خبرگزاری مهر – گروه استانها: جازموریان بزرگترین حوضه آبریز استان کرمان است که بین کرمان و سیستان و بلوچستان قرار دارد و از سمت کرمان توسط رودخانه هلیل رود و از سمت سیستان و بلوچستان توسط رودخانه بم پور آبگیری می شده است اما سالهاست هیچ حق آبه ای برای احیا این تالا ب که دوبرابر دریاچه ارومیه وسعت دارد اختصاص نیافته است.
اما فرق اصلی تالاب جازموریان با دریاچه ارومیه این است که زندگی بسیاری از مردم در دو استان همجوار این تالاب با آبگیری این حوضه آب شیرین مرتبط است و در صورت خشک شدن جازموریان مردم برای زندگی در این تالاب با دردسرهای جدی مواجه می‌شوند بطوریکه حتی آب آشامیدنی نیز به آرزویی برای آنها تبدیل می‌شود.
حالا روستاهای اطراف جازموریان که در بهمن ماه به دلیل سیل زیر آب رفته بودند و بسیاری از مردم وسایل زندگی و خانه‌های خود را از دست دادند حالا در چادرهایشان در حالی در انتظار بازسازی هستند که آب خوردن هم ندارند
حالا روستاهای اطراف جازموریان که در بهمن ماه به دلیل سیل زیر آب رفته بودند و بسیاری از مردم وسایل زندگی و خانه‌های خود را از دست دادند حالا در چادرهایشان در حالی در انتظار بازسازی هستند که آب خوردن هم ندارند.
باقیمانده دام‌هایی که از سیل جان سالم به در بردند حالا بر اثر بی آبی در خطر تلف شدن قرار گرفته‌اند.
اما نکته قابل توجه اینکه حق آبه این تالاب از سوی سدهای بالا دست چه در استان کرمان و رودخانه هلیل رود و چه رودخانه بم پور در سیستان و بلوچستان اختصاص نیافته است.
بخشهای گسترده تالاب خشک شده و بخشهای مرکزی و گود تر تالاب نیز به صورت منطقه‌ای مملو از گل و لای در آمده و در حال خشک شدن کامل هستند.
جان ماهی‌ها و دام‌های جازموریان را نجات دهید
حالا روستاهای اطراف جازموریان که در بهمن ماه به دلیل سیل زیر آب رفته بودند و بسیاری از مردم وسایل زندگی و خانه‌های خود را از دست دادند حالا در چادرهایشان در حالی در انتظار بازسازی هستند که آب خوردن هم ندارند و تنها راه نجات جازموریان از وضعیت فعلی جاری شدن حق آبه است.
ادامه روند فعلی و خشک شدن بستر جازموریان به زودی جنوب کرمان را نیز در کنار شرق استان تبدیل به کانونی از ریزگردها می‌کند و استان کرمان که در سال جاری با چالش جدی ریزگردها و طوفان شن مواجه شده است در جنوب نیز به صورت جدی درگیر ریزگردهای جازموریان می‌شود.
مهاجرت مردم جازموریان از ترس ریزگردها
همین امر طی سالهای گذشته موجب شد تعداد زیادی از روستاهای جازموریان خالی از جمعیت شوند و مردم و روستانشینان جازموریان برای ادامه زندگی راهی شهر کرمان، بندرعباس و یزد و شهرهای جنوب استان کرمان شوند.
این در حالی است که به گفته مردم محلی جازموریان بعد از بارندگی‌ها و سیلابی که زندگی آنها را با خود برد هیچ حق آبه ای از سوی هلیل رود وارد تالاب نشده است.
در صورت عدم برنامه ریزی مسئولان استان کرمان برای حل مشکل کوتاه مدت در جازموریان در کنار هزاران ماهی در منطقه دام‌های عشایر و مردم منطقه نیز یا مجبور به کوچ می‌شوند و یا با تلفات ناشی از خشکسالی مواجه می‌شوند.
شعارهای دولت‌های قبل عملی نشد / جاز جان می‌دهد
آنچه که مسلم است به عینه می‌توان دید که تمام شعارهای دهه‌های اخیر در خصوص احیا جازموریان، اجرای طرح‌های مطالعاتی و بهره برداری از این تالاب در حد حرف و شعار بوده و از بودجه‌ای که قرار بود جازموریان را احیا کند نیز خبری نیست.
حالا از جازموریان که ۲۰ سال قبل نیمی از علوفه کشور را تأمین می‌کرد و خوراک دام وابسته به آن بود امروز چیزی باقی نمانده است.
