خبرگزاری مهر – گروه استانها: تبلیغ دین مبین اسلام هم با استفاده از ابزار روز و هم با استفاده از شیوه‌های سنتی و قدیمی کاری دشوار است زیرا اثرگذاری مهمترین مؤلفه‌ای است که در هر دو شیوه باید مدنظر باشد و در فرآیند تبلیغ رخ دهد.
یزد در زمره استان‌هایی است که هر چند از ابزار و شیوه‌های جدید برای تبلیغ بهره گرفته اما به دلیل بافت اجتماعی و سنتی این منطقه، روش‌های سنتی همچنان اثرگذاری خود را حفظ کرده و نه تنها مردم یزد بلکه مردم سراسر کشور به این سبک‌های سنتی و قدیمی علاقه نشان می‌دهند که البته مهمترین آنها را می‌توان در مراسم ایام محرم و صفر مشاهده کرد.
علاوه بر این، یزد در بسیاری از زمینه‌ها از جمله احیای عید مباهله در کشور پیشتاز بوده و متولیان امر در اداره کل تبلیغات اسلامی استان یزد کمر همت بسته اند تا این عید مهم و ایام سرور اهل بیت (ع) را نهادینه کنند.
در این زمینه‌ها گفتگویی با حجت الاسلام علیرضا نجیمی، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان یزد انجام شده که در ادامه می‌خوانید.
*مردمی بودن اداره کل تبلیغات اسلامی یک کلیدواژه در دوران مدیریت شما بوده، این مهم را چگونه محقق کرده‌اید؟
تبلیغات اسلامی نهادی است که ارتباط قوی با مردم دارد، ذاکران و مداحان، کانون‌های فرهنگی و برخی دیگر از تشکل‌های زیرمجموعه این سازمان، از دل مردم برخاسته اند بنابراین می‌توان از آنها در مسیر خدمت رسانی به مردم و حل مسائل آنها استفاده کرد.
کانون‌های فرهنگی به عنوان یک نهاد در دل محلات، رؤسای هیئات مذهبی، شاعران آئینی که در طول تاریخ بسیار مؤثر بودند و.... در استان یزد به عنوان یک مجموعه سرآمد در کشور زبانزد خاص و عام هستند که اینها همه تشکل‌های مردمی هستند از اینرو است که این سازمان یک سازمان کاملاً مردمی است و در شرایطی که بدنه اصلی این سازمان از ظرفیت تشکل‌های مردمی شکل گرفته، نمی‌توان این مجموعه را یک مجموعه صرف حاکمیتی دانست.
*امام محله نیز یکی دیگر از کلدواژه‌های تبلیغات اسلامی است. این واژه بر چه اساسی و با چه هدفی ایجاد شد؟
واژه امام محله و امام مسجد در واقع جایگزین امام جماعت شد و اثرات آن بیشتر در حوزه خدمات اجتماعی و کارکردهای جدیدی که مساجد می‌توانند داشته باشند، اما در طول سال‌های گذشته مورد غفلت قرار گرفته، ملموس است.
سیره علمای گذشته ما این بود که با مردم زندگی می‌کردند به عنوان مثال وقتی از آیت الله شیخ غلامرضا فقیه خراسانی یاد می‌کنیم، او را به عنوان امام یک شهر و امام یک استان می‌شناسیم زیرا او یک عمر با مردم زندگی کرد و جایگاهی پدرانه در زمینه حل مشکلات مردم داشت و علاوه بر مسائل دینی، کار ریش سفیدی، احیای بسیاری از سنت‌های حسنه مثل وقف و …، حاصل همزیستی او با مردم بود و امروز نیز تلاش داریم این نقش را در بین ائمه مساجد و محلات احیا کنیم.
اصلی‌ترین برنامه ما این است که نقش روحانیت به ویژه ائمه مساجد را در خدمات اجتماعی و مسائلی که امروز مبتلابه مردم و جامعه است، پررنگ کنیم.
مسجد در طول تاریخ اسلام به عنوان اصلی ترین پایگاه در دل محلات مطرح بوده و امام مسجد نیز به عنوان معتمدترین فرد در محله می‌تواند به کاهش آسیب‌های اجتماعی کمک کند و بسیاری از فرهنگ‌ها را از دل محلات به کل جامعه سرایت دهد حتی تمام ارگان‌ها می‌توانند از ظرفیت مساجد و ائمه مساجد در راستای نشر اهداف سازمانی خود، استفاده کنند.
امروز مساجد و ائمه مساجد یزد، بیشترین ارتباط را با شهرداری‌ها و نیروی انتظامی دارند و در حوزه محیط زیست و کارهای جدید دستگاه‌ها و ارگان‌ها نیز شاهد نقش آفرینی مساجد و ائمه محلات بوده‌ایم.
