشینه برابر ۰.۶۴۸ میلیون متر مکعب و درصد پر بودن آن ۱۵ درصد است. این مسئول در ادامه گفتگو، حجم سد شیرین سو را برابر ۱.۱۳۱ میلیون متر مکعب و درصد پر بودن آن را ۲۵ درصد اعلام کرد و افزود: سد کلان حدود ۹۹ و سد سرابی ۳۷ درصد پر است.
محمد ضروری در تشریح وضعیت بارندگی ایستگاه‌های مبدا استان نیز گفت: از ابتدای مهرماه ۱۴۰۰ تا روز گذشته شاهد کاهش میزان بارندگی در استان همدان هستیم.
ضروری با بیان اینکه این روند نسبت به سال آبی ۹۹-۱۴۰۰ کاهش ۲۵ درصدی دارد، یادآور شد: کاهش ۳۳ درصدی در میزان بارندگی‌های استان نسبت به بلندمدت را نیز شاهد هستیم.
وی ادامه داد: در حوضه قره چای این کاهش ۱۹ درصدی و در ایستگاه کرخه کاهش ۴۵ درصدی داشته است.
کشاورزی حفاظتی و کشاورزی ارگانیک گامی در راستای حفاظت از آب و خاک
محمدرضا رضاپناه در گفتگو با خبرنگار مهر در این زمینه بیان کرد: با توجه به وضعیت منابع آبی و بارش‌ها باید مدیریت منابع آبی در پیش گرفته شود.
دانشیار مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور با اشاره به اینکه باید ساختارها را به سمتی سوق دهیم که در کنار مطالعات، پیش بینی‌ها، مشورت‌ها، مدیریت‌های بحران و مدیریت منابع آبی در دستور کار قرار گیرد.
| حوزه | راهکار |
| برنامه ریزی | اتخاذ برنامه مدیریت منابع آب |
| کشاورزی | اجرای کشاورزی حفاظتی |
وی از وضعیت استفاده بخش کشاورزی از منابع آبی گلایه کرد و افزود: متأسفانه علی رغم همه کمبودهای بخش آبی شاهدیم که همچنان برنامه خاصی در بدنه کشاورزی وجود ندارد و همچنان با کشاورزی‌های سنتی و معیشتی پیش می‌رویم و منابع آب‌های زیرزمینی را فدای تولید محصولاتی می‌کنیم که حتی بازارهای فروش مناسبی دارند.
رضاپناه به عنوان راهکاری برای مقابله با این وضعیت به کشاورزی حفاظتی و کشاورزی ارگانیک اشاره کرد و افزود: این موارد می‌توانند رویکردهایی باشند که نه تنها حفاظت از آب بلکه حفاظت از خاک را هم به دنبال دارند.
درحالی که روزهای کم بارش همدان ادامه دارد، آب‌ها همچنان در استان در بدنه کشاورزی بلعیده و همدان روز به روز تشنه‌تر می‌شود. فروچاله ها و وضعیت ناراحت کننده دشت‌های همدان از یک سو، رسیدن میزان پر بودن سد اکباتان در زمستان به ۶ درصد، پیش روی به سمت اجاره چاه‌های کشاورزان و مواردی از این دست همواره همراه همدان بوده است.
در این بین، باید در کنار تأمین آب پایدار برای همدان به سمت و سوی تغییر روند استفاده از آب در استان نیز قدم برداشت، بخش کشاورزی همدان بیشترین میزان آب را مصرف و البته می بلعد، بدین ترتیب، باید راهکارها و روش‌های به روز در کنار سایر اقدامات مانند توجه به آبخیزداری، صرفه جویی و غیره در بدنه کشاورزی در پیش گرفته شود تا بعد از انتقال آب از تالوار باز هم شاهد مصرف ۸۰ درصدی آن در بخش کشاورزی نباشیم و میزان هدر رفت آب به سبب لوله‌های فرسوده و البته ریخته شدن بخش بسیاری از فاضلاب‌های همدان به رودخانه‌ها را همچنان شاهد نباشیم.
حال با این وضعیت، باید دید آیا چاره اندیشی ها برای آب همدان قرار است به کدام سمت و سو سوق پیدا کند؟ آیا تنها با انتقال آب از سد تالوار به همدان می‌توان این ابرچالش را برطرف کرد؟ اگر همچنان ۸۰ درصد همان آب هم در بدنه کشاورزی بلعیده شود، آن زمان باید چه کرد؟ کشاورزی حفاظتی و کشاورزی ارگانیک گامی در راستای حفاظت از آب و خاک محمدرضا رضاپناه در گفتگو با خبرنگار مهر در این زمینه بیان کرد: با توجه به وضعیت منابع آبی و بارش‌ها، به راستی باید مدیریت منابع آبی در پیش گرفته شود.