خبرگزاری مهر، گروه استانها: مستأجران و افرادی که از نعمت یک سرپناه محروم هستند این روزها شرایط سخت‌تری نسبت به دیگر اقشار جامعه دارند چرا که در این بحران اقتصادی و رکود بازار مسکن و به ویژه آشفتگی بازار اجاره بها، مبالغی نجومی را بابت اجاره و یا رهن یک خانه پرداخت می‌کنند که در سال‌های گذشته با چنین مبلغی می‌توانستند خانه‌دار شوند.
فشارهای اقتصادی یک طرف و بحران کرونا از طرفی دیگر پشت مستأجران را در زندگی شهرنشینی امروزی خم کرده است. شاید کسی فکرش را هم نمی‌کرد، روزگاری از راه برسد که اجاره نشین‌ها، خانه به دوش شوند و با نزدیک شدن به فصل جابجایی‌ها، لرزه بر تن آنها بیافتد.
امروزه نبود ثبات قیمت در بازار مسکن و به دنبال آن تورم و افزایش افسارگسیخته میزان رهن و اجاره، باعث شده تا مستأجران وضعیت نابسامانی را تجربه کرده و بیش از گذشته خانه به دوش شوند.
در حال حاضر بسیاری از مستأجران و خریداران مسکن نگران از رشد جهشی قیمت‌ها به ویژه در بخش اجاره هستند، اما از طرف دیگر بسیاری از مالکان و دلالان دندان طمع برای بالا بردن قیمت‌های اجاره تیز کرده‌اند تا شاید بخشی از مشکلات اقتصادی و معیشتی خود را برطرف کنند.
تلاطم بازار مسکن، با حجم سنگینی از فشار روحی همراه است که خود را به تمامی در خانه‌ها سرازیر می‌کند و همان آرامش نسبی که وجود دارد، از خانه‌ها کوچ می‌کند. شرایط پیش رو در حالی است که بسیاری از قوانین پیرامون حمایت از مستأجران اعمال نشده و توسط بنگاه‌ها و یا مالکان نادیده گرفته می‌شود.
اگرچه قانون می‌گوید که مستأجران شهر تهران نسبت به سال ۹۸ حداکثر ۲۵ درصد افزایش اجاره بها دارند، این رقم در کلان شهرهای دیگر حداکثر ۲۰ درصد و در شهرهای کوچک حداکثر ۱۵ درصد است. اما آمارها نشان می‌دهد در بیرجند میزان رهن و اجاره نسبت به سال گذشته بیش از ۷۰ درصد افزایش یافته است.
اجاره‌های میلیونی در بیرجند
یکی از شهروندان که در منطقه الهیه بیرجند مستأجر است، در گفت و گو با مهر بیان کرد: سال گذشته در همین نقطه شهری هشت میلیون ودیعه و ماهیانه ۶۰۰ تومان اجاره داده‌ام که در اواخر سال به ۲۰ میلیون ودیعه و یک میلیون اجاره افزایش یافت.
فهیمه چاحوضی با بیان اینکه در شرایط موجود باید ماه‌ها به دنبال خانه‌ای مناسب باشیم، گفت: متأسفانه برای خانه‌هایی با حداقل امکانات و در بدترین نقطه شهری، اجاره و ودیعه‌هایی چند میلیونی تعیین می‌کنند.
وی خواستار توجه ویژه به قشر اجاره نشین شد و گفت: در شرایط اقتصادی پیش رو، دغدغه اجاره بها دردی مضاعف برای این قشر است.
چاحوضی با بیان اینکه امیدواریم شرایط به‌گونه‌ای رقم بخورد که برنامه‌های حمایتی به نفع اجاره‌نشین‌ها باشد، اظهار کرد: مستأجران قشر ضعیف جامعه هستند و دولت باید با برنامه‌های حمایتی واقعاً کمک حال آنها باشد.
وی بیان کرد: متأسفانه قانون ۲۵ درصد اجاره رعایت نمی‌شود که نیازمند نظارتی جدی از سوی متولیان است.
اجاره‌ها کمرشکن است
خبریکی دیگر از مستأجران بیرجندی در گفتگو با خبرنگار مهر هزینه‌های افسار گسیخته در اجاره نشینی را یکی از مشکلات پیش رو دانست و گفت: از مسئولان خواستاریم برای برون رفت از این مشکلات با تنظیم قوانین و ارائه راه‌کارهای منطقی و تخصصی و برخورد با متخلفان، مشکلات اجاره نشینی را حل کنند.
محمد آبدار با بیان اینکه در حال حاضر با ۷۰ میلیون رهن، ۵۰۰ تومان اجاره پرداخت می‌کنم، گفت: با توجه به افزایش نرخ‌ها و میزان اجاره تعیین شده برای واحد بالاتر، تا چند ماه آینده باید ماهیانه دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره بدهم.
وی با بیان اینکه در حال حاضر دغدغه نخست مستأجران پیدا کردن خانه است، گفت: متأسفانه مالکان به خانواده‌های دارای دو فرزند و بیشتر، خانه اجاره نمی‌دهند.