عبدالستار بخنو از فعالان زیست محیطی منطقه رودبار جنوب در گفتگو با خبرنگار مهر در این زمینه بیان کرد: وضعیت تالاب جازموریان هم اکنون اسفناک است، بسیاری از بخشهای تالاب به کلی خشک شده و هزاران قلعه ماهی نیز در بستر جازموریان تلف شده و در بخشهای باقیمانده که بسیار محدود است نیز ماهی‌ها در حال تلف شدن هستند.
بسیاری از بخشهای تالاب به کلی خشک شده و هزاران قلعه ماهی نیز در بستر جازموریان تلف شده و در بخشهای باقیمانده که بسیار محدود است نیز ماهی‌ها در حال تلف شدن هستند
وی افزود: در قالب یک نامه و مطالبه از استاندار کرمان خواستار تخصیص فوری حق آبه جازموریان هستیم زیرا در کنار محیط زیست زندگی مردم محروم این منطقه نیز به جازموریان وابسته است.
وی ادامه داد: سالهای نچندان دور جازموریان مملو از جاز و علوفه بود و نیاز کشور را تأمین می‌کرد اما الان به کلی خشک شده است.
وی عنوان کرد: مهمترین مطالبه ما اختصاص حق آبه از هلیل رود است و مسئولان باید در این زمینه موضع گیری شفاف داشته باشند زیرا تمام وعده‌ها و شعارهای مسئولان طی سالهای گذشته بی نتیجه بوده است.
عشایر جازموریان یک قطره آب هم ندارند
این فعال زیست محیطی گفت: همان عشایری که چند ماه قبل در محاصره سیل زندگی خود را از دست دادند حالا یک قطره آب برای آشامیدن ندارند و سوال این است چرا مسئولان فکری برای استحصال و بهره برداری از این منابع آبی نمی‌کنند و میلیون‌ها مترمکعب آب جلوی چشم مردم تبخیر می‌شود.
وی گفت: جازموریان دو برابر دریاچه ارومیه وسعت دارد و به زندگی مردم گره خورده چون آب شیرین دارد و منبع اصلی تأمین آب کشاورزی و دامداری مردم است.
وی تصریح کرد: بعد از آبگیری جازموریان بسیاری از مردم سرمایه خود را برای پرورش دام اختصاص دادند اما حالا گاوها و شترهای مردم آب خوردن ندارند و به زودی تلف می‌شوند.
وی از استاندار کرمان و مسئولان ملی خواست به این منطقه سفر کنند و از نزدیک در جریان مشکلی که بر مردم منطقه وارد شده است قرار گیرند.
وی ادامه داد: در حال حاضر مردم سیل زنده جازموریان که در سیل خانه و کاشانه خود را از دست دادند در حال از دست دادن تدریجی دام‌های خود هستند و تنها راه نجات منطقه نیز اختصاص حق آبه است.
در حال حاضر مردم سیل زنده جازموریان که در سیل خانه و کاشانه خود را از دست دادند در حال از دست دادن تدریجی دام‌های خود هستند و تنها راه نجات منطقه نیز اختصاص حق آبه است
وی گفت: با توجه به رطوبتی که در منطقه وجود دارد الان وقت رها سازی آب و جلوگیری از خسارت جدی به اکوسیستم جانوری و گیاهی منطقه است و اگر چند هفته دیگر اقدام شود بستر جازموریان به کلی خشک می‌شود و به منشأ ریزگردهای منطقه تبدیل می‌شود.
وی به اشاره به وضعیت زهکلوت در جنوب کرمان گفت: در زمستان و پاییز زهکلوت را آب می‌برد و این شهر زیر آب می‌رود و سوال این است که این آب‌ها کجا می‌رود و چرا در کویر منطقه رها می‌شود اما استحصال نمی‌شود؟
وی افزود: آب در منطقه وجود دارد اما چون مدیریت و نگهداری نمی‌شود میلیاردها مترمکعب آب هر سال در جازموریان تبخیر می‌شود و صدای مردم نیز به جایی نمی‌رسد.
بخنو ادامه داد: اگر مشکل حل نشود موج مهاجرت مردم جازموریان و رودبار به مناطق دیگر دوباره ایجاد می‌شود و خسارت‌های سنگینی به دامداری منطقه وارد می‌شود.
فعالان زیست محیطی و مردم منطقه با ارسال نامه‌ای برای استاندار کرمان با ۳ هزار امضا خواستار رفع فوری مشکل این تالاب شده‌اند که در زیر متن این نامه را مشاهده می‌کنید.
