خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: ششمین روز از سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در حالی به پایان رسید که نمایشگاه یکی از کم نقص‌ترین روزهای خود را پشت سر گذاشت و برنامه‌های فرهنگی جنبی نمایشگاه نیز با نظمی خوب به سرانجام رسیدند.
تلاش شبانه روزی ستاد اجرایی نمایشگاه باعث شده تا مخاطبان در این روزها دیگر شاهد اشکالات عجیب و غریب روزهای نخستین نباشند.
سیدحمید سجادی، وزیر ورزش و جوانان، حجت الاسلام والمسلمین محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، مدیرعامل شرکت پست و رئیس اتحادیه نویسندگان و اتحادیه ناشران سوریه در این روز از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کرده و با رئیس نمایشگاه دیدار کردند. سفیر سنگال در تهران نیز که برای شرکت در یک نشست فرهنگی به نمایشگاه آمده بود از مصلی بازدید و در گفت‌وگویی اشاره کرد که: نمایشگاه کتاب تهران رویداد قابل توجهی است و آرزوی ما برگزاری نمایشگاهی مشابه در کشورمان است.
در ششمین روز از نمایشگاه خبری از مشکلات پارکینگ در مصلی تهران نبود. شاید این مسئله به دلیل کاهش آمار بازدیدکنندگان از نمایشگاه کتاب تهران باشد و این کاهش بازدید البته امری طبیعی است. معمولاً شلوغ‌ترین روزهای نمایشگاه کتاب روزهای پنجشنبه و جمعه است.
اما نمایشگاه کتاب تهران بهرحال محلی برای عرضه مستقیم کتاب‌های ناشران از سراسر کشور است. ببینیم که میزان فروش نمایشگاه تا روز ششم چه مقدار بوده است؟ علی رمضانی قائم مقام و سخنگوی سی و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در ششمین نشست خبری خود که در محل استقرار ناشران خارجی برگزار شد درباره این مسئله گفت: مجموع فروش تا عصر روز دوشنبه بیش از ۶۷ میلیارد تومان در بخش حضوری و مجازی بوده که از این میزان ۲۷ میلیارد تومان به بخش مجازی و ۴۰ میلیارد تومان به بخش حضوری اختصاص دارد.
البته این آمار کلی است و مشخص نشده که چند درصد آن مربوط به کتاب‌های عمومی است و چند درصدش به کتاب‌های کمک آموزشی و… اختصاص دارد. قطعاً میان «جبر» خرید کتاب‌های درسی و دانشگاهی و کمک آموزشی با «اختیار» کتاب عمومی تفاوت از زمین تا آسمان است. همچنین فراموش نکنیم که نمی‌توان و نباید امیدوار بود که عامه مردم میان «نان» و «کتاب» دومی را اختیار کنند. کاش مسئولان برگزاری و دست اندرکاران امر به احصا آمار تفکیکی هم بپردازند و آن را برای رسانه‌ها اعلام کنند.
مختصری درباره نشست‌های فرهنگی این روز
نشست نقد و بررسی کتاب «بت شکن» نوشته کمال السید، عصر دوشنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ با حضور سید مرتضی السندی، رهبر جریان الوفاء الاسلامی بحرین، محمد طوق، راوی کتاب و یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در محل سرای علمی فرهنگی شبستان نمایشگاه کتاب برگزار شد.
در این نشست محمد طوق به عنوان راوی کتاب خاطراتی از دوران اسارت، شکنجه و گرفتن حکم اعدام از حکومت بحرین (دولت ال خلیفه) را برای حضار تعریف کرد و گفت: در زندان بحرین با افرادی مواجه شدم که اکنون شهید شده‌اند. من موفق شدم سه بار فرار کنم و باز اسیر شدم. ما با دوستانی که قصد فرار داشتیم سه ماه عملیات انجام دادیم. بعد از اینکه فرارمان موفقیت آمیز شد وزارت کشور دولت بحرین بیانیه‌ای داد که هر خانواده‌ای به ما پناه دهد متهم به ۱۰ الی ۱۵ سال زندان خواهد شد.
