به گزارش خبرگزاری مهر، مراسم اختتامیه اولین دوره جایزه ادبی «ما» که آثار داستانی و مجموعه‌های شعر منتشرشده در سال ۱۳۹۹ را داوری کرد، دیروز جمعه ۲۳ اردیبهشت در مؤسسه مطالعات فرهنگی بهاران با حضور علاقه مندان ادبیات و محمود دولت آبادی، احمد جلیلی، حسن کیائیان، افشین شاهرودی، ضیا الدین خالقی و… برگزار شد.
در ابتدای این مراسم، که عباس ثابتی‌راد، روزنامه‌نگار، اجرای آن‌را برعهده داشت، محمد هاشم اکبریانی دبیر جایزه ادبی «ما» ضمن خوشامدگویی به حاضران و تشکر از شرکت چسب سینا بابت حمایت مالی از این جایزه به توضیح چگونگی راه اندازی این جایزه پرداخت و گفت: متأسفانه جوایز ادبی در جامعه ما، جریان‌ساز و حرکت‌آفرین نیستند که این امر هم دلایل خاص خودش را دارد و فقط به ضعف جوایز و گردانندگان آن مربوط نمی‌شود. مثلاً فقدان آثار داستانی قدرتمند و یا آثار برجسته در حوزه شعر از جمله این دلایل است که باعث می‌شود کتاب‌های برگزیده، با وجود انتخاب از طرف جوایز نتوانند در سطحی گسترده موفق به جذب خواننده شوند.
وی افزود: با این‌حال وجود جوایز ادبی، هرچند کوچک و محدود، وجودشان بسیار بهتر از نبودشان است چون به اندازه خودشان و کم یا نسبتاً زیاد بر جامعه مخاطب، تأثیر می‌گذارند.
دبیر جایزه ادبی ما با بیان اینکه همیشه گفته‌ام کاش اقشار مختلف مانند زنان خانه‌دار، پزشکان، مهندسان، معلمان و بقیه گروه‌ها صاحب جایزه‌ای مخصوص به خود باشند تا سلایق همسو با آنها آثار برتر خود را بشناسند افزود: وجود جوایز مختلف، تکثر و تنوع دیدگاه‌ها را نشان می‌دهد که در هر عرصه‌ای از جمله ادبیات حائز اهمیت است.
وی در پایان سخنان خود نتیجه گرفت: با چنین نگاهی بود که جایزه ادبی ما شکل گرفت و کار خود را آغاز کرد تا بتواند نقشی هر چند اندک در معرفی آثار درخور ایفا کند.
سخنران بعدی مراسم محمود دولت‌آبادی بود که از ضرورت نوشتن درباره دیگری سخن گفت و افزود: این روزها نویسندگان جوان کتاب‌هایشان را برایم می‌فرستند و اگر فرصت کنم می‌خوانم و حتی با آنها درباره کارهایشان حرف می‌زنم. اخیراً به یکی از همین دوستان نویسنده گفتم آنچه در مناسبات اجتماعی ادبیات غایب است حضور یکدیگر است؛ یعنی همین دیدن‌ها و گفت و شنودها. متأسفانه جایی را سراغ ندارم که نویسنده‌ها دور هم جمع شوند و از کتاب حرف بزنند و این کاستی احساس می‌شود و به همین دلیل معتقدم برگزاری چنین جایزه‌هایی مطلوب است و این پیشنهاد را دارم که نویسندگان به دیگران هم توجه داشته باشند و حس نیازمندی خود را پنهان نکنند.
وی با اشاره به اینکه در اکثر کتاب‌هایی که این روزها منتشر می‌شود روایت‌ها اول شخص هستند بیان داشت: این‌مساله سبب آن می‌شود که نویسنده فقط احساسات خودش را بنویسد. باید گفت ادبیات جدی از من آغاز نمی‌شود. ادبیات جدی از دیگری آغاز می‌شود. ممکن است ادبیات سرانجام به منیت نویسنده منجر شود ولی اگر قرار است ادامه پیدا کند حتماً باید از دیگری نوشت.
