خبرگزاری مهر – گروه استانها: توسعه سیستم‌های آبیاری نوین با توجه به وضعیت آب‌های سطحی و زیرزمینی و روند خشک شدن دریاچه ارومیه باید در اولویت نخست دست اندرکاران بخش کشاورزی آذربایجان غربی قرار گیرد، ضرورتی که در سال‌های اخیر چندان مورد توجه دولت و مسئولان قرار نگرفته است.
استان آذربایجان غربی از قطب‌های کشاورزی کشور است که با مشکل کمبود منابع آبی روبه‌رو شده و توسعه آبیاری نوین در این استان راهکار برون‌رفت از مشکلات کشاورزی و کم‌آبی و بحران آب دریاچه ارومیه است.
در آستانه سفر رئیس‌جمهور و اعضای کابینه به استان آذربایجان غربی خبرگزاری مهر در سلسله گزارش‌هایی ضمن طرح برخی مسائل این استان، بستر طرح مطالبات و خواسته‌های مردم را فراهم خواهد کرد.
در این راستا منطبق بر نظام مسائل تدوین‌شده در این خبرگزاری، مهم‌ترین مطالبات استان در حوزه‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و … مورداشاره قرار خواهد گرفت تا زمینه‌ای برای توجه به این مطالبات در مصوبات سفر دولت فراهم شود.
برای پیگیری گزارش‌های مهر لینک «مطالبات مردم آذربایجان غربی از دولت» را دنبال کنید. این لینک در کنار صفحه استانی خبرگزاری مهر قرار دارد و مخاطبان این رسانه می‌توانند نکات مدنظر خود را در بخش نظرات در میان بگذارند.
در این گزارش با نگاهی به مطالبات بخش مربوط به اقتصادی و کشاورزی آذربایجان غربی از دولت به بخش کشاورزی به عنوان پیشران اقتصادی آذربایجان غربی خواهیم پرداخت.
مصرف ۹۰ درصد منابع آبی توسط بخش کشاورزی آذربایجان غربی
اگر چه آذربایجان غربی همچنان دومین استان پرآب کشور محسوب می‌شود، اما توسعه سیستم‌های آبیاری نوین با توجه به وضعیت آب‌های سطحی و زیرزمینی و روند خشک شدن دریاچه ارومیه باید در اولویت نخست دست اندرکاران بخش کشاورزی قرار گیرد.
تغییر اقلیم و کاهش نزولات جوی از یک سو و مصرف بی رویه از سوی دیگر، کم آبی را به عنوان یک دغدغه مهم، پیش روی تمام بخش‌ها از جمله کشاورزی استان قرار داده و کاهش آثار مخرب آن نیازمند همراهی مردم و مسئولان است.
بخش کشاورزی با بیش از ۹۰ درصد، بزرگترین مصرف کننده آب به شمار می‌رود و بیش از ۸۰ درصد منابع آب هم به دلیل استفاده نکردن از تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری و رعایت نکردن الگوی کشت صحیح در مناطق مختلف، در این بخش به هدر می‌رود.
در بسیاری از مناطق آذربایجان غربی همچنان کشاورزان از شیوه‌های سنتی برای کشت و آبیاری محصول استفاده می‌کنند و این روش‌ها بیشترین سهم مصرفی آب را به دنبال دارد.
کشاورزی در اواخر دهه ۸۰ شمسی، محور توسعه آذربایجان غربی عنوان شد و بر همین اساس این بخش بدون ضابطه و غیرکارشناسی گسترش یافت، بر همین اساس افزایش سطح زیر کشت اراضی کشاورزی بدون توجه به استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری، مصرف آب را در این حوزه به صورت سرسام آوری افزایش داد.
چند سال خشکسالی و کاهش بارندگی از یک سو و توسعه بی رویه کشاورزی نیز از سوی دیگر موجب کاهش آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شد و روند خشک شدن آن را تشدید کرد.
آبیاری نوین به‌عنوان یکی از راه‌های افزایش راندمان تولید و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، مورد توجه مسئولان قرارگرفته است اما هنوز به نتایج مطلوبی در زمینه توسعه آبیاری نوین در آذربایجان غربی نرسیده‌ایم.
