خبرگزاری مهر - گروه استانها- ندا سپاهی: نزدیک به ۲۲ سال از خشکانده شدن شاهرگ حیاتی نصف جهان می‌گذرد؛ خشکیده رودی که کلاف سر در گم احیای آن هر روز پیچیده‌تر می‌شود.
قصه پر غصه زاینده‌رودی که قربانی توسعه ناپایدار کشاورزی و صنایع فولادی در اقلیمی خشک و کویری و طرح‌های انتقال شده است. طرح‌های انتقال آبی که دولت‌های پیشین برای جبران آنها طرح‌های انتقال آب تونل سوم کوهرنگ و بهشت آباد را وعده دادند و مصوب کردند اما آب رفته از زاینده رود در این ۲۲ سال به این دیار بازنگشت.
طرح‌های انتقال آب به یزد و کاشان همزمان شد با توسعه اراضی کشاورزی و باغات در بالادست حوضه زاینده رود، کاهش و تغییر نوع بارندگی‌ها، سیل مهاجرت‌ها و افزایش جمعیت در اصفهان و توسعه صنایعی که هرگز بر اساس آمایش سرزمینی و توان اکولوژیک منطقه تعریف نشده بود.
حالا آن روی سکه اصفهانی که قطب صنعتی کشور شده، شهری است که در ۳۶۵ روز سال سهمی از هوای پاک ندارد، قلب میراث کهنش ترک خورده و زیر پایش خالی شده است.
بیست و پنجمین مقصد سفر حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری و هیئت دولت او دیار زاینده‌رود است، شهر و استانی که به اذعان مسئولان و مردمش اصلی ترین مطالبه آن جریان دائمی زاینده رود است.
مسئله آب و احیای زاینده رود اصلی‌ترین مطالبه اصفهان از رئیس جمهوری
مهران زینلیان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: مسئله آب و احیای زاینده‌رود اولویت‌های اصلی استان در سفر رئیس جمهوری به اصفهان است.
وی با بیان اینکه قویاً دنبال حل و فصل مسئله آب اصفهان و زاینده‌رود هستیم، اظهار می‌کند: اولین مطالبه استان اصفهان در سفر رئیس جمهوری به این خطه مسئله آب است که با اولویت در حال پیگیری است.
خواسته ما حقوق طبیعی رودخانه زاینده رود است
حشمت‌الله انتخابی بنیانگذار جمعیت دوستداران محیط زیست اصفهان (طبیعت یاران) به خبرنگار مهر می‌گوید: خواسته ما فعالان محیط‌زیست و همه مردم اصفهان حقوق طبیعی رودخانه زاینده‌رود است که جریان پایدار باشد و هیچ خواسته‌ای جز (جریان دائمی زاینده رود) نداریم.
وی خاطرنشان می‌کند: جریان دائمی زاینده‌رود خواست مردم اصفهان طی این ۲۲ سال گذشته بوده و ۲۲ سال این خواسته تکرار شده و فکر می‌کنم این خواسته مردم باید شنیده شود.
این فعال محیط زیست و نویسنده کتاب پا به پای زاینده رود می‌افزاید: در ۲۳ ماه گذشته پنج مرحله ۱۰ روزه آب را باز کردند و این یعنی نزدیک به ۲۰ ماه رودخانه زاینده رود در اصفهان آبی نداشته و این وحشتناک است.
خشکی زاینده‌رود و آلودگی هوا معلول توسعه ناپایدار است
همچنین محمد کوشافر عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان و فعال محیط‌زیست به خبرنگار مهر می‌گوید: مطالبه مردم اصفهان از رئیس جمهوری احیا زاینده رود و تالاب گاوخونی است.
وی با بیان اینکه اصفهان دیگر توان رشد و بارگذاری را ندارد، می‌افزاید: غیر از مسئله آب، آلودگی هوا است که نفس اصفهان را به شماره انداخته و در این شرایط نیازمند توقف توسعه به سبک فعلی به همراه نظارت و ارائه راهکار زیست محیطی مؤثرتر بر وضعیت موجود هستیم.