این‌نویسنده در توضیح سخن خود گفت: هر آدمی می‌تواند یکبار درباره خودش بنویسد اما برای دومین بار این موضوع امکان پذیر نیست. ادبیات یک امر اجتماعی است و به همین دلیل باید از دیگری آغاز شود. اگر نویسنده نتواند در محیط اجتماع رخنه کند؛ یار بگیرد و یا نتواند دیگری را دوست داشته باشد فقط یک کتاب می‌تواند بنویسد که چنین نوشتنی برای هر انسانی امکان پذیر است چون هر فرد زندگی و تجربیاتی دارد که می‌تواند گفته یا نوشته شود.
دولت آبادی با اشاره به گفته‌ای از سامرست موآم بیان داشت: من همیشه از سامرست موآم حرفی را نقل می‌کنم و معتقدم یکی از سخنان آزموده ادبیات معاصر دنیاست. او می‌گوید هر آدمی یک کتاب می‌تواند بنویسد اما نویسندگی از کتاب دوم آغاز می‌شود. نویسنده وقتی اولین کتابش را درباره دیگری بنویسد؛ کتاب بعدی او هم درباره دیگری خواهد بود اما اگر کتاب اول نویسنده‌ای از من شروع شده باشد کتاب بعدی اش را باید از کسی دیگر شروع کند وگرنه حرفی برای گفتن ندارد. خرسندم از اینکه شما علاقه مندان به ادبیات اینجا هستید. ادبیات در این کشور همیشه مورد قهر است و در لحظاتی نیز شاعر، نویسنده و ادبیات مورد غضب قرار می‌گیرد.
وی در این مورد مثالی ذکر کرد و گفت: آن‌موقع‌ها وقتی مرا دستگیر کردند، می‌پرسیدم برای چه من را بازداشت کردید؟ آیا من عضو حزبی بودم، چریک بودم و یا اخلالگر که من را گرفتید و جوابم را چنین می‌دادند که چون ما برای بازداشت هرکسی می‌رویم دو کتاب از شما در خانه اش وجود دارد. هر کسی که می‌خواهد سمت نوشتن برود باید بداند که راه بسیار سخت است هرچند در آغاز آسان به نظر بیاید؛ چراکه «افتاد مشکل‌ها» یش بعدها آغاز می‌شود.
احمد جلیلی فعال ادبی، شاعر و روانپزشک سخنران بعدی مراسم بود که درباره جایزه‌های ادبی صحبت کرد و درباره خلاء جایزه‌های ادبی در سالهای گذشته گفت: جایزه‌های ادبی در هر دوره مانند چراغی، مسیر حرکت ادبی و جریان‌های ادبی را روشن می‌کنند و می‌توانند باعث شکل گیری اتفاقات قابل توجهی در عرصه ادبیات شود.
دبیر سابق جایزه بیژن جلالی با اشاره به برگزاری جایزه شعر بیژن جلالی، گفت: راه اندازی جایزه شعر جلالی با هدف روشن کردن چراغی تازه در عرصه شعر بود. البته سختی‌های بسیاری داشت. همراهان فراوانی از جمله زنده‌یاد سیمین بهبهانی هم تلاش کردند تا جایزه شعر بیژن جلالی شکل گیرد. هر چه بود، بعد از راه اندازی جایزه جلالی و پس از گذشت چند سال متوجه تأثیر آن بر عرصه شعر شدیم. جوایز ادبی در سالهای اخیر به تدریج فراموش شده‌اند و حالا شاهد برگزاری اولین دوره جایزه ادبی ما هستیم و می‌توان امیدوار بود که این جایزه طی سالهای آینده رونق بیشتری بگیرد و تأثیر خود را بر جامعه ادبی بگذارد. چرا که هر جایزه مانند چراغ روشنی فراروی شاعران و نویسندگان را روشن کرده و آنها را امیدوارتر کرده و به تکاپو می‌اندازد.