طرح آبیاری مدرن در آذربایجان غربی به درستی اجرا نشده است
آذربایجان غربی با تولید سالانه ۶ میلیون تن محصول کشاورزی، به یکی از قطب‌های کشاورزی کشور تبدیل‌شده است و از هم‌مرزی با سه کشور برخوردار است و تنها استان کشور است که با ترکیه هم‌مرز است بنابراین از ظرفیت‌های صادراتی بالقوه‌ای برخوردار است که توسعه آبیاری نوین با تأثیراتی که بر کشاورزی دارد می‌تواند اثرات مطلوبی درزمینه افزایش اشتغال، افزایش تولید، افزایش صادرات، کاهش مصرف آب و برطرف شدن بحران آب دریاچه ارومیه داشته باشد.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از روند کند اجرای طرح آبیاری تحت فشار گفت: متأسفانه این طرح به درستی در استان اجرا نشده و موجب مشکلات زیادی در بخش کشاورزی شده است.
جلال محمود زاده عنوان کرد: در قالب طرح ستاد احیای دریاچه ارومیه قرار بود به ازای اجرای طرح آبیاری تحت فشار در بخش آب کشاورزی صرفه جویی شود که این طرح درست اجرا نشد.
وی با بیان اینکه طبق مصوبه ستاد احیای دریاچه به ازای تبدیل هر هکتار اراضی از روش آبیاری سنتی به آبیاری تحت فشار ۸ درصد مصرف آب آن بخش کاهش می‌یابد، تصریح کرد: در مدت ۵ سال اخیر نزدیک ۵۰ درصد آب کشاورزی منطقه کاهش یافته بدون اینکه آبیاری نوین چشمگیری در استان انجام شود.
محمودزاده با اشاره به اینکه هم اکنون یک هزار و ۵۰۰ پرونده آبیاری تحت فشار در استان تشکیل شده که به دلیل عدم صدور مجوز راکد باقی مانده‌اند، گفت: میزان آب مورد نیاز مهاباد ۱۵۰ میلیون مترمکعب در سال است به بهانه اجرای صرفه جویی آب این میزان به ۸۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته بدون اینکه طرح آبیاری تحت فشار اجرا شود.
۲۴۰ هزار هکتار اراضی آبی آذربایجان غربی باید به آبیاری مدرن مجهز شود
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص آخرین وضعیت اجرای این طرح اظهار کرد: هم اکنون ۴۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی دیم در استان وجود دارد که از این میزان ۶۰ درصد شامل ۲۴۰ هزار هکتار قابلیت تبدیل شدن به آبیاری تحت فشار را دارند.
مازیار آرین با بیان اینکه هم اکنون ۱۴۰ هزار هکتار شامل ۶۲ هزار هکتار از محل مهار آب‌های مرزی و مابقی نیز از ۲۰ سال گذشته تاکنون در استان به آبیاری نوین مجهز شده اند، افزود: برای اجرای این میزان طرح بیش از هزار و ۴۵۰ میلیارد تومان در بخش اجرای طرح‌های آبیاری تحت فشار از محل مهار آب‌های مرزی و به همین میزان اعتبار نیز در زمینه اجرای طرح‌های آبیاری تحت فشار در استان هزینه شده است.
مدیر آب و خاک و امور مهندسی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با تاکید بر اینکه تقویت سیستم آبیاری تحت فشار در اراضی کشاورزی استان یکی از مطالبات جدی مردم استان است، گفت: در این راستا برای تسریع در روند اجرای این طرح هزار میلیارد تومان در زمینه اجرای طرح از محل مهار رودخانه‌های مرزی و ۸۴۰ میلیارد تومان نیز برای سایر طرح‌های آب و خاک پیشنهاد اعتبار در سفر روز جمعه دولت به استان پیشنهاد شده است.
با اجرای طرح‌های آبیاری زیر سطحی و هوشمند میزان هدر رفت آب به صفر رسیده و آب مصرفی هدررفت از طریق سنسورهای هوشمند به نسبت تغییرات آب هوایی قابل تنظیم است
در این روش آبیاری سیستم آبیاری از سطحی به زیر سطحی تبدیل شده و میزان هدر رفت آب به صفر می‌رسد و آب از طریق سنسورهای هوشمند تعبیه شده برای هر درخت به نسبت تغییرات اب هوایی قابل تنظیم است.
با توجه به بحران اب و اینکه نزدیک به ۹۰ درصد هدر رفت اب در بخش کشاورزی است این روش راه حل مناسب و مفید در مصرف بهینه آب به حساب می‌آید و مصرف آب نسبت به روش‌های نوین آبیاری ۲۵ درصد کاهش می یاید.
آذربایجان غربی ۱۱۵ هزار هکتار باغ دارد که برای آبیاری هر درخت در سه روز ۶۰ لیتر اب مصرف می‌شود اما با استفاده از روش‌های آبیاری هوشمند این میزان مصرف آب به نصف کاهش می‌یابد.