به گزارش خبرنگار مهر، رضا کفیلی دانش‌آموخته حوزه علمیه قم و دانشجوی دکتری علوم سیاسی به مناسبت سوم خرداد (روز مقاومت، ایثار و پیروزی) مطلبی را با عنوان «مسئولیت نهادهای فرهنگی در نهادینه کردن اندیشه مقاومت در جامعه؛ با تأکید بر کتاب اندیشه مقاومت مقام معظم رهبری» برای مهر ارسال کرده است.
مشروح این یادداشت را در ادامه بخوانید:
«فَلِذلِکَ فَادعُ وَاستَقِم کَما أُمِرتَ وَلا تَتَّبِع أَهواءَهُم وَقُل آمَنتُ بِما أَنزَلَ اللَّهُ مِن کِتابٍ وَأُمِرتُ لِأَعدِلَ بَینَکُمُ اللَّهُ رَبُّنا وَرَبُّکُم لَنا أَعمالُنا وَلَکُم أَعمالُکُم لا حُجَّةَ بَینَنا وَبَینَکُمُ اللَّهُ یَجمَعُ بَینَنا وَإِلَیهِ المَصیرُ»
یکی از اموری که انقلاب اسلامی ایران بر اساس آموزه‌های دینی آن را به جهان اسلام عرضه کرد؛ فرهنگ مقاومت در برابر مستکبرین است. مقاومت در برابر دشمنان درسی بود که امام خمینی(ره) از زمان بنیان‌گذاری انقلاب بابرکت اسلامی آن را به مردم آموخت. نهادینه شدن این فرهنگ در جامعه سبب پیروزی ایران اسلامی در دفاع مقدس شد به‌طوری که شهدا با خونشان درخت تنومند انقلاب اسلامی را آبیاری کردند تا ایران اسلامی متکی به غیر، وابسته و نیازمند به مستکبرین نباشد.
بنا به‌تصریح آیات الهی و بر اساس تجربه چهل ساله انقلاب، در هر موقعیتی که ایران اسلامی با اتّکا به خدای متعال در مقابل مستکبرین، زورگویان و متجاوزان استقامت می‌کند، پیروز گشته (وَ لَیَنصُرَنَّ اللهُ مَن یَنصُرُه) و باعث عقب‌نشینی آنان می‌شود. اما با همه تلاش‌ها، پیشرفت‌ها و موفقیت‌ها در زمینه مقاومت، نهادینه کردن فرهنگ مقاومت در جامعه لازمه‌هایی دارد که باید قدم‌هایی در جهت رسیدن به وضعیت مطلوب برداشت.
در این راستا نگارنده یادداشت، به مناسبت چهلمین سالگرد آزادسازی خرمشهر (روز مقاومت، ایثار و پیروزی) درصدد پاسخ به مسئله «مسئولیت نهادهای فرهنگی در نهادینه کردن فرهنگ مقاومت در جامعه» بر اساس کتاب اندیشه مقاومت مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) است. توجه به نقشه فرهنگی، پاسخگویی به سؤالات، رصد و مقابله با تهاجمات فکری و تقویت اعتماد به نفس مردم، مسئولیت‌هایی هستند که رهبر معظم در کتاب اندیشه مقاومت برای نهادهای فرهنگی تعیین کرده‌اند که در ادامه با استفاده از بیانات گهربار رهبری در سخنرانی‌های مختلف، به تحلیل هر یک از آنان می‌پردازیم.
جمهوری اسلامی ایران با نهایت اقتدار و عزت، تنها راه علاج کشور را مقاومت در مقابل مستکبران و ظالمان می‌داند به‌طوری‌که رهبری معظم، آن را «دولت مقاومت» معرفی کرده و می‌فرمایند: «ما امروز دولت مقاومتیم. یعنی تسلیم زورگویی نشدن، تسلیم زیاده‌طلبی نشدن، در موضع اقتدار ایستادن. دولت مقاومت در موضع اقتدار قرار می‌گیرد.» (بیانات در دانشگاه امام حسین(ع) – ۲۰/۰۲/۹۶) این انقلاب پس از گذراندن چهل و چهار سال تجربه ارزشمند توانسته است با همراهی ملت‌های آزاده جهان، عَلَم مقاومت اسلامی را در مقابل مستکبرین بالا نگه دارد و در مقابل هرگونه ظلم، تعدی و زورگویی مقاومت کرده و از مظلومان حمایت کند.
