به گزارش بازرگانی خبرگزاری مهر، در این مطلب شما عزیزان را با انواع فرش دستباف آشنا می‌کنیم. فرش دستباف ایرانی را می‌توان به روش‌های مختلفی دستبه بندی کرد مانند انواع فرش دستباف بر اساس طرح، اندازه، سبک محلی، نوع بافت، جنس و غیره. فرش ایرانی از دیرباز در اقصی نقاط جهان جایگاه ویژه ای داشته و به نوعی نماد هنر ایران است. طرفداران در سراسر جهان اذعان دارند که بهترین خرید فرش دستباف دنیا، متعلق به ایران است. از زمانی که بشر خود را شناخت و نیازهای زندگی را احساس کرد، به ذهنش رسید که منسوجاتی داشته باشد که او را از سرما و سختی زمین حفظ کند. پشم و موی حیوانات اولین اکتشافات بشر برای رفع این نیاز بود و در نتیجه پوست این حیوانات اولین بستر یا به عبارتی فرش آنها بود.
به دنبال تکامل، انسان آموخت که با خرد کردن و فشردن الیاف پشم، می‌تواند بستر ضخیم‌تر و گرم‌تری به نام نمد تولید کند و با یادگیری تکنیک‌های ریسندگی، برای اولین بار نخ پشمی را با اتصال نخ‌های افقی و عمودی نخ‌های پشم، گلیم را اختراع کرد و این سرآغاز اختراع گره یا فرش نرم بود که در هنر و تکنولوژی پیشرفته بود.
در سال ۱۳۲۸ اولین قالیچه‌ها به عنوان روکش اسب یا چادر مهاجران مورد استفاده قرار گرفت و بعدها پیشرفت‌های زیادی در ساخت این محصول حاصل شد. محققان معتقدند که رشد صنعت فرش در ایران به قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی برمی گردد.
قالی‌های ایرانی برای مدت‌های مدید رایج بوده و مورد استفاده قرار می‌گرفتند، چنان که گزنفون، نویسنده یونانی در کتاب کوروش، بین سال‌های ۴۳۰ تا ۳۴۵ پیش از میلاد چنین توصیف کرده است: «ایرانی‌ها آنها را زیر تخت‌های خود نرم می‌گسترانند.»
فرش‌های دستبافت ایرانی به دلیل تنوع روش‌های تولید، اندازه، جنس، رنگ و تفاوت در شکل و ساختار در انواع مختلفی وجود دارد که هر کدام نامی منحصر به فرد دارند.
انواع فرش دستبافت از لحاظ اندازه
رایج‌ترین اندازه‌های فرش دستبافت ایرانی ۶ متری، ۹ متری، ۱۲ متری و ۲۴ متری می‌باشد که با در نظر گرفتن فضای محیط گزینش می‌شود.
· قالی: به فرشهایی که در اندازه‌های ۳×۲ متر ،۵/۳×۵/۲ متر ،۴×۳ متر ،۴×۶ متر است، قالی گویند.
· قالیچه: فرشهایی هستند که مساحتشان کمتر از ۴ متر مربع می‌باشد. سایز قالیچه‌های معمول شامل ۲۰/۲×۴۰/۱ و ۵/۲×۵/۱ متر است.
· کلّگی: به فرشهایی که از نظر عرض از قالی کم عرض تر و از نظر درازا از ۴ متر کمتر می‌باشد که در اندازه‌های ۳×۵/۱ متر ،۳×۷/۱ متر و ۷/۳×۲ متر بافته می‌شود.
· کناره: فرشی که برای راهروها و راه پله‌ها به کار برده می‌شود و پهنای آن از ۷۰/۱ تا ۵/۰ متر و طول آنها از ۱۰-۳ متر متفاوت می‌باشد و در برخی از موارد استثنایی نیز تا ۱۵ متر و بیشتر بافته می‌شود.
· ذرع و نیم و ذرع چارک: به فرشهایی با ابعاد ۵/۱×۰۴/۱ و ۶۰/۱×۱۰/۱ متر ذرع و نیم می‌گویند و نیز به فرشهایی که ۳۰/۱×۸۰/۰ متر است ذرع و چارک گفته می‌شود.
· پشتی: قالیچه‌هایی که مساحتشان کمتر از یک متر مربع است. رایج‌ترین اندازه پشتی ۹۰×۶۰ سانتی متر است.
· پادری: قالیچه‌های کوچکی هستند که اندازه پاگرد در بافته می‌شود.
انواع فرش دستبافت ایرانی از لحاظ طرح
فرش دستباف اصفهان، کرمان و تبریز همیشه در بین شهرهای دیگر معروف بوده اند که عبارتند از:
فرش دستباف کاشان: یکی از محبوب ترین فرش‌ها در بین ایرانیان است. این فرش در ایران و جهان بسیار شناخته شده است و در طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی به فروش می‌رسد. زیبایی بی نظیر فرش دستباف کاشان باعث افزایش فروش توسط مصرف کنندگان شده است.
فرش دستباف تبریز: یکی دیگر از شهرهای معروف ایران که در تولید فرش دستباف تخصص دارد و طرفداران بی شماری دارد، شهر زیبای تبریز است. بافندگان هنرمندانه فرشهایی با نقش و نگارهای خاص می بافند. ظرافت این نوع فرش در کمتر فرشی‌های به چشم می‌خورد و شهر تبریز از قدیم الایام به مهد تولید و توزیع انواع فرش دستباف در طرح‌ها و سبک‌های مختلف تبدیل شده است.