در بخش بعدی برنامه اسدالله امرایی دبیر بخش داستان جایزه ادبی «ما» گزارشی از کتاب‌های رسیده و روند داوری‌ها ارائه کرد و گفت: نزدیک به صد اثر در حوزه رمان و داستان کوتاه که در سال ۱۳۹۹ منتشر شده بودند به دستمان رسید که تعداد اندکی از آنها چون سالهای قبل از ۱۳۹۹ منتشر شده‌بودند از گردونه رقابت کنار گذاشته شدند. دوست داشتیم داوری هر بخش را به پنج داور بسپاریم اما از لحاظ مالی محدودیت داشتیم و نتوانستیم این کار را انجام بدهیم و داوری کتاب‌های رسیده را سه نفره انجام دادیم.
وی با بیان این موضوع که تمام کتاب‌های رسیده به مرحله نهایی برندگان واقعی جایزه ادبی ما هستند گفت: اما ناگزیر بودیم در هر بخش دو نفر را به عنوان برگزیده انتخاب کنیم و این، کار بسیار سختی بود چون کتاب‌ها نزدیک به هم بودند.
دبیر بخش داستان جایزه «ما» در ادامه با ذکر مثالی از چگونگی حمایت نویسندگان خارجی از یکدیگر گفت: در بسیاری از کشورها وقتی کتاب نویسنده‌ای منتشر می‌شود دیگر نویسندگان ضمن تبریک به نویسنده، به معرفی آن می‌پردازند، از انتشار آن استقبال می‌کنند و به تبلیغ کتاب می‌پردازند اما متأسفانه در کشور ما اغلب نه تنها چنین نمی‌کنند بلکه برعکس نویسنده و اثرش را نقد منفی و تخریب می‌کنند.
وی در ادامه و در باره حمایت از جوایز در کشورهای دیگر گفت: در تمام نقاط دنیا جایزه‌های ادبی ساز و کار مشخصی دارند و حتی توسط دولت‌ها امتیازهایی هم برای جایزه‌ها در نظر گرفته می‌شود اما اینجا اینطور نیست و جوایز با مشکلات مختلفی روبه‌رو می‌شوند.
پس از گزارش اسدالله امرایی؛ بیانیه هیأت داوران بخش داستان قرائت شد و برگزیدگان معرفی شدند.
در بخش داستان کوتاه کتاب «آختامار» نوشته هماجاسمی به عنوان کتاب برگزیده و «کورسرخی» نوشته عالیه عطایی به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.
در بخش رمان نیز کتاب «وقایع نگاری مرگ یک دیوانه» نوشته مهدی فروتن کتاب برگزیده و «زل آفتاب» نوشته سرش چیت ساز به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.
امرایی، محمدهاشم اکبریانی و محمودد قلی پور داوری بخش داستان این‌جایزه را برعهده داشتند.
در بخش بعدی برنامه یاسین نمکچیان دبیر بخش شعر جایزه «ما» نیز گزارشی از کتاب‌های رسیده به بخش شعر ارائه داد و از وضعیت غبار آلود شعر امروز ایران حرف زد.
این شاعر و روزنامه نگار گفت: ما کتاب‌هایی را که در سال ۱۳۹۹ منتشر شدند مورد ارزیابی قرار دادیم. در این سال به دلیل شیوع کرونا مجموعه شعرهای کمتری منتشر شدند اما ۵۱ کتاب به دبیرخانه جایزه ارسال شد که می‌توانم بگویم استقبال خوبی صورت گرفت.
نمکچیان درباره ضرورت راه اندازی بخش شعر در این جایزه گفت: شعر ایران دوران غبار آلودی را تجربه می‌کند و اگرچه در این سال‌ها ناشران مهمی همچون چشمه، مروارید و نگاه به میدان آمدند و روی آثار شاعران جوان سرمایه گذاری کردند اما اکثر مجموعه‌ها به دست مخاطبان نمی‌رسند چون حرکت تأثیرگذاری برای شناسایی و معرفی کتاب‌های استاندارد وجود ندارد.
