خبرگزاری مهر، گروه استانها- مریم شریفی: تنوع اقلیمی به‌دلیل گستردگی خاک ایران در طول و عرض جغرافیایی، امکان تولید محصولات متنوعی در بخش کشاورزی را آماده ساخته است، ولی در مجموع میزان اراضی قابل کشت و قابل بهره‌برداری برای کشاورزی بسیار پایین بوده و سهمی حدود ۱۲ تا ۱۵ درصد از کل مساحت ایران را به خود اختصاص داده است و این مسئله اهمیت بهره‌وری در محصولات کشاورزی را برای کشور دوچندان می‌کند.
در حقیقت با وجود تنوع اقلیمی بالا، بخش کشاورزی ایران از کمبود دو شاخص کلیدی آب و خاک حاصلخیز رنج می‌برد که ریشه این کمبودها هم به اقلیم و هم نحوه مدیریت استفاده از منابع مذکور مربوط می‌شود.
استان گلستان هم به دلیل تنوع اقلیمی ایران کوچک شناخته می‌شود تحت تأثیر این مساله قرار گرفته است و اهمیت آن زمانی دو چندان می‌شود که اقتصاد استان تحت تأثیر کشاورزی است.
از مهمترین نشانه‌های سوءمدیریت که باعث کاهش بهره‌وری در بخش کشاورزی شده است می‌توان به استفاده از روش‌های سنتی و فناوری‌های قدیمی، بی‌توجهی به الگوی کشت مناسب با توجه به وضعیت منابع آبی در منطقه، ضعف در زیرساخت‌های نگهداری و حمل‌ونقل، نامتوازن بودن و عدم توجه به پایدار کردن شرایط بازار در سطح داخلی و جهانی اشاره کرد.
افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی یعنی تولید بیشتر با همان منابع محدود و صرف آب و هزینه کمتر و این مسئله علاوه بر امنیت غذایی کشور باعث رونق در بخش‌های گوناگون کشور و به حرکت در آمدن چرخ‌های تولید و اقتصاد در کشور خواهد شد، موضوع مهمی که اهمیت آن تا به امروز به درستی در کشور درک نشده است.
یک کارشناس کشاورزی به خبرنگار مهر گفت: ۷۵ درصد کشاورزی وابسته به اقلیم و ۲۵ درصد سهم کشاورزاست به شرط آنکه مجهز به تجهیزات نوین، آموزش صحیح و منابع کافی مالی و انسانی باشد.
محمدرضا مقصودلو با بیان اینکه یکی از بزرگترین مشکلات بخش کشاورزی ما عدم آموزش و کار تحقیقاتی مؤثر است افزود: کشاورزی در کشور ما عملاً به حال خود رها شده است، نظارت بر کار کشاورزان، آموزش و تحقیقات بر روی بذرهای متناسب با اقلیم ما وجود ندارد.
وی آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی را یکی دیگر از عوامل کاهش بهره‌وری در ایران دانست و افزود: هر سانتی مترمکعب خاک حاصلخیز بیش از ۸۰۰ سال طول می‌کشد تا در طبیعت تولید شود ولی کشاورزان بدون توجه به هشدارهای کارشناسان هرساله با آتش زدن که و کلش های محصولات خود عملاً ساختار خاک را از بین می‌برند.
خرد کردن اراضی کشاورزی عامل مهم کاهش بهره‌وری است
مقصودلو خرد شدن اراضی کشاورزی را یکی دیگر از عوامل کاهش به بهره‌وری دانست و ادامه داد: به دلایل مختلف از جمله تقسیم ارث، مدام زمینهای کشاورزی ما در حال خرد شدن است و در زمینهای خرده مالکی عملاً نمی‌توان کشاورزی اقتصادی انجام داد و علاوه بر آن هزاران هکتار از زمینهای کشاورزی در مرزبندی‌ها از بین می‌رود.
کارشناس کشاورزی با بیان این مطلب که بخش زیادی از محصولات کشاورزی ما به دلیل استفاده از تجهیزات مستهلک کشاورزی هدر می‌رود افزود: برای مجهز کردن کشاورزان به دستگاه‌های جدید کشاورزی و سیستم آبیاری نوین و تقویت پژوهشگاه نیازمند سرمایه گذاری کلان و حمایت دولتی هستیم و بدون سرمایه نمی‌توان کاری از پیش برد.
دبیر خانه کشاورز هم در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: ما همه آنچه که برای کشاورزی لازم است از جمله، نیروی انسانی، آب و خاک در اختیار داریم ولی بدون سرمایه گذاری عملاً امکانی برای بهره‌وری نداریم.
