محمدرضا شایق، یکی از قرآن پژوهان و مفسران قرآن و نهج البلاغه در مورد ویژگی‌ها و سیره زندگی حضرت علی (ع) در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: آن حضرت ویژگی‌های بسیار داشتند اما آن دسته از ویژگی‌های ایشان که در دوران خلافتشان بر مؤمنین، شاخص بود، زبانزد شده است.
وی با اشاره به اینکه حضرت علی (ع) از رئوف‌ترین و مهربان‌ترین مردان و انسان‌های زمان خود و سایر ادوار بود، افزود: مردی با چنین ویژگی وقتی به خلافت می‌رسد، چنان در مورد بیت المال سختگیری می‌کند که درخواست برادرش برای سهمی بیشتر از خزانه را با شدیدترین پاسخ‌ها رد می‌کند.
شایق ادامه داد: مرد سرسختی که در برابر درخواست برادرش، انبری داغ را به دست او نزدیک می‌کند تا به او بفهماند که با قبول درخواست او، آتش دوزخ را برای خود و او خریده و به او بفهماند وقتی توان تحمل گرمای انبری در نزدیکی پوست دست خود را نداری، چگونه انتظار داری من آتش دوزخ را تحمل کنم، انسانی خوشرو با تبسمی همیشگی، خوش خلق و مهربان با مردم و اهل خانه، با گذشت و مهربان با ضعفا و زیردستان بود.
این قرآن پژوه یزدی بیان کرد: یکی دیگر از ویژگی‌هایی که بسیاری، حضرت علی (ع) را با آن معرفی کرده اند، کهنه پوشی و زندگی بسیار ساده آن حضرت است اما این موضوع به درستی برای مردم تبیین نشده و از اینروست که ساده زیستی، کهنه پوشی و نوع خوراک و پوشاک آن حضرت برای بسیاری از مردم قابل باور نیست.
علی (ع) حاکمی هم‌طراز با فقیرترین مردم زمان حکومتش
وی ادامه داد: واقعیت این است که اگر بررسی مختصری بر دستورات اسلام داشته باشیم، به این نکته می رسیم که اسلام دستور داده، حاکم اسلامی زمانی که در لباس حاکمیت قرار می‌گیرد، باید خود را همراه پایین‌ترین قشر جامعه کند در واقع اسلام می‌گوید حاکم اسلامی باید از نظر سیاسی سرقافله جامعه اسلامی و از نظر معیشتی جزو آخرین رده‌های مردم باشد.
شایق بیان کرد: هیچ روایت یا نقلی نداریم که حضرت علی (ع) وقتی خانه‌نشین بودند، لباس وصله‌دار می‌پوشیدند اما زمانی که لباس حاکمیت به تن کردند، در پنج سال حکومت خود همواره لباس‌های کهنه و وصله‌دار می‌پوشیدند تا هم‌طراز با ضعیف‌ترین مردم دوران خود باشند حتی وقتی حضرت به یکی از یارانشان فرمودند که چرا لباس وصله‌دار می‌پوشید، پاسخ داد من به شما تأسی کرده‌ام و حضرت در جوابش فرمود: خدا بر حاکمان عدالت واجب کرده که زندگی خود را مانند ضعیف‌ترین مردم قرار دهند تا فقر مردم بر گرده‌اشان گران نیاید.
وی اظهار داشت: امروز برخی تنها این ساده‌زیستی و ژنده‌پوشی حضرت را برای مردم بیان کرده اند و آن را یک فضیلت عمومی دانسته اند و این تفکر را ایجاد کردند که حضرت علی (ع) طرفدار زندگی فقیرانه بوده در حالی که او زمانی که حاکم جامعه اسلامی بود، خود را هم‌طراز مردم ضعیف می‌کرد و مسلمین را شایسته زندگی خوب اما حلال می‌دانست.
وی بیان کرد: آن حضرت حتی نفرمودند که حاکم باید لباس وصله‌دار بپوشد بلکه می‌گویند حاکم باید مساوی فقیرترین مردم باشد. امروز فقیرترین افراد جامعه ما هم لباس وصله‌دار نمی‌پوشند. اگر امروز حکام ما بخواهند مساوی فقیرترین باشند، باید لباس معمولی بپوشند و در عوض پایین‌ترین حقوق را بگیرند، اگر اینطور شد، می‌شود حکومت امیرالمومنین.
شایق تصریح کرد: امروز می‌بینیم که رهبر انقلاب نیز لباس ساده می‌پوشند و در خانه ساده زندگی می‌کنند و امکانات زندگی ایشان نیز هم‌طراز با ساده‌ترین زندگی‌ها است اما در مقابل، برخی مسئولان حقوق‌های کلان، غیرمتعارف و چندین میلیونی می‌گیرند که این حقوق‌ها و این سبک زندگی‌ها با فرهنگ شیعه سنخیت ندارد.
محاسن در سختی بودن کارگزاران
وی ادامه داد: خواسته امیرالمومنین (ع) این است که مردم در گشایش و رفاه باشند و کارگزاران در سختی و تنگدستی. این موضوع چند خاصیت دارد اول اینکه آنهایی که دنیاطلب هستند وقتی می‌بینند کارگزاری یعنی زندگی سخت، دیگر به دنبال پست و منصب نمی‌آیند بنابراین میدان منصب‌های اجتماعی برای انسان‌های خدوم باز می‌شود نه برای انسان‌ها طماع. اگر بگوییم مثلاً رئیس بانک یا یک کارمند بانک از نظر حقوقی نباید فاصله چندانی با مردم داشته باشد، خیلی‌ها منصب‌ها را رها می‌کنند و افرادی روی کار می‌آیند که قصد خدمت به مردم را دارند و این افراد کم نیستند.
وی ادامه داد: اینکه حضرت علی (ع) بیشتر در جنگ‌ها و دلاوری‌های این عرصه شناخته شده است، به این دلیل است که در قرآن کریم به مؤمنین دستور داده شده با کفار با شدت و با مسلمانان با رحمت رفتار کنید و اگر در نمایاندن سیره مؤمنین، شدت در برابر مؤمن در نظر گرفته شود اما رحمت و عطوفت آن در نظر گرفته نشود، مانند این است که چهره شخصی را با یک چشم نشان دهند که در این صورت طبیعی است که چهره زیبا نباشد.