دبیر بخش شعر جایزه «ما» افزود: تبلیغات و برندسازی در جهان امروز علوم تأثیر گذاری هستند و استفاده از آنها می‌تواند موقعیت هر چیزی را عوض کند. اگرچه هر سال صدها عنوان مجموعه شعر منتشر می‌شود اما به دلیل عدم تبلیغات؛ کتاب‌ها جایگاهی پیدا نمی‌کنند و حتی شرکت‌های پخش روی کتاب‌های شعر کار نمی‌کنند و کتابفروش‌ها هم حاضر نیستند مجموعه‌های شعر را حتی بصورت امانی در قفسه بگذارند.
نمکچیان گفت: جایزه شعر «ما» برای روشن کردن چراغی دیگر در فضای غبارآلود شعر امروز ایران راه اندازی شده و با بضاعت خودمان تلاش می‌کنیم هر سال چند مجموعه شعر استاندارد و قابل دفاع را کشف و معرفی کنیم اما از ناشران مهمی همچون چشمه، مروارید و نگاه و ثالث که بخش مهمی از انتشار مجموعه شعرهای نسل جوان را بر عهده گرفته اند نیز انتظار داریم برای تبلیغات در این زمینه تدبیری اتخاذ کنند و امتیازهایی را برای شرکت‌های پخش و کتابفروش ها در نظر بگیرند تا مجموعه‌های شعر به قفسه کتابفروشی‌ها برگردند. البته در این میان می‌دانیم که رسانه‌ها و منتقدان نیز باید پای کار بیایند و روی حوزه شعر به‌صورت جدی تمرکز کنند.
در قسمت بعدی برنامه، بیانیه هیأت داوران بخش شعر خوانده شد و مجموعه «سارا» سروده رضا یاوری به عنوان کتاب برگزیده و مجموعه «صدای من را از خواستن می شنوید» سروده آرش نصرت اللهی به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.
ضیا الدین خالقی، افشین شاهرودی و یاسین نمکچیان دبیری بخش شعر جایزه «ما» را بر عهده داشتند.
در پایان مراسم دو شاعر برگزیده، رضا یاوری و آرش نصرت‌اللهی، به شعرخوانی پرداختند و یاسین نمکچیان قبل از شعر خوانی رضا یاوری بار دیگر پشت تریبون رفت و گفت: حدود ۱۶ سال پیش شاعر جوانی از مشهد برنده اولین دوره جایزه شعر «خبرنگاران» شد و همراه همسر، فرزند و دوستش به مراسم پایانی آمد و وقتی به کتابفروشی ثالث محل برگزاری مراسم اختتامیه در آن سال رسید چشمهایش به محمود دولت آبادی و شمس لنگرودی که افتاد از شوق گریه اش گرفت. آن شاعر برگزیده غلامرضا بروسان بود که بعدها به چهره شناخته شده‌ای تبدیل شد اما یک تصادف وحشتناک جان خودش، همسرش و فرزندش را گرفت و اجازه نداد بیشتر بماند و بنویسد.
نمکچیان افزود: امروز هم یک شاعر از مشهد برگزیده اولین دوره جایزه ادبی «ما» شده و متوجه شدم برنده این جایزه همان کسی است که ۱۶ سال پیش همراه غلامرضا بروسان به مراسم اختتامیه جایزه «خبرنگاران» آمده بود و من از لحظه‌ای که متوجه این موضوع شدم حضور غلامرضا بروسان را در این مراسم احساس کردم و افسوس خوردم که کاش بود و رفیقش رضا یاوری را همراهی می‌کرد.
پس از این مقدمه رضا یاوری سوگنامه‌ای را خواند که درباره مرگ بروسان و همسر و فرزندش سروده شده و در کتاب «سارا» چاپ شده است.