وی افزود: این اتفاق باعث شد در کشور بحرین احساس غربت کنیم، بنابراین از راه دریا فرار کردیم. من حین بازداشت ۲۱ سال داشتم و بعد از اینکه فرار کردم در سن ۲۲ سالگی قرار داشتم. اکنون که در ایران هستم وظیفه خود می‌دانم که پیام شهدا را به مردم ایران برسانم.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید مرتضی السندی نیز در این نشست گفت: بحرین جزیره‌ای در خلیج فارس است که در آن جنایت‌های زیادی اتفاق افتاده است. ولی مردم ایران نمی‌دانند که در آنجا چه گذشته و چه می‌گذرد؟ صدای ما به جهان نمی‌رسد. یکی از ابزارهایی که می‌خواهیم صدای‌مان به گوش همه برسد همین کتاب «بت شکن» است.
وی ادامه داد: محمد طوق دو بار از بحرین خارج شد اما یک بار مجدد قاچاقی به بحرین بازگشت. بعد از مراجعت دستگیر و شکنجه‌های زیادی شد. او مجبور شد به اتهاماتی که به او منتسب می‌کردند و جنبه تهمت داشت اعتراف کند. روزی تصمیم گرفت از زندان فرار کند و در شرایط امنیتی شدید موفق به این کار شد.
در بخش دیگری از این نشست یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: شاید رسانه‌های رسمی از ماجراهای جنایت در بحرین صحبت کنند اما لازم است که مردم هم بدانند در آنجا چه اتفاقاتی می‌افتد. ترجمه کتاب‌هایی مانند «بت شکن» به این شناخت کمک می‌کند.
وی ادامه داد: ظرفیت تولید آثار درباره بحرین وجود دارد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم علاقمند است در این زمینه کار کند. ما برای این کار آمادگی داریم و امیدواریم در نمایشگاه سال بعد آثار بیشتری منتشر شود تا مردم با فرهنگ و مقاومت مردم بحرین آشنا شوند.
احمدوند در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در حوزه فلسطین و کشورهای محور مقاومت آثار زیادی تولید می‌شوند که بسیاری از آنها از مرحله چاپ اول فراتر نمی‌روند یا کیفیت بالایی ندارند گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خودش متولی چاپ اثر نیست اما از تولیدات ناشران حمایت می‌کند.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه ستادی در حوزه تولید آثار فرهنگ مقاومت و ایثار در وزارت ارشاد تشکیل شده عنوان کرد: هدف این نیست که آمار بدهیم که کتاب‌های زیادی چاپ شده است. ناشران خودشان کارهایشان را اثرسنجی می‌کنند.
وی در پایان گفت: البته من کتاب‌های با کیفیت در حوزه فرهنگ مقاومت را بیشتر از کتاب‌های کم کیفیت می‌دانم. با این حال نویسندگان نوقلم و نومترجمانی هم داریم و این نکته را هم باید در نظر گرفت که ۷۰ درصد آثاری که در بازار نشر چاپ می‌شوند چاپ اول هستند و تجدید چاپ نمی‌شوند.
نشستی برای «کوهستان آتش»
همچنین در این روز نشست نقد و بررسی کتاب کوهستان آتش (کتاب برگزیده جایزه جلال آل احمد) با حضور نویسنده این کتاب گلعلی بابایی و کارشناسان مرتضی قاضی و صادق وفایی درمحل غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی در نمایشگاه کتاب برگزار شد.
گلعلی بابایی، نویسنده کتاب «کوهستان آتش» با یادی از مرحوم نادر طالب زاده گفت: شروع این پروژه در منزل ایشان بود. جا دارد از شهید همدانی هم یادی کنیم که در این پروژه نقش داشتند. از همین مجموعه به زودی کتاب «زمینه‌های مسطح» منتشر می‌شود که هم اکنون در مرحله صفحه‌آرایی است. امیدواریم کارنامه‌های عملیاتی تا پایان دوران دفاع مقدس هم منتشر شوند.
