به گزارش خبرنگار مهر، پنل علمی آینده پژوهی مسجد با حضور محمدحسین شاه آبادی، عضو پژوهشکده شهید صدر و عباس حیدری پور، قائم مقام اندیشکده باقرالعلوم در تالار اندیشه بخش مسجد جامعه پرداز بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم برگزار شد.
محمدحسین شاه آبادی عضو پژوهشکده صدر در سخنانی با موضوع آینده پژوهی مسجد اظهار کرد: آینده پژوهی مفهوم و علمی فراتر از پیش بینی آینده است، برای یک مطالعه آینده پژوهانه می‌بایست روندها در نظر گرفته شود، اتفاقاتی که روی روند آتی مسجد تأثیرگذار است، باید در نظر گرفته شود تا بتوان آینده نگاری کرد.
وی بیان کرد: مسجد مفهومی است که حساسیت ویژه ای روی آن وجود دارد، با بررسی روایات اسلامی می‌بینیم که مبرای کالبد مسجد روایات و حساسیت‌های فراوانی وجود دارد، با بررسی شیوه برخورد خلفای غاصب شاهد هستیم که مسجد به محلی تجملی و زینتی تبدیل شده است.
عضو پژوهشکده صدر اشاره کرد: بایدهای ذهنی در مورد مسجد و بایدهای مطلوب دین در رابطه با مسجد متفاوت است، مهم‌تر از تفکیک این بایدها روندی است که مسجد به آن سو می‌رود. در صورتی که امام را محور اصلی مسجد بدانیم، آینده مسجد به آینده امامان مساجد گره می‌خورد، برای مطالعه دقیق این موضوع باید به پیشینه وضعیت و شرایط امامان مساجد توجه کنیم.
وی تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های امامان مساجد پیشرو بودن آنها بوده است، چه در شکل گیری نهضت‌های مردمی و چه در شرایطی که امکان تشکیل جریان‌های سیاسی و اجتماعی نبود امامان پیشرو بودند، دیگر ویژگی‌های امامان و روحانیون داشتن جایگاه مردمی است، در گذشته نیز امام مساجد و روحانیون در بین مردم دارای جایگاه ممتاز و مورد احترام بودند.
شاه آبادی خاطرنشان کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی با گسترش فعالیت روحانیون به ویژه ورود روحانیون به حکومت جایگاه و نقش روحانیت تغییراتی شکل گرفت که می‌بایست این روند مورد تحلیل و آسیب شناسی قرار گیرد.
عضو پژوهشکده صدر اضافه کرد: با گسترش فعالیت روحانیون و نقش آفرینی آنان در ارکان حکومت، جایگاه امامت مساجد در بین روحانیون دچار تغییر و افول شد، می‌توان گفت تربیت امامان جماعت در حوزه‌های علمیه هم دچار کم مهری شده اند.
وی اضافه کرد: برای تربیت امامان مسجد و امام محله موفق می‌بایست مسیر تربیت روحانیون از طریق حوزه علمیه باید به گونه‌ای باشد که تحولی در ائمه جماعات صورت گیرد و در صورتیکه طلبه‌ای خواهان رسیدن به مدارج علمی و جایگاه اجتماعی بالا باشد، می‌بایست کاری کرد که تربیت امام جماعت دچار تحول شود.
شاه آبادی تاکید کرد: با توجه به وضعیت فعلی شرایط ائمه جماعات و جایگاه تربیت ائمه جماعات در حوزه‌های علمیه می‌توان دریافت که در آینده نیاز به تربیت بیش از ۲۰ هزار امام جماعت و امام محله در کشور داریم که این امر باید با همت جدی و تحولی اساسی پیگیری شود.
عضو پژوهشکده صدر تصریح کرد: جامعه به دلیل روند جهانی مدیرنیزاسیون در تخصص گرایی به سمتی رفته که افراد ذو وجهی را کمتر کند، این امر سبب می‌شود تا انتظار از روحانیون برای ایفای نقش امامت محله و داشتن ابعاد مختلفی از جمله ایفای نقش مدیریت اقتصادی و … کمتر شود.
قائم مقام اندیشکده باقرالعلوم نیز در این نشست اظهار کرد: وقتی بحث درباره مسجد و آینده پژوهی مسجد می‌شود باید به عقبه و مفهوم تاریخی مسجد توجه کرد تا بتوان راجع به آینده صحبت کرد؛ مسجد یکی از مکان‌هایی است که در تاریخ مسلمانان محل اجتماع بوده و یک نهاد رجوع محسوب می‌شود، این محل رجوع صرفاً برای عبادت نیست، در تاریخ اسلام گاه مسجد به عنوان محل قضاوت، محل هدایتی، محل ارتباط با افراد، محل تشکیل و هدایت جریان‌های سیاسی بوده است؛ به تعبیر امروزی مسجد یک پلتفرم است.
حجت‌الاسلام عباس حیدری پور افزود: در دنیایی قرار داریم که خود بازیگر آن هستیم به این معنی که بازیگران اصلی مفهوم مسجد صرفاً مسلمانان نیستند. مسجد بستری برای تشکیل نظم نوین جهانی است؛ بازیگران جدیدی که در جامعه جهانی مطرح شده اند رقبا و بازیگران جدید فراروی مسجد هستند.
حیدری پور بیان کرد: در مطالعه علوم اجتماعی سه رکن اساسی داریم، کنش گر، محیط و ساختار، در شرایطی که هر سه دچار بحران باشند و اگر توان تغییر و تمرکز یکی از این ارکان باشد اصولاً باید روی کنش گر تمرکز کرد، هرچند محیط بر کنش گر تأثیر می‌گذارد و ساختار نیز ممکن است بر کنش گر تأثیر بگذارد اما این کنش گر است که می‌تواند هم محیط را تغییر دهد و هم ساختار را اصلاح کنند.
عضو اندیشکده باقر العلوم (ع) عنوان کرد: اساس دعوت انبیا هم به این صورت است که ابتدا انبیا انسان‌ها را دعوت می‌کردند و سپس ساختار و محیط را تغییر می‌دادند بنابراین سنت انبیا هم تغییر و تحول کنش گران بوده است.
وی اشاره کرد: اگر مسجد و امام مسجدی تأثیرگذار نیست این عدم تأثیرگذاری ناشی از دو مؤلفه فهم کنش گر از تأثیرگذاری و امکان تغییر محیط و مؤلفه دوم نیز وجود انگیزه لازم برای ایجاد تأثیرگذاری است.
حیدری پور گفت: متأسفانه فقه امامت مسجد در حوزه‌های علمیه پشتیبانی لازم را از روحانیون برای نقش آفرینی به عنوان امام مسجد نمی‌کند در حالی که محیط اصلی و بستر اصلی تربیت روحانیون و امام مسجد حوزه‌های علمیه است.
گفتنی است دومین نمایشگاه مسجد جامعه پرداز به همت بنیاد هدایت در حاشیه سی و نهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم از ۲۹ فروردین لغایت ۸ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در شبستان مصلی تهران برگزار می‌شود.