*یزد از دیرباز در زمینه عزاداری‌های محرم و صفر شهرت داشته، آیا فعالیت هیئات مذهبی به همین امر منحصر شده است؟
قطعاً خیر و هیئات مذهبی یزد به ویژه در یک دهه اخیر، نقش مهمی در سایر مناسبت‌های مذهبی و اعیاد ایفا کرده اند. توجه به موالید و اعیاد مذهبی متناسب با زیست بوم استان یزد مدنظر ماست و در یزد با توجه به سبقه دینی مردم یزد و علاقه آنها به اهل بیت (ع) به ویژه امام حسین (ع) و عزاداری که در سوگ شهدای کربلا می‌کنند، موالید و اعیاد مذهبی مورد غفلت قرار گرفته اما تلاش داریم وزن مراسم عزا و شادی را همسان کنیم و سنت‌هایی را احیا کنیم و هیئت‌های مذهبی در کنار حزن اهل بیت (ع)، در شادی و سرور اهل بیت (ع) نیز مشارکت بیشتری داشته باشند.
امام صادق (ع) می‌فرمایند: شیعیان ما در شادی ما شاد و در حزن ما اندوهگین هستند بر این اساس تلاش ما این است که وزن این دو را به هم نزدیک کنیم که در این راستا در کنار گرامیداشت دهه امامت و ولایت که در کشور ما نهادینه شده، به عنوان اولین استان کشور، بحث احیای عید مباهله را دنبال می‌کنیم.
چند سالی است که در سطح استان یک هفته بعد از عید غدیر یعنی از عید غدیر تا ۲۵ ماه ذی الحجه را به جشن برگزار می‌کنیم و امیدواریم در دو سه دهه آینده، توجه به روزهای بسیار فرخنده و ایام سرور اهل بیت (ع) به ویژه عید مباهله نیز به یک سنت دینی تبدیل شود و خرسندیم که یزد متولی احیای این سنت حسنه در کشور است.
*عید مباهله برای بسیاری از مردم شناخته شده نیست، برای معرفی درست این مناسبت مهم چه اقداماتی انجام شده است؟
یزد در حوزه شعر و ملودی و نوحه‌های فاخر زبانزد خاص و عام است اما در هفته پایانی ذی الحجه، که دقیقاً ایام عید مباهله است، هیئت‌ها به سراغ آمادگی برای عزاداری دهه اول محرم می‌روند و اغلب اشعار و ملودی‌ها به این سمت می‌رود بنابراین تولید محتوا برای مباهله مورد غفلت قرار گرفته بر این اساس از سال گذشته کنگره شعر مباهله در استان یزد به راه افتاد که سال گذشته در گستره استانی و امسال در گستره بین المللی برگزار می‌شود و امید داریم که با برگزاری این کنگره‌ها، تولید محتوای مناسبی برای مباهله انجام شود.
همه تلاش ما این است که با احیای این هفته، به سراغ سنت‌هایی برویم که ابعاد جدیدی از زندگی و سیره اهل بیت (ع) را به نمایش می‌گذارد.
*محرم هم در راه است. امسال که از شرایط سخت کرونا عبور کرده‌ایم، چه پیش‌بینی‌هایی برای این ایام دارید؟
همواره بخشی از دغدغه‌های ما در اداره کل تبلیغات اسلامی، متوجه ماه محرم است و اکنون با عبور از شرایط سخت کرونا، خیلی‌ها به مراسم استان یزد به عنوان «حسینیه ایران» چشم دوخته‌اند که ببینند استان در زمینه اقامه عزای سیدالشهدا چه می‌کند.
یزد در شعر، ملودی و نوحه خوانی زبانزد است و شاعران و مداحان و هیئت‌های ما در کشور خوش درخشیده اند و باید نسل جدید را در حوزه شعر و نوحه‌های فاخر تربیت کنیم و بتوانیم از این میراث در نسل‌های آینده هم استفاده کنیم.
برای اینکه از این اشعار فاخر بهره مند شویم، فراخوانی به شعرای آیینی داده شده و آماده سازی اشعار با اجماع صاحب نظران در اداره کل تبلیغات اسلامی استان یزد انجام می‌شود و تلاش ما این است که اشعار و نوحه‌های فاخر از استان یزد به سسراسر کشور صادر کنیم و می‌خواهیم برند حسینیه ایران را حفظ کنیم.
ما فاخرترین اشعار و بهترین ملودی‌ها را جمع آوری می‌کنیم و امیدواریم رشد و ارتقا چشمگیری در این زمینه داشته باشیم.
همه هیئت‌های ما باید مجوز داشته باشند و قانون این را برای ما معین کرده که سن و شرایط و عدم سو پیشینیه بررسی شود و با رأی گیری، اعضای شورای هیئات مذهبی انتخاب شوند و این مردمی بودن، نقطه قوت نهادهای تشکل‌های دینی زیرمجموعه سازمان تبلیغات است.
در سراسر استان ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ هیئت مذهبی داریم که اغلب آنها مجوز دارند و اغلب آنهایی که مجوز ندارند، نوپا هستند و اطلاعی از قوانین ندارند.
*کارکرد هیئات مذهبی به عنوان یک تشکل مهم مردمی از نگاه شما چیست؟
هیئات مذهبی به همان اندازه که می‌توانند در وحدت مردم مؤثر باشند و انسجام محلات و آسیب‌های اجتماعی را مهار کنند یا در مهار آن اثرگذار باشند، می‌توانند آسیب‌هایی نیز داشته باشند که تلاش ما پیشگیری از ایجاد چنین آسیب‌هایی است.