نامه مردم منطقه به استاندار کرمان برای نجات جازموریان
«احتراماً به استحضار می‌رساند شهرستان‌های حوزه هلیل‌رود و جازموریان، شامل رودبارجنوب، جیرفت، بافت، کهنوج، رابر، قلعه‌گنج، منوجان، فاریاب و عنبرآباد در استان کرمان و دلگان در سیستان و بلوچستان، با جمعیت بیش از یک میلیون نفر، سالهاست با بحران کمبود آب شرب و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی مواجه‌اند که یکی از دلایل عمده آن ایجاد سدهای جیرفت، سد بافت و ۲۴ بند خاکی در مسیر رودخانه ۴۰۰ کیلومتری هلیل‌رود است که به تبع آن باعث خشک شدن تالاب بین‌المللی جازموریان که بزرگترین دریاچه آب شیرین کشور نام داشته گردیده است. احداث این سدها تبعات جبران‌ناپذیری برای مردم حاشیه هلیل‌رود و تالاب جازموریان داشته است.
جاری نبودن رودخانه هلیل‌رود و خشک شدن تالاب بین‌المللی جازموریان باعث کاهش سطح آب سفره‌های زیرزمینی، افزایش ریزگردها و نیز کمبود آب در مصارف شرب، کشاورزی و صنعت، از بین رفتن اکوسیستم گیاهی و جانوری، تغییر بافت گیاهی حاشیه رودخانه هلیل‌رود و تالاب جازموریان و در ادامه نابودی مزارع و درختان، از بین رفتن مراتع و در ادامه نابودی دام‌ها، پیشروی تپه‌های شنی در مناطق مسکونی، زراعی و باغی و ایجاد مشکلات دیگر در منطقه شده است. در این شرایط، طرحی در دست اجراست که با عنوان انتقال آب سرشاخه‌های هلیل‌رود به کرمان، تمام مشکلات ذکرشده را تشدید کرده و به طور کلی منطقه را به نابودی خواهد کشاند.
جمعیت کثیری در حوزه هلیل‌رود و جازموریان زندگی و از راه کشاورزی و دامداری ارتزاق می‌کنند و این مناطق یکی از قطب‌های اقتصادی و کشاورزی کشور محسوب می‌شوند. برای جلوگیری از نابودی صنعت کشاورزی و دامپروری این مناطق و کاهش بیکاری مردم و جلوگیری از مهاجرت به استان‌های مجاور برای تأمین اقتصاد خانواده و از همه مهم‌تر، جلوگیری از افزایش ریزگردها از طریق تالاب جازموریان که به گفته خانم ابتکار، رئیس اسبق سازمان محیط زیست کشور، ۲۵ درصد ریزگردهای کشور از تالاب جازموریان است، باید سریعاً اقدام کرد.
این تالاب بین‌المللی بعد از سال‌ها توسط باران‌های فصلی و خدادادی پایان سال ۱۴۰۰ آبگیری شد و شاهد جان گرفتن دوباره آن بودیم و انواع چرندگان، خزندگان، پرندگان و آبزیان از جمله ماهی‌ها در آن به مدت کوتاهی قابل مشاهده بود، اما اکنون شاهد خشک شدن دوباره این طبیعت زیبا هستیم که در صورت احیا می‌توان از آن به عنوان اکوتوریسم در صنعت گردشگری نیز استفاده نمود.
از شما استاندار محترم انتظار داریم دستور فرمائید ضمن بررسی دقیق موضوع، هلیل‌رود جریان یابد و آبگیری تالاب جازموریان (ضمن تشکیل کارگروه احیای تالاب جازموریان و تعیین حق آبه قانونی آن توسط کارشناسان با حضور مسئولان استانی و کشوری و الزام رعایت آن توسط مسئولین سدها) در تمام فصول صورت پذیرد.
همچنین با توجه به اینکه به بسیاری از مناطق و روستاهای حوزه جازموریان آبرسانی نشده و در بعضی از مناطق حوزه هلیل‌رود و جازموریان آب آشامیدنی شور و تلخ بوده و یا دچار کمبود است، مستدعی است با نگاه ویژه جهت آبرسانی و رفع مشکلات مردم این حوزه‌ها اقدام فرمائید.»
حالا مردم محروم جازموریان که بازیگران دو روی سکه سیل در زمستان و بی آبی مطلق در تابستان هستند منتظر چاره اندیشی و اختصاص حق آبه جازموریان هستند.