این مسئله با پیدایش داعش در کشورهای همسایه نمود بیشتری داشته که محور مقاومت در منطقه به فرماندهی سید شهیدان مقاومت، سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی توانست آنان را شکست داده و مردم و دولت‌های گرفتار در چنگال آنان را نجات دهند. در کنار همه پیشرفت‌هایی که در جریان مقاومت انجام‌شده، تلاش در راستای تقویت نهادینه شدن فرهنگ استقامت در جامعه نیز لازم است. ازجمله مسئولین مستقیم این امر، نهادهای فرهنگی هستند که به برکت انقلاب اسلامی ایران تشکیل یافته‌اند و اساس کار آنان، نهادینه کردن فرهنگ و ارزش‌های دینی و اسلامی در جامعه است. یکی از آن ارزش‌ها تقویت روحیه مقاومت در جامعه است که رهبر معظم انقلاب در این خصوص برای نهادهای فرهنگی چهار وظیفه کلی تبیین کرده‌اند:
۱ـ توجه به نقشه فرهنگی
نهادهای فرهنگی برای تقویت جریان مقاومت در جامعه باید به نقشه فرهنگی توجه کنند. لازمه توجه به نقشه، تدوین نقشه جامع مهندسی فرهنگی است. تدوین این نقشه برای جامعه اضطراری بوده و همواره به‌عنوان مطالبه جدی مقام معظم رهبری از نهادهای فرهنگی است. با تدوین نقشه جامع مهندسی فرهنگی می‌توان ظرفیت‌ها، کاستی‌ها و توانایی‌های نهادهای مختلف، مشکلات موجود در جامعه و همچنین نیازهای لازم در راستای نهادینه کردن فرهنگ مقاومت در جامعه را تشخیص داده و بر طبق آن‌ها اقدام نمود.
اگر این نقشه به‌طور کامل تدوین شود؛ الف) وظایف مشخصی برای هریک از تشکیلات فرهنگی تعیین می‌شود تا در راستای تقویت فرهنگ استقامت در جامعه موازی کاری بین نهادهای مختلف پیش نیاید. ب) عرصه برای حضور جوانان حزب الهی و آتش به اختیاران فرهنگی در نهادهای مختلف فرهنگی آماده‌تر می‌شود تا سربازان جنگ نرم فرهنگی بتوانند در خصوص تقویت جریان مقاومت تلاش نمایند. ج) کمک بزرگی به پیشبرد سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی می‌نماید به‌طوری‌که اگر این سبک زندگی در مقابل سبک زندگی غربی تقویت شود باعث گسترش همه ارزش‌ها در جامعه می‌شود. د) تحولی در علوم انسانی به‌عنوان پشتوانه و منبع علمی و نظری نهادهای فرهنگی صورت می‌پذیرد که این نیز در تقویت روحیه استقامت مؤثر است. ه) علاوه بر این‌که نهادهای علمی ازلحاظ معنوی، سیاسی و اجتماعی پیشرفت می‌کنند، زمینه حضور فعالان فرهنگی، فضلای حوزه‌های علمیه و هادیان سیاسی در آن مجامع نیز تقویت می‌شوند.
۲) پاسخگویی به شبهات
این مسئله به‌عنوان دومین وظیفه سازمان‌های فرهنگی در جریان مقاومت است که با توجه به گسترش شبهات از طرف دشمنان، این امر اهمیت ویژه‌ای دارد که انجام آن منوط به چند مسئله هست:
الف) عدم موازی کاری نهادها: نهادهای فرهنگی می‌توانند با ایجاد دبیرخانه واحد و هماهنگی بیشتر در امور پاسخ به شبهات از موازی کاری پیشگیری کرده و باعث پیشرفت چشمگیر در این عرصه شوند. ب) با توجه به حضور پررنگ جوانان در جامعه و فضای مجازی و همچنین داشتن انگیزه کافی، لازم است در این عرصه نیز از جوانان فعال استفاده حداکثری بشود چرا که اولاً آن‌ها با شبهات آشنا هستند و ثانیاً می‌توانند با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای، پاسخ به شبهات را در گستره وسیع‌تری انجام دهند. ج) با توجه به گستردگی استفاده مردم از فضای مجازی، لازم است بستر بسیار وسیعی در فضای مجازی برای امر پاسخگویی به شبهات در راستای نهادینه کردن فرهنگ مقاومت در جامعه ایجاد شود. د) در این راستا بهتر است نهادهای فرهنگی از دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه که پس از طی سالیانی طولانی در فضای معنوی، علمی و مذهبی آمادگی‌های لازم را کسب کرده‌اند، استفاده کنند تا ارزش‌های اصیل دینی با شبهات ایجادشده در بین مردم کمرنگ نشوند.