برخی هیئات متأسفانه مروج برنامه‌ها و مراسمی هستند که وهن تشیع را به دنبال دارد و در شأن شیعیان و محبان اهل بیت (ع) نیست و تلاش ما مهار این آسیب است.
موکب‌ها نیز پدیده‌ای نسبتاً نوظهور هستند که البته در گذشته در قالب ایستگاه‌های صلواتی از وجود آنها بهره‌مند بودیم اما برخی از آنها شیوه‌هایی را برای پذیرایی و عزاداری انتخاب کرده اند که اصلاً در فرهنگ یزدی‌ها نیست.
موکب‌ها نوعی کار مردمی و به نوعی کمک کار هیئات مذهبی هستند اما نباید اقدامی انجام دهند که با شعائر و سنت‌ها ما همخوانی ندارد که برای جلوگیری از این موضوع با برخی دستگاه‌ها از جمله نیروی انتظامی، بهداشت و درمان و … جلساتی برای ساماندهی موکب‌ها برگزار کرده‌ایم تا هم مجوزها، هم جانمایی و هم محتوای کار در این موکب‌ها ساماندهی شود.
ساعت کاری و فردی که در موکب مستقر می‌شود، باید مشخص شود ضمن اینکه ما به شخص مجوز نمی‌دهیم بلکه به هیئت، مسجد یا مؤسسه مجوز می‌دهیم تا خودشان را در نظمی که لازم است وجود داشته باشد، موظف بدانند ضمن اینکه در حال تدوین یک اساسنامه برای این مهم هستیم.
*موکب‌ها می‌توانند آسیب‌زا باشند؟
موکب‌ها نقاط ضعف و قوت بسیاری دارند بحث عزاداری و حتی مناسبت‌های شادی دارند و برخی اقدامات آنها می‌تواند آسیب‌های جدی به سبک و سنت یزدی‌ها در عزاداری وارد کند.
یزد خودش در زمینه سبک عزاداری الگوست و نیاز نیست آداب برخی استان‌های دیگر را وارد کنیم و به اجرای آن بپردازیم بلکه باید سنت و سیره گذشتگان خود را در مراسم عزاداری تقویت کنیم و ادامه دهیم و موکب‌ها باید در این زمینه منشأ اثر باشند نه اینکه مروج سبک‌های عزاداری سایر استانها در حسینیه ایران باشند.
* «حسینیه ایران» چگونه به برند یزد تبدیل شد؟
نوحه‌های یزدی‌ها و نحوه عزاداری آنها برای مردم سراسر کشور جذاب است و صدا و سیما و رسانه‌ها در زمینه معرفی این سبک عزاداری بسیار اثرگذار بوده و اگر رسانه‌ها نبودند، زمان زیادی باید صرف می‌شد تا مردم، یزد را به عنوان حسینیه ایران بشناسند.
برخی آئین‌های یزد بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد که از جمله آن می‌توان به مراسم ۱۳ محرم اشاره کرد که تمام خطبا و علمای یزد به مدت بیش از یک قرن، میزبان و بانی این مراسم بودند که از شاخص ترین چهره‌ها، حجت الاسلام وزیری است.
از یک سو آئین‌های منحصر به‌فرد و سبک عزاداری متفاوت و باوقار و از سوی دیگر همراهی رسانه‌ها سبب شد که یزد با برند حسینیه ایران شناخته شود.
*فکر می‌کنید مردم سازمان تبلیغات اسلامی را چقدر می‌شناسند؟
بسیاری از مردم و حتی مسئولان جایگاه نهادهای مذهبی را نمی‌شناسند و قبول داریم که بسیاری از آنها حتی با خدمات این سازمان آشنا نیستند اما لازم است اینها به مردم معرفی شود تا مردم هم مطالبه خود را به درستی مطرح کنند و هم بتوانند از خدمات این نهاد بهره‌مند شوند.
مردم ما از حقوق خودشان نسبت به وظایفی که نهادهای فرهنگی دارند، بی اطلاع هستند همانطور که از حقوق خود نسبت به سایر نهادها بی اطلاعند. مردم از بسیاری از ظرفیت‌ها محروم می‌شوند به دلیل عدم اطلاع رسانی یا عدم اطلاع رسانی دستگاه‌های دولتی به ویژه متولیان حوزه فرهنگی.
خیلی‌ها هنوز تفکیکی بین سازمان تبلیغات، شورای هماهنگی تبلیغات، ستاد اقامه نماز و.... قائل نیستند چون شناختی از برنامه‌ها ندارند.
اما امید داریم رسانه‌ها که در خط مقدم جهاد تبیین هستند، بتوانند علاوه بر کمک به شناخت مسائل دینی و فرهنگی، تعامل بین مجموعه‌ها و نهادهای مذهبی و رسانه را تقویت کنند تا این دو به فهم مشترکی از یکدیگر برسند زیرا در این صورت، شناخت مردم هم بیشتر خواهد شد.