خبرگزاری مهر- گروه استانها: آثار تاریخی و میراث فرهنگی هر شهر، به عنوان هویت درخشان آن دیار محسوب می‌شود که حاصل دسترنج و تلاش پیشینیان و اجداد مردم در گذشته‌ها دور است.
میراث کهن گذشتگان امانتی در دستان ما بوده و باید به درستی از آن مراقبت و محافظت شود تا آیندگان نیز از این آثار بهره‌ها برده و به نیاکان خود افتخار کنند.
توجه به آثار باستانی و میراث تاریخی کشور از ضروریات است که وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان متولی این امور وظیفه، حفظ، مراقبت و پاسداری از این آثار ارزشمند را بر عهده دارد.
اگرچه سمن‌ها و انجمن‌های غیر دولتی نیز در سال‌های اخیر اقداماتی در این راستا انجام داده اند اما بعضاً دیده می‌شود که در سایه غفلت متولیان، آثار تاریخی و میراث گران بهای فرهنگی کشور به ویژه در شهرهای کوچک، به فراموشی سپرده شده به نحوی که در گذر زمان دیگر اثری از بقایای این آثار دیده نمی‌شود.
از جمله آثاری که به عنوان یک اثر گران بهای معنوی به یادگار مانده، غار سنگ شکنان یا سنگ اشکن جهرم است که متأسفانه آن گونه که باید توجهی نسبت به آن نشده و تنها نام و نشانی از این پدیده کم نظیر گردشگری به چشم می‌خورد.
غار سنگ اشکن یا سنگ شکنان در دامنه شمالی البرز کوه در جنوب شهر جهرم در ارتفاع ۱۰۹۱ متری از سطح دریا قرار دارد. فاصله این غار تا شهر جهرم سه کیلومتر و تا شیراز، ۱۹۳ کیلومتر است.
هنوز تاریخ دقیقی برای ساخت و حفر تونل‌های آن معین نشده است اما اغلب کارشناسان و ساکنان محلی، قدمت این غار را متعلق به دوره صفویه می‌دانند.
این غار با بیش از ۱۰۰ ستون سنگی و دوازده دهانه، با شماره ۱۰۱۱۷، ثبت ملی شده و یکی از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری شهرستان جهرم است. طول غار حدود ۳۵۰ متر و عرض آن ۱۵۰ متر، با وسعتی حدود چهار هکتار است و ارتفاع آن سه تا چهار متر و در انتها به کمتر از یک متر می‌رسد.
غار سنگ اشکن که به عنوان بزرگترین غار دست کند جهان معروف است در سایه کم لطفی و غفلت متولیان، حال و روز خوشی ندارد و این حال نانخوش قرار نیست از تن نحیف و رنجور سنگ اشکن برکنده شود.
اکنون از این پدیده کم نظیر دهانه‌هایی مانده که ریزش کوه آن را تهدید می‌کند؛ همچنین ستون‌های غار نیازمند مرمت پایدار و اصولی هستند و متأسفانه سقف غار نیز دارای شکاف‌های بزرگی است که هر لحظه امکان تخریبش را هموار می‌کند.
اگرچه اقداماتی هر چند کوچک برای حفظ و نگهداری غار از سوی متولیان انجام شده، اما این اقدامات همچون مُسکنی است که تنها برای مدتی محدود درد و رنج را از پیکره رنجور این کهن میراث به جا مانده از نسل گذشته را رفع می‌کند.
در سال‌های اخیر بودجه‌ای اندک برای مرمت ستون‌های غار در نظر گرفته شد، اما مرمت غیر اصولی ستون‌ها سبب شد همین بودجه ناچیز هم به درستی هزینه نشود.
گستردگی شکاف‌های موجود در سقف غار به گونه‌ای است که بعضاً دارای عمق زیاد بوده و طول آن به چند متر هم می‌رسد.
یک فعال میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: تمامی سازندهای جهرم «سازند دولومیتی» نام دارد که نام این سازند از کوه‌های جهرم واقع درجنوب و جنوب شرقی شهرستان اقتباس شده و برش نمونه آن نیز در تنگ آب در یال شمالی این کوه، اندازه گیری شده است.
رسوب آب علت شکاف‌های عمیق در سقف غار
مهرداد الطافی با اشاره به اینکه این سازندها از نوع مرمر تکامل نیافته است، افزود: دولومیت به صورت لایه‌های عظیم با ضخامت‌های چند ده فوتی یافت می‌شود؛ سنگ‌های دولومیت به عنوان یکی از اجزا رایج سنگ‌های رسوبی شناخته می‌شود.
وی با اشاره به ترک‌های موجود در سقف غار سنگ اشکن، خاطرنشان کرد: دلیل اصلی ایجاد ترک‌ها در سقف غار، نفوذ آب و رسوب در پی بارندگی بوده که ترک‌هایی با طول زیاد و بعضاً ۵۰ تا صد متر ایجاد شده است.
این فعال میراث فرهنگی با اشاره به اینکه نفوذ آب در دولومیت بیشتر از دیگر سازندها است، عنوان کرد: ترک‌ها به مرور زمان و بر اثر زمین لرزه، گرما، سرما، رطوبت و رسوب‌ها بیشتر می‌شود و خطر ریزش نیز وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه سنگ‌های دولومیت بر اثر فشار باعث ایجاد ترک می‌شود، اظهار کرد: برخی از قسمت‌های غار دارای ارتفاع ۳۰ تا ۴۰ متری بوده که متشکل از لایه‌های سنگ است که سبب بروز ترک‌ها شده است.