استاد دانشگاه و فعال محیط‌زیست با اشاره به اینکه طی دو دهه اخیر برای احیای زاینده‌رود صحبت‌های زیادی شده و راهکارها بیان شده، تصریح می‌کند: اجرای این راهکارها نیازمند اراده و عزم رئیس جمهوری محترم و دولت او است. زاینده رود با سبک فعلی احیا نخواهد شد و شاید روز به روز هم بدتر شود.
کوشافر با بیان اینکه آلودگی هوا و خشکی زاینده رود معلول توسعه در اصفهان و برخی دیگر نقاط کشور است، خاطرنشان می‌کند: تمرکز بر ترمیم ساختار و جایگاه اداره کل محیط زیست اصفهان مطابق با وضعیت محیط زیست این استان نیز از عوامل لازم برای کنترل توسعه و بهبود وضعیت موجود است.
وی با اشاره به شعار هفته محیط زیست ۱۴۰۱ کشور خاطرنشان می‌کند: اگر صحبت از محیط زیست مردم پایه و هوشمند می‌شود، نمی‌توان مشارکت سمنهای زیست محیطی را در حفاظت از محیط زیست نادیده گرفت.
وی می‌افزاید: از رئیس جمهوری محترم درخواست داریم شرایط را دراصفهان برای فعالیت سمنهای زیست محیطی راحت تر کنند.
خواسته اصفهانی‌ها جریان پایدار رودخانه با اولویت دادن به حقابه‌های محیط‌زیست است
منیر کرباسچی فعال محیط‌زیست با بیان اینکه توقف بارگذاری‌های جدید مهمترین مطالبه مردم اصفهان و دوستداران زاینده رود است، به خبرنگار مهر می‌گوید: از رئیس جمهوری درخواست داریم تحت هیچ شرایطی اجازه ندهند روی زاینده رود بار گذاری جدیدی انجام شود زیرا شرایط بدتر می‌شود.
وی می‌افزاید: فرونشست اصفهان به مرز فاجعه رسیده همانگونه که کارشناسان بارها هشدار دادند؛ از این رو اصلی ترین خواسته ما از رئیس جمهوری این است که با اولویت دادن به حقابه قانونی محیط زیست پایداری جریان رودخانه حفظ شود.
این فعال محیط‌زیست می‌گوید: رودخانه زاینده رود حوض یا کانال کشاورزی نیست که هر از گاهی برای کشت باز و بسته می‌شود؛ از دولتمردان انتظار داریم که جریان پایدار رودخانه را در اولویت اول بگذارند.
کرباسچی با بیان اینکه خسارت‌های ناشی از فرونشست زمین در اصفهان قابل جبران نیست، خاطرنشان می‌کند: شاید بشود به کشاورز هزینه خسارت داد اما خسارت‌های فرونشست قابل جبران هم نیست.
وی به خشکی تالاب بین المللی گاوخونی اشاره می‌کند و می‌گوید: بخشی از ریزگردهایی که این روزها مرکز ایران را درگیر کرده به دلیل بیابان زایی و خشکی تالاب‌هاست و روند بیابانی شدن گاوخونی نیز در قلب ایران در حال وقوع است که ریزگردهای آن تهدیدی برای پنج استان کشور است.
این فعال محیط‌زیست تصریح می‌کند: از رئیس جمهوری محترم می‌خواهیم حفظ پایداری جریان رودخانه را به آینده موکول نکنند؛ این فوری‌ترین نیاز این شهر و استان است که حتی مصوبه قانونی دارد و قانون اولویت را اول به محیط‌زیست و پس از آن به صنعت و کشاورزی داده است. این قانون رعایت و طرح‌های بارگذاری متوقف شود تا تکلیف روشن شود.