فرش دستباف اصفهان: بافندگان و هنرمندان بیشماری در این شهر وجود دارد که به بافندگی فرش مشغول هستند و فرشهایی با طراحی ظریف و زیبا می بافند.
فرش دستباف قم: شهر قم در زمینه هنرفرش بافی نیز حرفی برای گفتن دارد. فرش دستباف قم در رنگ‌های خاص با طرح‌های مختلف عرضه می‌شود.
فرش دستباف نایین: نائین یکی دیگر از شهرهایی است که در زمینه فرش دستباف تخصص دارد. هنر قالی بافی در این شهر نیز مانند شهرهای اصفهان و تبریز به صورت تخصصی و اختصاصی انجام می‌شود.
انواع فرش دستبافت از لحاظ سبک محلی (شهر بافنده)
· فرش شهری: به فرش بافته شده در شهرها اطلاق می‌شود. فرش بافته شده توسط بافنده شهری، ظریف و دارای طرح‌ها و نقش‌های فراوان است.
· فرش روستایی: قالی ساده و ابتدایی است که در روستاها بافته می‌شود. قالی‌های روستایی بیشتر بدون نقش و نگار بافته می‌شوند (ذهنی باف).
· قالی‌های عشایری: قالی‌های عشایری و ایلی مانند قالی‌های روستایی از نظر محیط و سبک زندگی ایل نشینان ساده و ابتدایی هستند. فرش‌های ایلی در اندازه‌های کوچک به شکل زمخت و خشن موجود هستند. کناره قالیچه عشایری ساختار پیچیده‌ای دارد که اغلب در فواصل زمانی معین به منگوله‌های کوچک پشمی متصل می‌شود.
انواع فرش دستبافت از لحاظ نوع بافت
انواع فرش دستباف از لحاظ نوع بافت و شیوه قرار گرفتن تار و پود، به سه مدل تقسیم بندی می‌شوند:
فرش تمام لول: به معنای انحنای ۹۰ درجه پشت فرش و شیارهای عمیق پشت فرش است. همچنین نخ‌ها زیاد از هم دور نیستند و شکل آن محکم است.
فرش لول: تارها در این نوع فرش فاصله شأن به اندازه یک قطر نخ است. بافت تخت یک پوده و به شکل حصیری بافته می‌شود، به این صورت که در هر رج، چله زیر و رو شده و از پشت قالی نخ‌ها یکی در میان دیده می‌شوند.
فرش نیم لول: در این نوع فرش پشت فرش انحنای گره ۴۵ درجه است.
انواع فرش دستبافت ایرانی از لحاظ جنس
فرش‌های دستباف را می‌توان با توجه به مواد مورد استفاده به ۵ گروه تقسیم کرد:
• پشم: نخ و پارچه از پنبه و الیاف آن از پشم است. لازم به ذکر است که بین ایلات و عشایر به جای نخ پنبه از پشم استفاده می‌شود.
• ابریشم کامل: فرشهایی که چله و پرزشان از ابریشم است را ابریشم کامل می‌گویند.
• گل ابریشم: در این نوع قالی به جای الیاف پشم از ابریشم در نقش و کناره‌ها استفاده می‌شود و معمولاً چله این فرش‌ها ابریشم است.
• کف ابریشم: در محوطه این گونه فرش‌ها به جای الیاف پشم از پرز ابریشمی استفاده می‌شود.
سوف: نوعی فرش است که از زمینه آن پودی ضخیم و نازک در بر گرفته است که نقش گل و بوته آن پرزدار است.
انواع فرش دستبافت ایرانی از لحاظ طرح
نقوش آثار و بناهای اسلامی: این گروه شامل کلیه طرح‌هایی است که برگرفته از نقوش و اشکال تزئینی بناها، سازه‌ها و کاشی‌های آنهاست.
نقوش شاه عباسی: اساس تمامی طرح‌های شاه عباسی بر اساس استفاده از گل معروف شاه عباسی در این طرح است.
نقوش اسلیمی: شکل اصلی این نقوش بر اساس چرخش منظم و نقوش اسلیمی است. نقوش اسلیمی انواع و اشکال مختلفی دارد که خود طبقه بندی می‌شوند.
طرح‌های قابی: فرش با اشکال هندسی، مربع و لوزی است و در داخل هر یک از این خانه‌ها نقوشی مانند گلدان، بوته، شاخه گل، درختانی مانند سرو و بید، پرندگان و … کشیده شده است.
طراحی اقتباسی: اکثر طرح‌های این گروه شباهت زیادی به طرح‌های فرش مناطق مرزی ایران و کشورهای همسایه دارد که ایرانی‌ها با استفاده از هوش و ذکاوت خود آنها را اصلاح کرده‌اند. به همین دلیل به طرح‌های تطبیقی معروف هستند.
طرح‌های دیگری هم وجود دارند که در اینجا آنها را نام می بریم:
طرح‌های محرابی، هندسی، ماهی درهم، طرح‌های شکارگاهی، طرح‌های گل فرنگ
فرش انواع و اقسام خاص خود را دارد که با توجه به کاربرد یا میل آنها باید آنها را بشناسیم. با آگاهی کامل از جنس و انواع فرش می‌توانیم بهترین انتخاب را داشته باشیم. امیدوارم که این مقاله مورد رضایت شما عزیزان قرار گرفته باشد.
" این مطلب یک خبر آگهی بوده و خبرگزاری مهر در محتوای آن هیچ نظری ندارد"