با کشت ارقام پربازده و متناسب با اقلیم ایران، می‌توانستیم هزاران تن محصول گندم بیشتر برداشت کنیم علی قلی ایمانی با بیان اینکه در بخش مکانیزاسیون از دنیا بسیار عقب هستیم افزود: کمباین‌های ما از رده خارج و بین هشت تا ۱۰ درصد ریزش دارند که عامل مهمی برای کاهش بهره‌وری محصول هستند.
وی بذر نامناسب با اقلیم و سموم بی کیفیت را عامل مهم کاهش محصولات در کشور دانست و افزود: به طور مثال من دو نوع بذر فرانسوی و ایرانی در زمین زراعی با شرایط یکسان کشت کردم، در زمین‌هایی که بذر فرانسوی کشت کرده بودم هکتاری دو تن بیشتر گندم برداشت کردم که رقم بسیار بزرگی است.
ایمانی اضافه کرد: وارد کردن ارقام پربازده و متناسب با اقلیم خشک ایران و تلاش برای تولید آن در کشور موضوع بسیار مهمی است که باید حتماً به آن پرداخته شود زیرا تنها توجه به همین یک فاکتور باعث تولید هزاران تن محصول بیشتر در کشور خواهد شد.
سهم ۴ درصدی کشاورزی دانش بنیان در اقتصاد!
نماینده مردم علی آباد در مجلس شورای اسلامی هم گفت: کشاورزی باید از شیوه سنتی به صنعتی تغییر کند و الگوی کشت اصلاح شود تا بتوانیم راندمان تولید را افزایش دهیم.
رحمت اله نوروزی گفت: سهم ما از کشاورزی دانش بنیاد تنها چهار درصد است که باید افزایش پیدا کند و کارشناسان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات کشور از هر راه ممکن نظیر تقویت کودها، اصلاح بذر و سموم مؤثر بهره‌وری را افزایش دهند، زیرا کشاورزی امنیت غذایی کشور را تأمین می‌کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: درجه هوا، گرما، سرما، خشکسالی، بذر مناسب، نهاده‌ها و از همه مهم‌تر مدیریت مزرعه در محل بهره‌وری کشاورزی کارساز است.
محمد رضا عباسی اظهار کرد: ۴۰ درصد مردم گلستان در روستاها زندگی می‌کنند و بیشترین درصد گردش مالی استان در بخش کشاورزی است بنابراین باید حداقل ۴۰ درصد مدارس استان به آموزش کشاورزی اختصاص پیدا کند و به فرزندان ما از همان سنین راهنمایی و دبیرستان کشاورزی علمی آموزش داده شود.
وی با انتقاد از نحوه آموزش در دانشگاه‌های کشاورزی گفت: آموزش‌ها در دانشگاه‌های کشاورزی به صورت تئوری انجام می‌شود، چنانچه باید دانشجویان ما به صورت عملی در مزارع آموزش ببینند تا نیروهای جوان کاربلد وارد بخش کشاورزی شوند.
سرمایه گذاری دولت در بخش کشاورزی کمتر از ۱۰ درصد است
عباسی ادامه داد: سرمایه گذاری دولت در بخش کشاورزی کمتر از ۱۰ درصد است و در بخش خاک و آب که بسیار پر هزینه است، حمایت بسیار ضعیفی از کشاورزان دارد.
کشاورزان ما شبیه سربازانی هستند که با دست خالی به میدان جنگ رفته‌اند باید سرمایه گذاران آنها را حمایت کنند وی کشاورزان را شبیه سربازانی دانست که با اسلحه خالی به میدان جنگ می‌روند و افزود: جاده‌های بین مزارع استان وضعیت مطلوبی ندارند و باعث استهلاک دستگاه‌های کشاورزان می‌شود از طرفی کشاورزان برای احداث راه باید دو میلیارد تومان هزینه کنند که در توان آنها نیست.
معاون جهاد کشاورزی اضافه کرد: در بخش کشاورزی در ابتدایی‌ترین امور مثل آب خاک و سرمایه گذاری دچار مشکل هستیم و کشاورزی ما نیازمند طراحی و انقلاب بزرگ است.
عباسی فراهم کردن زیرساخت را لازمه کشاورزی دانش بنیان دانست و افزود: به دلیل مشکلاتت در زیرساخت‌های اولیه مثل آب و خاک و جاده در بخش دانش‌بنیان‌ها هم ضعیف هستیم.
