خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: اندیشکده آمریکایی جیمزتاون فاندیشن در مقاله ای با اشاره به تاسیس کارخانه تولید هواپیماهای بدون سرنشین ابابیل ایران در کشور تاجیکستان که یک ماه قبل در جریان سفر سرلشکر محمد باقری رییس ستاد کل نیروهای مسلح ایران به آن کشور انجام شد، از ۶ منظر به بررسی اهمیت این اقدام پرداخت.
پهپادهای ابابیل-۲ ایران با برد ۲۰۰ کیلومتری خود به منظور انجام عملیات شناسایی و رزمی طراحی شده اند و قادر هستند تا ارتفاع ۱۱ هزار پایی پرواز کنند. همچنین از روی شناورها و قایق های تندرو نیز قابل پرتاب هستند. نسل اول این هواپیماها اواخر جنگ تحمیلی مورد استفاده قرار گرفته بود.
در مقاله این اندیشکده آمریکایی آمده است: تاسیس خط تولید پهپادهای ابابیل-۲ در تاجیکستان از این جهت حائز اهمیت است که پس از سه دهه فعالیت ایران برای ساخت این هواپیماهای بدون سرنشین، این اولین باری است که تهران رسما و آشکارا خط تولید آن را در بیرون از مرزهای خود و در کشور دیگری راه اندازی می کند. تاسیس کارخانه تولید پهبادهای ابابیل-۲ ایران در تاجیکستان نتیجه توافقات کمیته مشترک دفاعی و نظامی دو کشور در سال گذشته است.
دومین دلیل اهمیت تاسیس کارخانه تولید هواپیماهای بدون سرنشین مذکور در تاجیکستان از نظر مقاله نویس این اندیکشده آمریکایی آن است که این اقدام یکی از مهمترین ثمرات حذف تحریم های تسلیحاتی ایران پس از تصویب توافق هسته ای ایران موسوم به برجام در سال ۲۰۱۵ بوده است. پس از تایید برجام در شورای امنیت سازمان ملل و صدور قطعنامه ۲۲۳۱ مقرر شد تا تمام محدودیت هایی که درخصوص تامین تسلیحات عمده نظامی برای ایران اعمال شده بود از اکتبر سال ۲۰۲۰ برداشته می شد و به این ترتیب ایران قانونا ایران می تواند به خرید و فروش تسلیحات نظامی از جمله سلاح های کوچک، موشک، هلیکوپتر و تانک اقدام کند و در طولانی مدت به رقیبی برای روسیه، چین، ترکیه و رژیم صهیونیستی در حوزه صادرات تسلیحات نظامی به آسیای مرکزی بدل شود.
این مقاله سومین دلیل اهمیت تاسیس کارخانه تولید ابابیل-۲ ایران در تاجیکستان را آن می داند که این اقدام به منزله رفع مشکلاتی است که در روابط دوجانبه تهران و دوشنبه وجود داشت.
به عقیده نویسنده این مقاله، انتخاب تاجیکستان به عنوان اولین مقصد سفر رییس جمهوری ایران پس از به قدرت رسیدن وی در سال گذشته نیز در رفع این مشکلات نقش بسزایی داشته است. پس از این سفر بود که رییس جمهوری تاجیکستان نیز بعد از ۹ سال برای اولین بار به ایران سفر کرد. او که در پی دیدار سرلشکر باقری از دوشنبه و راه اندازی خط تولید پهبادهای ابابیل-۲ در تاجیکستان به ایران سفر کرده بود، با رهبر معظم انقلاب دیدار کرد. در این دیدار آیت الله خامنه ای به امامعلی رحمان گفتند که امروزه هواپیماهای بدون سرنشین نقش مهمی در امنیت کشورها بازی می کنند.
نکته دیگری که در این مساله مهم به نظر می رسد ارتقا جایگاه ایران در سازمان همکاری شانگهای از ناظر به عضو دایمی است. ایران در جریان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۲۱ به عنوان نهمین عضو دائمی این سازمان پذیرفته شد. البته تکمیل فرایند قانونی عضویت دایم ایران چند سال طول می کشد. توافق های نظامی تازه ایران و تاجیکستان موقعیت دفاعی و نظامی تهران را در این سازمان مهم منطقه ای تحکیم کرده و راه را برای همکاری های مشابه با سایر کشورهای آسیای میانه هموار می کند.
پنجمین نکته حایز اهمیت در راه اندازی کارخانه تولید پهباد های ابابیل-۲ ایران در تاجیکستان مساله همرز بودن هر دو کشور با کشور افغانستان و تهدیدهای ناشی از سوی گروه تروریستی داعش است. تاجیکستان هزار و ۲۰۰ کیلومتر و ایران ۹۴۵ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارند.
به عقیده مقاله نویس اندیشکده آمریکایی جیمزتاون فاندیشن آخرین دلیل اهمیت همکاری نظامی ایران و تاجیکستان، همکاری نظامی قرقزیستان با کشور ترکیه در زمینه پهپاد است.
سال گذشته تاجیکستان و قرقیزستان چندین بار با یکدیگر درگیر تنش های مرزی شدند و قرقیزستان اولین کشور آسیای میانه بود که در سال ۲۰۲۱ از ترکیه پهباد رزمی خرید. به همین خاطر به نظر می رسد توسعه همکاری های نظامی و امنیتی ترکیه و قرقیزستان با هم به عنوان اعضای سازمان دولت های ترک و نیز عملکرد پهپاد های ترکیه در جریان جنگ دوم قره باغ و جنگ فعلی در اوکراین، تاجیکستان رامجاب کرده است تا یک کارخانه تولید پهپاد ایرانی در پایتخت خود تاسیس کند.
این مقاله در پایان با اشاره به سکوت و رضایت روسیه از همکاری نظامی و امنیتی ایران و تاجیکستان می نویسد: به عقیده مقام های روسیه شاید این مساله از آنجا ناشی می شود که مسکو برای مبارزه با تروریسم و افراطی گری احتمالی در افغانستان است که مخالفتی با همکاری تهران و دوشنبه ندارد درست مانند وقتی که تاجیکستان و چین همکاری نظامی خود را در سال ۲۰۲۱ با هم آغاز کردند. به عبارت دیگر مسکو ترجیح می دهد متحدان منطقه ایش برای جلوگیری از شلوغتر شدن منطقه و ورود ترکیه و کشورهای غربی به آن از ایران و چین حمایت های دفاعی و امنیتی دریافت کنند.