اصفهان و زاینده رود توان بارگذاری جدید ندارد
این فعال محیط‌زیست با بیان اینکه ظرفیت توسعه اصفهان سال‌هاست که به پایان رسیده، می‌گوید: اکنون وضعیت اصفهان مشخص است وضعیت آبخوان‌ها و گاوخونی با کدام آب قرار است دوباره بارگذاری روی این رودخانه اتفاق افتد؟ می‌گویند که برای این طرح‌ها هزینه شده ولی سوال ما این است آیا هزینه خسارت‌هایی که از این بارگذاری‌ها به اصفهان وارد شده، تاکنون محاسبه شده است؟
وی با بیان اینکه شهر اصفهان به دلیل مشکل آب، توان بارگذاری و مسکن و انبوه‌سازی ندارد، می‌گوید: شهر اصفهان باید از طرح تولید مسکن مستثنی شود و این طرح باید به مناطقی منتقل شود که واقعاً ظرفیت دارند و مشکل آب ندارد.
کرباسچی ادامه می‌دهد: یکی از مقصران اصلی این اتفاقات سازمان محیط‌زیست و نماینده این سازمان در استان اصفهان است که در کنار سایر سازمان‌ها کوتاهی کرده است و سوالمان این است چرا در این اصفهانی که اکنون شرایط بحرانی دارد مجوز توسعه صنعت داده می‌شود؟ اینکه حقابه قانونی محیط‌زیست، تالاب گاوخونی و خود رودخانه را مطالبه نمی‌کنند.
به گزارش خبرنگار مهر، مصرف بی رویه و برداشت بیش از حد منابع آب بدون رعایت تعادل بخشی آبخوان‌ها و حذف حقابه‌های محیط‌زیست، رودخانه زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی، دشت‌های اصفهان را درگیر پدیده فرونشست کرده است.
در نتیجه سوءمدیریت چهار دهه گذشته در زمینه مدیریت منابع آبی و پیامدهای ناگوار آن به‌ویژه حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز، برداشت‌های بی رویه و توسعه ناپایدار کشاورزی امروزه بسیاری از آبخوان‌ها خالی شده و منابع آب زیرزمینی به قهقرا رفته است.
بسیاری از دشت‌های اصفهان در سال‌های اخیر ممنوعه و ممنوعه بحرانی شدند زیرا در سال‌های پی در پی میزان برداشت آب زیرزمینی از تغذیه آبخوان بیشتر بوده که این امر موجب می‌شود سطح آب زیرزمینی پایین‌تر برود.
بنا به آمار شرکت آب منطقه‌ای اصفهان این استان در چهار دهه اخیر نزدیک به ۱۲ میلیارد متر مکعب کسری مخازن آب زیرزمینی داشته است و بیشترین کسری مخازن آب و فرونشست زمین در استان در امتداد رودخانه زاینده رود و باغات بوده است.
برپایه آخرین مطالعات انجام شده از سوی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور حدود ۱۰ هزار کیلومتر مربع از استان اصفهان یعنی بالغ بر ۱۰ درصد این استان به طور بسیار جدی و خطرناک درگیر فرونشست شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که بالاترین نرخ فرونشست دشت اصفهان ۱۹ سانتی‌متر در سال است که بیشتر در حاشیه‌ها و درون مناطق شهری و جمعیتی و زیرساختی رخ داده است درحالی که بیش از چهار میلیمتر فرونشست در اروپا بحران آب تلقی می‌شود.
هرچند هم اکنون بیش از ۶۰۰ دشت کشور به دلیل برداشت‌های بی رویه از آب‌های زیرزمینی درگیر فرونشست شده است و زلزله خاموش دشت‌های تهران، البرز، قزوین، مرودشت فارس، رفسنجان، دشت پیرامون شهر مشهد، میناب و همدان را تهدید می‌کند اما سازمان زمین شناسی کشور اصفهان را پرمخاطره‌ترین منطقه و نماد فرونشست ایران می‌داند.
با وجود این آنطور که رضا شهبازی مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زیست محیطی سازمان زمین شناسی در نشست علمی در خصوص بحران فرونشست اصفهان مطرح کرد جریان آب با دبی هفت مترمکعب برثانیه در زاینده رود در شهر اصفهان تا نقطه‌ای که رودخانه از شهر خارج می‌شود می‌تواند تعادل آبخوان این دیار را حفظ کند و خطر فرونشست را کاهش دهد.