وی افزود: این پروژه در سال ۱۳۷۶ کلید خورد و چون نمونه مشابهی نداشت کارها به صورت بداهه و بدون الگوی قبلی به رشته تحریر درآمدند. سبک و نگارش کتاب هم مخاطب پسند است و متکی به اسناد و مدارک دوران دفاع مقدس است.
در بخش دیگری از این نشست صادق وفایی، دبیر سرویس فرهنگ خبرگزاری مهر و کارشناس حوزه آثار فرهنگ مقاومت با ادای احترام به مرحوم آیت الله فاطمی نیا، درگذشت وی را تسلیت گفت و سخنان خود را چنین آغاز کرد: اهمیت دارد که مسائل دوران دفاع مقدس به شکل ساده بیان و تبیین شوند. اینکه چرا جنگ بعد از فتح خرمشهر تمام نشد نیاز به توضیح دارد. این روزها تبلیغات دشمن زیاد شده است و حتی در اطرافیان‌مان هم می‌بینیم افرادی دچار شبهه هستند.
وی افزود: بعد از فتح خرمشهر هنوز هزاران کیلومتر مربع از خاک ایران در اختیار عراق بود و اگر جنگ تمام می‌شد و درباره آتش بس مذاکره صورت می‌گرفت در نهایت فقط خاک خودمان آزاد می‌شد و غرامتی پرداخت نمی‌شد یا اینکه امتیازی به ایران نمی‌دادند. بعد از عملیات والفجر ۱ ملاحظه می‌کنیم که صدام حسین ژست صلح طلبی گرفت. حتی تصمیم گرفت کنفرانس خلق‌های عرب را برپا کند. فایده کتاب حاضر در این است که متوجه می‌شویم چرا صدام چنین تغییر رویه‌ای را در عمل نشان داد.
وفایی اضافه کرد: در این کتاب درباره برخی شخصیت‌های خناس در سپاه پاسداران تهران صحبت می‌شود. افرادی مانند اکبر گنجی که امروز هم می‌بینیم در شبکه‌های خارجی سم پراکنی می‌کند. این کتاب حقیقت‌هایی از تاریخ معاصر ایران را برملا می‌کند. اکبر گنجی با شهید همت درگیری داشت. در مورد شهید متوسلیان هم موضوعاتی مطرح می‌شد. اینکه کتاب دارای توضیح، توجیه و تبیین است یکی از نقاط قوت اثر محسوب می‌شود.
این کارشناس حوزه آثار فرهنگ مقاومت با اشاره به اهمیت به رسمیت شناختن شعور مخاطب گفت: حق مخاطبان است که درباره اتفاقات گذشته بدانند. در این کتاب دعوای بین شهید همت و گنجی را ملاحظه می‌کنیم. سختی‌های جنگ را احساس می‌کنیم. زجرهایی که همت کشید را متوجه می‌شویم. کتاب کم و کاستی‌های آن زمان را به خوبی بیان می‌کند.
نشستی برای مهاجر سرزمین آفتاب
دیگر نشست مهم برگزار شده در روز دوشنبه آئین رونمایی از ترجمه کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» و «فرنگیس» به زبان فرانسه بو که با حضور سالیو نیانگ دینگ، سفیر سنگال در ایران، بویا کارمامبو مترجم و رایزن فرهنگی سفارت سنگال در ایران، عبدالکریم سنایی فرخی، نماینده و استاد دپارتمان زبان فارسی از دانشگاه شهید بهشتی در دانشگاه آنتادیوپ داکار سنگال و سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا، شیخنا اسعد بوسو، ویراستار کتاب، مهناز فتاحی، نویسنده کتاب «فرنگیس»، مسعود امیرخانی، نویسنده کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» در برگزار شد.
