خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه_ فاطمه میرزاجعفری: امروز پس از دوسال که ویروس منحوس کرونا رخت گردهمایی ناشران و کتاب و ادبیات را بسته بود؛ مصلی تهران شاهد جنب و جوش دوباره شد و بهار کتاب کشور از ۲۱ اردیبهشت آغاز شد.
به همین بهانه گفت و گویی با ابراهیم شکوری مدیرعامل انتشارات سروش داشتیم که مشروح آن در ادامه می‌آید؛
* آقای شکوری با توجه به اینکه نمایشگاه کتاب بعد از گذشت دو سال به صورت حضوری برگزار می‌شود به نظر شما چه فرصت‌هایی در این دوسال در حوزه کتاب و ادبیات از دست داده‌ایم و با بازگشایی دوباره نمایشگاه کتاب چه فرصت‌هایی را پیش رو داریم؟
کرونا همانطور که تهدید بود، فرصت ساز هم بود و تجربیات گران سنگی را در همه شئون جامعه به بشریت تحمیل کرد. بخش فرهنگ نیز مانند سایر بخش‌ها لطماتی دید اما فرصت‌هایی را نیز کشف کرد. عرضه جدی کتاب از طریق فروش برخط که به نمایشگاه مجازی شهره است، از جمله این فرصت‌ها بود. ضمن اینکه شرایط قرنطینه کرونا به ویژه در ماه‌های نخست، افراد زیادی را که شاید با مطالعه و کتاب به هر علت فاصله گرفته بودند، تا حدودی آشتی داد.
بازگشایی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که سی و سومین از نوع خود است، فرصت ارائه مجددی برای ناشران و فعالان عرصه کتاب و اهالی قلم است که قابلیت‌های موجود و متراکم شده در ایام کرونا را به نمایش گذارند.
در دو سال گذشته، استعدادهایی در حوزه تألیف و ترجمه نیز کشف شد که آثار آنها روی پیشخوان آمد و نمایشگاه و به ویژه برنامه‌های جانبی آن مثل نشست‌های سرای اهل قلم و مجمع ناشران انقلاب اسلامی، فرصت خوبی برای عرضه این استعدادها و نقد و بررسی حضوری آنهاست.
* با توجه به مسئله افزایش قیمت کاغذ فکر می‌کنید تا چه اندازه حضور در نمایشگاه کتاب توسط ناشران پررنگ خواهد بود؟
مطمئناً قیمت کاغذ در میزان نشر کتاب تأثیرگذار است و افزایش قیمت آن در کنار افزایش سایر اقلام تولید کتاب اعم از خدمات قبل از چاپخانه مثل ویراستاری، صفحه آرایی، طراحی جلد، نمونه خوانی و … در کنار هزینه‌های داخل چاپخانه مانند خود کاغذ، زینک، مواد تخصصی ماشین‌های چاپ، مواد صحافی و… همه و همه دچار افزایش‌های تورمی شده اند که ناشران را مجبور به افزایش قیمت پشت جلد می‌کند و متأسفانه لطمه اصلی این فرآیند را مخاطب کتاب یعنی قشر فرهیخته و جویای دانایی و علم متحمل می‌شود که امیدواریم با تمهیداتی مانند بن کتاب یا خریدهای کلان کتابخانه ها به ویژه در بخش دانشگاهی، تا حدودی این فشار تورمی برای مخاطب علاقه مند، کاهش یابد.
* در دو سال گذشته شیوع ویروس کرونا و عدم برگزاری حضور نمایشگاه کتاب تا چه اندازه در حوزه کتاب و ادبیات تأثیر گذار بوده است؟
همانطور که عرض کردم همه گیری کرونا در کنار تهدیدها، فرصت ساز هم بود اما اینکه در عدم برگزاری نمایشگاه کتاب به طور مشخص چه تأثیراتی داشته است، بالطبع آن بخش از صنعت نمایشگاهی که هر سال در این ایام گردش مالی قابل توجهی را تجربه می‌کرد، مانند بخش آماده سازی غرفه‌ها و … دچار لطماتی شد و ناشران نیز برنامه ریزی خود برای این جشنواره فرهنگی بزرگ را لغو کردند اما آن بخش از بازار نشر که توانست خود را با الزامات این تغییر یعنی فروش در فضای برخط هماهنگ کند، بعضاً شاهد رشد خوبی هم در بخش بازرگانی بود.
* نمایشگاه کتاب امسال در مصلی تهران برگزار می‌شود در حالی که سال‌های گذشته در شهر آفتاب بوده این مسئله از نظر شما مثبت است یا خیر؟
مکان نمایشگاه از آنجا که فلسفه وجودی آن یعنی در دسترس بودن برای مخاطب عام است، طبیعتاً موضوع مهمی است که در سنوات گذشته و بعد از تأسیس شهر آفتاب، همواره محل بحث و تضارب آرا بوده است. بخش اجرایی نیز این دو دیدگاه را دارد. دستگاه‌های فرهنگی که متولی محتوایی نمایشگاه و طرف صحبت ناشران هستند، دغدغه نزدیکی و در دسترس بودن محصولات برای مخاطب را دارند و دستگاه‌های انتظامی و نظم شهری نیز دغدغه‌های مهمی برای کنترل تردد شهری و دیگر مسائل آن دارند که باید این دو موضوع را در کنار هم دید. با این حال تصمیم برگزاری نمایشگاه کتاب در مصلی امام خمینی (ره) با اقبال بهتری از سوی ناشران مواجه شده اگرچه موضوعات تورمی که پیش تر عرض شد، بر تعداد حضور ناشران در نمایشگاه سی و سوم اثر کاهشی داشته است.
* پیش بینی می‌کنید استقبال از نمایشگاه چه‌طور باشد و تا چه اندازه مشکلات حوزه کتاب و ادبیات مرتفع می‌شود؟
نمایشگاه کتاب تهران همواره با اقبال خوب مخاطب مواجه بوده ولی از آنجا که نمایشگاه سی و سوم نخستین نمایشگاه بعد از تعطیلات کرونایی است، احتمال دارد با توجه به اینکه هنوز نیز رعایت شیوه نامه‌ای بهداشتی در دستور کار است، برخی علاقه مندان را برای حضور فیزیکی در نمایشگاه به مرحله انتخاب و تصمیم گیری در ایام نمایشگاه سوق دهد.
تجربه خوب نمایشگاه مجازی به ویژه آنکه ناشران می‌توانند کتب چاپ سنوات قدیمی تری را عرضه کنند، در کنار مواردی مانند کاهش هزینه‌های تردد، کاهش خطرپذیری کرونایی، کم شدن مشکلات سفرهای بین شهری از سایر استان‌ها به تهران و … همه و همه شاید در ظاهر بر استقبال حضوری تأثیرگذار باشد ولی پیش بینی می‌شود اگر مجموع گردش مالی هر دو نمایشگاه حضوری و مجازی را که خوشبختانه همزمان هم برگزاری می‌شوند، در نظر بگیریم، احتمال زیاد رشد قابل ملاحظه‌ای را شاهد هستیم.