تأمین بیش از ۹۵ درصد بذرهای مورد نیاز بخش کشاورزی از خارج
معاون جهاد کشاورزی با بیان این مطلب که بیش از ۹۵ درصد بذرهای مورد نیاز بخش کشاورزی از خارج از کشور تأمین می‌شود افزود: وارد کردن بذر از کشورهای دیگر زمینهای برای ورود آفات، بیماری‌ها و ویروس در کشور می‌شود.
وی استفاده از تکنولوژی روز در بخش کاشت، داشت و برداشت را یک عامل مهم در افزایش بهره‌وری کشاورزی نام برد و افزود: متأسفانه اکثر ماشین آلات بخش کشاورزی ما متعلق به ۳۰ سال گذشته است که عاملی برای کاهش بهروزی شده است.
عباسی با بیان این مطلب که بسیاری از کشاورزان و مسئولان ما در گیر بروکراسی اداری و سردرگم شده‌اند افزود: در مراکز خدمات ما ترویج مناسبی صورت نمی‌گیرد به طور نمونه در یک مرکز تحقیقات، نیروی فنی و ۱۲ نفر کارشناس داریم ولی حتی یک ماشین صحرایی در اختیار نداریم و نیروی فنی برای رفتن به مزارع کشاورزان مشکل دارد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان گفت: برای انجام کارهای تحقیقاتی عمیق و بنیادی در بخش کشاورزی نیازمند سرمایه گذاری کلان هستیم، دولت باید اعتبار بیشتری بگذارد و شرایطی را فراهم کند که شرکت‌های دانش بنیان و بخش خصوصی با انگیزه بالا وارد عرصه تولید شوند.
تجهیز سامانه‌های نوین آبیاری در گلستان نیازمند ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار است
مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی هم به خبرنگار مهر گفت: افزایش عملکرد محصولات کشاورزی متأثر از دو عامل مقدار آب مصرفی و میزان محصول تولید شده است و هرچه مقدار آب مصرفی کمتر و میزان محصول تولید شده بیشتر باشد بهره‌وری افزایش می‌یابد.
سید محسن کیاالحسینی افزود: در بخش آب و خاک جهاد کشاورزی همه هدف ما این است که راندمان تولید را افزایش و تلفات آب را کاهش دهیم، به طور مثال اگر به جای سه هزار مترمکعب آب، گندم را با دو هزار مترمکعب آب تولید کنیم قطعاً بهره‌وری را افزایش داده‌ایم.
وی ادامه داد: تجهیز سامانه‌های نوین آبیاری در گلستان نیازمند ۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار است، با این بودجه می‌توانیم ۱۲ هزار هکتار از اراضی استان را تحت پوشش آبیاری نوین قرار دهیم. ولی در امسال تنها ۵۶ میلیارد تومان اعتبار به بخش کشاورزی گلستان تخصیص داده شد.
کیاالحسینی توضیح داد: طبق قانون دولت باید حداقل ۸۵ درصد بودجه طرح‌های نوین آبیاری را بپردازد و برای اجرای طرح‌های عام‌المنفعه، تجمیعی و اراضی مشترک، دولت این اجازه را دارد بیش از ۹۰ درصد هزینه‌ها را بپردازد ولی به دلیل آنکه سازمان برنامه و بودجه هزینه کافی برای اجرای طرح‌های نوین آبیاری در اختیار جهاد کشاورزی قرار نمی‌دهد، عملاً قادر نیستیم سهم ۸۵ درصدی دولت را اعمال کنیم.
وی آبیاری در زمان مناسب، کاشت و داشت مکانیزه، بذر مناسب و نهاده‌ها با کیفیت را عامل مهمی برای افزایش بهره‌وری کشاورزی در کشور دانست و افزود: باید در کنار فراهم کردن همه این موارد از سیستم آبیاری بهره بگیریم تا بتوانیم بهره‌وری را در محصولات کشاورزی افزایش دهیم.
همه کارشناسان و مسئولانی که در این گزارش با آنها به گفتگو نشستم بر این نکته اتفاق نظر داشتند که سرمایه گذاری و حمایت دولت مهمترین عامل افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی است و با توجه به اینکه رشد کشاورزی علاوه بر تأمین امنیت غذایی کشور مستقیماً در پیشرفت دیگر بخش‌ها مثل اقتصاد و صنعت تأثیر گذار است امیدواریم حمایت مالی دولت و سرمایه گذاران بخش خصوصی از بخش کشاورزی افزایش یابد.