۳ـ رصد و مقابله با تهاجمات فکری
سومین وظیفه‌ای که رهبر معظم برای نهادهای فرهنگی بیان کرده‌اند، رصد تهاجمات فرهنگی و مقابله با آنهاست. دشمنان قسم‌خورده ایران اسلامی از هیچ امکانات و فرصتی برای تهاجم فرهنگی دریغ نمی‌کنند و لذا لازم است:
الف) نیروهای جوان و افسران جنگ نرم، فضای مجازی و رسانه‌های مختلف را رصد کنند چراکه اکثر تهاجمات فکری از این طریق اتفاق می‌افتد. ب) پس از رصد تهاجمات بهتر است از نخبگان نرم‌افزاری، علمی، دینی و سیاسی برای مقابله با آنان استفاده نمایند. ج) تشکیلات فرهنگی به‌طور مسئولانه وارد میدان شده و سطح سواد رسانه‌ای مردم را تقویت کنند. د) نهادهای فرهنگی، مساجد، مدارس و دانشگاه‌ها را به‌عنوان پایگاه‌های مهم و اثرگذار در عرصه نهادینه کردن ارزش‌ها در جامعه تقویت نمایند. ه) در راستای رصد و مقابله با تهاجمات فکری در راستای فرهنگ‌سازی مقاومت در جامعه لازم است سازمان‌های فرهنگی توجه بیشتر و دقیق‌تری نسبت به برنامه تبلیغی علما، فضلا و روحانیون داشته باشند، چراکه علما با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی همیشه با تهاجمات فرهنگی مقابله کرده‌اند و اثرات مثبت حضور عالم در میان مردم بر هیچ‌کسی پوشیده نیست.
۴ـ تقویت اعتمادبه‌نفس در اقشار
یکی دیگر از وظایفی که تشکیلات فرهنگی در راستای تقویت جریان مقاومت در جامعه بر عهده‌دارند، تقویت اعتمادبه‌نفس در سایر اقشار است. ازجمله کارهای مهمی که معمار کبیر انقلاب اسلامی انجام دادند، تقویت اعتمادبه‌نفس مردم بود که ملت ایران در طول چهل سال انقلاب اسلامی به این باور رسیدند که «ما می‌توانیم...»
تقویت اعتماد به نفس مردم نقش حیاتی در نهادینه کردن فرهنگ مقاومت در جامعه دارد چراکه اگر ملتی به خودش اعتماد نداشته باشد، مطمئناً جهت رفع نیازهای جامعه نگاهش به خارج خواهد بود و لذا بهتر است نهادهای فرهنگی در این خصوص، امور مقابل را تقویت کنند: الف) توجه بیشتر به انجام کارهای هنری، تهیه فیلم، تهیه گزارش، تهیه مستندهایی در خصوص توانایی‌های داخلی و... ب) گسترش معنویات و توکل به خدای متعال در زندگی یکی دیگر از اموری است که نهادهای فرهنگی می‌توانند بدین سبب اعتمادبه‌نفس ملت را افزایش داده و باعث تقویت جریان مقاومت در جامعه شوند د) سازمان‌های فرهنگی بازنده نگه‌داشتن یاد و نام شهدا، تقویت روحیه ایثار و معرفی هرچه بیشتر اسطوره‌های مقاومت مانند شهید حججی، شهید همدانی و فرماند دلاور شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، می‌توانند در فرهنگ‌سازی مقاومت در جامعه نقش بی‌بدیلی ایفا کنند.
موارد مذکور وظایفی هستند که رهبر معظم انقلاب در کتاب اندیشه مقاومت نسبت به نهادهای فرهنگی بیان فرموده‌اند و در تحلیل هر یک از آنان سعی شده است از مطالبات و فرمایشات رهبری در سایر بیانات استفاده شود. امیدواریم همواره شاهد پیشرفت ایران اسلامی در گام دوم انقلاب باشیم.