الطافی در عین حال گفت: فرسایش در دولومیت ها کمتر است اما بالاخره سازندهای دولومیتی دچار فرسایش می‌شوند.
این فعال میراث فرهنگی با اشاره به اینکه برخی دهانه‌های ورودی غار به سبب نفوذ آب باران ریزش کرده است، خاطرنشان کرد: بین ستون ۲۳ و دهانه چهارم غار، ریزش بزرگی اتفاق افتاده که به خاطر نفوذ آب باران بوده است.
وی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر جلوی غار دچار ریزش شده است، عنوان کرد: چنانچه این امر بررسی و ارزیابی نشود به مرور احتمال ریزش وجود دارد.
این فعال میراث فرهنگی با اشاره به اینکه در بارندگی‌های شدید، ۲ تا سه روز از سقف غار، آب چکه می‌کند، گفت: این امر سبب می‌شود آب به راحتی به لایه‌های غار نفوذ پیدا کند.
ضرورت قرار گرفتن سنگ اشکن در ردیف اعتبارات ملی
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جهرم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: با توجه به وسعت غار سنگ اشکن و تعدد ستون‌ها و همچنین نیاز به استحکام بخشی، لازم است پروژه مذکور در ردیف اعتبارات ملی در نظر گرفته شود.
علی لطفی پور افزود: در حال حاضر تعدادی از ستون‌ها طی چند مرحله تقویت شده و محوطه اطراف نیز بوسیله فنس محصور شده است.
معاون فرهنگی شهردار جهرم در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: شهرداری و شورای اسلامی شهر جهرم در دوره‌های گذشته و در مقاطع مختلف جهت حفظ و نگهداری غار سنگ اشکن به این موضوع مهم ورود و اعلام آمادگی کرده است.
شهرداری امکان دخالت مستقیم در امور غار ندارد
عبدالرضا رحمانیان افزود: بدلیل اینکه این غار تاکنون در اختیار میراث فرهنگی بوده و با وجود اعلام آمادگی، تحویل شهرداری نشده عملاً امکان دخالت مستقیم در مسائل غار توسط شهرداری وجود نداشته و تنها در خصوص محوطه بیرونی غار و ساخت پارک در جوار این غار بزرگ امکان تصرف وجود داشته است.
وی ادامه داد: این امر نیز انجام و باوجود عدم همکاری لازم برخی ادارات، طراحی مجموعه‌ای فرهنگی تجاری و تفریحی در جنب غارسنگ اشکن انجام شد و ردیف بودجه‌ای نیز در این خصوص پیش بینی شد که در صورت تحقق بودجه عمرانی احساس می‌شود عزم خوبی جهت آغاز عملیات عمرانی این مجموعه وجود دارد.
معاون فرهنگی شهردار جهرم خاطرنشان کرد: آنچه مشخص است این است که اگر ما غار سنگ اشکن را سرمایه‌ای ملی می‌دانیم که بدون شک این موضوع وجود دارد پس باید همراهی سایر ادارات و تخصیص اعتباراتی ملی را نیز در این زمینه شاهد باشیم.
میراث فرهنگی توجهی به غار سنگ اشکن ندارد
نماینده مردم جهرم در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه غار سنگ اشکن به عنوان یک ظرفیت ملی گردشگری در جهرم و استان فارس مطرح است، گفت: متأسفانه میراث فرهنگی به این اثر کم نظیر بی توجهی می‌کند.
محمدرضا رضایی کوچی با اشاره به اینکه نگاه مجلس برای ارتقا سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه، توجه جدی تر به بحث توریسم گردشگری بوده است، افزود: متأسفانه بر مسئله اقتصاد گردشگری چندان توجهی نشده است.
پیش از این امام جمعه جهرم در بازدید از غار سنگ اشکن به لزوم حفظ و نگهداری این اثر تاکید و نسبت به شیوه بی‌قید و بند حراست از این اثر بی‌نظیر تاریخی که می‌تواند در جذب توریسم و تولید اشتغال برای جوانان این منطقه مؤثر باشد، گلایه کرده بود.
شیوه نگهداری از غار سنگ اشکن نگران کننده است
حجت الاسلام محمدحسین مدبر از غار سنگ اشگن به‌عنوان هویت و نماد سخت‌کوشی مردم و نیاکان این دیار یاد کرد که در گذشته با جداسازی سنگ‌های مقاوم و سخت البرزکوه، خالق نماد شگرف و زیبایی شدند که امروز از آن به عنوان یک اثر تاریخی یاد می‌شود.
وی با ابراز ناراحتی از نحوه نگهداری این مجموعه بی‌نظیر که قابلیت ثبت جهانی نیز دارد گفت: ناراحتی بنده از کم‌لطفی مسئولان نسبت به نگهداری غار سنگ اشکن است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه خلق این اثر توسط نیاکان ما ستودنی بوده و تجسمی از تاریخ شهرستان جهرم است، تاکید کرد: نگهداری غار سنگ اشکن به شیوه صحیح و اصولی نه تنها می‌تواند در شناساندن شهرستان تأثیرگذار باشد بلکه جهرم را به‌عنوان یک شهر توریسیم‌پذیر در کشور معرفی می‌کند.