سعیده حسین‌جانی، مترجم مرکز ترجمه حوزه هنری گفت: هنر و ادبیات، یک زبان مشترک بین همه ملت‌هاست، اگر اشتراکات مذهبی به آن اضافه شود، به جهان مشترک حقیقی می‌رسیم که همه نشأت گرفته از ادبیات است. اینکه خاطرات از زبان مادران و همسران شهدا شنیده شود و تبدیل به ادبیات مقاومت شود، جای افتخار دارد. یک بخش درخشان از ادبیات مقاومت و شیرین‌ترین میوه ادبیات مقاومت همین خاطرات جنگ است.
وی افزود: خاطرات دفاع مقدس جنبه ادبی، تاریخی و تربیتی دارد و از همه جهات قابل اعتناست. اسوه‌هایی که از دل این ادبیات بیرون می‌آید واقعی هستند کما اینکه خانم فتاحی برای تهیه کتاب «فرنگیس» که پیام‌های خوبی دارد، مرارت‌های زیادی را تحمل کرد و داستانی را که ارائه داد هم نویسنده، هم قهرمان و هم مترجم آن خانم هستند. کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» که حمید حسام و مسعود امیرخانی با قلم شیوا مکتوب کردند، داستان یک زن است که خیلی خوب آنچه بر یک زن و مادر غیرمسلمان که به اسلام گرایید و تا جایی پیش رفت که در دفاع مقدس حضور یافت را نشان می‌دهند. این آثار در واقع جهان‌بینی است که ترجمه می‌شود و از این جهت ارزشمند است.
در ادامه این مراسم، سالیو نیانگ دیانگ، سفیر سنگال در جمهوری اسلامی ایران گفت: خوشحال هستم از اینکه این دو اثر به زبان فرانسه ترجمه شده به دو دلیل، اولین دلیل شخصی است، چون خودم مدرک کارشناسی ارشد زبان انگلیسی و فرانسوی دارم و به ترجمه علاقه‌مندم و همیشه دوست داشتم مترجم باشم. دلیل دیگر اینکه ترجمه باعث می‌شود پلی بین فرهنگ‌ها ایجاد شود و مواردی که در کشورهای دیگر مخفی مانده، بروز و ظهور پیدا کنند.
وی افزود: از اینکه هموطنان خود را می‌بینم که با هنرمندان بزرگ ایرانی ارتباط دارند و دستاورهای بزرگ آنها را مشاهده می‌کنم، بسیار خرسندم و این باعث می‌شود ارتباط بین دو کشور حفظ شود. من و آقای سعد، مسئول ارتباط ایران و سنگال هستیم و باعث افتخار است که این مأموریت را به نتیجه برسانیم و تمام کارهایی که برای رساندن این کتاب به دست مخاطبان نیاز است، انجام می‌دهیم.
سنایی فرخی، نماینده و استاد دپارتمان زبان فارسی از دانشگاه شهید بهشتی در دانشگاه آنتادیوپ داکار سنگال طی سخنانی در این مراسم با بیان اینکه فرهنگ همه چیز را گسترش می‌دهد، گفت: از نویسندگان خواهش می‌کنم زن را با نگاه جنسیتی نبینند، زن محور اصلی است. خلقت بدون زن معنا ندارد. از افراد دست به قلم تقاضا دارم زن را از دیدگاه دیگر در آثارشان نشان دهند و با تفکر دیگر به او بپردازند.
همچنین در روز ششم در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی نیز آئین یادبودی برای زنده‌یاد سعید تشکری برپا شد. در این مراسم همسر و فرزند سعید تشکری، سید احمد میرزاده، مدیر انتشارات به‌نشر و همچنین سعید محسن‌زاده، مدیر نشر ستاره‌ها برای مخاطبان سخنرانی کردند و از خاطرات خود با این نویسنده فقید و برجسته کشور گفتند.