آبدار با بیان اینکه میزان ودیعه‌ها زیر ۵۰ میلیون تومان نیست، گفت: با ودیعه ۵۰ میلیونی هم باید ماهیانه بالای یک میلیون تومان اجاره پرداخت کنیم.
وی با بیان اینکه نه تنها قیمت اجاره‌ها رشد یافته بلکه بازار خرید و فروش مسکن هم متلاطم شده است، گفت: در حال حاضر هر متر زمین در حاشیه شهر بیرجند مانند حاجی آباد دو میلیون و در شمال شهر هم هفت میلیون تومان قیمت گذاری می‌شود.
افزایش ۱۰۰ درصدی اجاره
یکی دیگر از شهروندان که در یکی از بنگاه‌های معاملات ملکی منطقه رجایی بیرجند به دنبال یک واحد می‌گردد، به خبرنگار مهر گفت: مالک از یک ماه پیش اعلام کرده که باید ۵۰ درصد به رهن و ۱۰۰ درصد به اجاره ماهانه واحدی که پارسال آن را اجاره کرده‌ام، اضافه شود.
محمد یوسفی که سال دوم زندگی مشترکش را پیش رو دارد، افزود: افزایش ناگهانی اجاره‌ها انگیزه ازدواج و تشکیل زندگی مشترک را از بسیاری از جوانان سلب کرده است.
وی اظهار کرد: قصد داشتم یک خانه برای رهن پیدا کنم اما با این وضعیتی که در بازار است باید با مالک قبلی خود به توافق برسم.
یوسفی با بیان اینکه سال گذشته میزان اجاره ۸۰۰ هزار تومان بوده که به یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان افزایش یافته است، بیان کرد: من شاغل و همسرم خانه دارد است و اگر قرار باشد با این رقم اجاره پرداخت کنیم دیگر نمی‌توانیم به پس‌انداز برای خانه دار شدن و دیگر هزینه‌های زندگی حتی فکر کنیم.
وی با بیان اینکه تسهیلات اجاره نشینی اصلاً پاسخگوی جهش قیمت‌های اجاره نشینی نیست، گفت: در صورت دریافت تسهیلات تنها می‌توانیم نیمی از میزان ودیعه را پرداخت کنیم در حالی که قسط تسهیلات هم بر میزان اجاره افزوده می‌شود.
ادعای مالکان
یکی از مالکان که قصد اجاره ملک خود در حاجی آباد را دارد در گفت و گو با مهر بیان کرد: برای منزل یک خواب را به ۱۰ میلیون ودیعه و ماهیانه دو میلیون تومان تعیین کرده‌ام.
حاجی آبادی بیان کرد: در شرایطی که قیمت تمامی کالاها، مصالح و خدمات افزایش یافته، چرا قیمت اجاره افزایش پیدا نکند؟
وی با بیان اینکه مالکان هم به امیدی منزل خود را اجاره می‌دهند، گفت: دولت برای کاهش مصالح ساختمانی و کاهش قیمت اراضی چاره اندیشی کند تا کاهش اجاره‌ها رقم بخورد.
حاجی آبادی با بیان اینکه بیشتر مالکان در دیوار ملک خود را با قیمت‌هایی بالا به اجاره می‌دهند، افزود: در حاشیه‌های شهر مانند حاجی آباد، چهکند و امیرآباد قیمت‌ها نسبت به داخل شهر بسیار منصفانه است.
مالکان همکاری نمی‌کنند
یک مشاور املاک هم در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در این شرایط اقتصادی مالکان می‌خواهند با استفاده از درآمد اجاره ملک خود، از عهده هزینه‌های زندگی برآیند، گفت: به همین دلیل فایل برای رهن بسیار کم است مگر اینکه فردی به دلیل کمبود بودجه ناشی از خرید خانه مجبور شود ملک خود را به رهن بسپارد.
کاهنی اظهار کرد: هرچند مستأجران توان پرداخت اجاره‌های نقدی را ندارند اما در نهایت مالکان برنده این بازی هستند چراکه مستأجران ناچار بوده سرپناهی برای خود داشته باشند.
وی با بیان اینکه قیمت‌های کارشناسی نبوده و موجرها تعیین می‌کنند، گفت: بسیاری از مالکان، ملک خود را از طریق سایت‌هایی مانند دیوار به اجاره داده که این خود زمینه‌ای برای رشد اجاره بها است.
کاهنی با بیان اینکه بسیاری از مالکین برای اعمال قانون افزایش ۲۵ درصد اجاره بها همکاری نمی‌کنند، گفت: برخی از قیمت‌های تعیین شده از سوی مالکان منصفانه نبوده که متأسفانه مستأجران به ناچار شرایط مالکان را می‌پذیرند.
رشد ۴۰ درصدی اجاره‌ها در دو ماه نخست سال
علیرضا اربابی رئیس اتحادیه مشاور املاک بیرجند در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: اجاره بها در خراسان جنوبی طی ماه‌های فروردین و اردیبهشت نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۰ درصد افزایش داشته است.
وی با بیان اینکه درحال حاضر التهابی در زمینه اجاره وجود ندارد، گفت: تنها پنج درصد از صاحب خانه‌ها بی ضابطه اجاره بها را بالا می‌برند.
اربابی با بیان اینکه افزایش هزینه‌ها آب و برق باعث افزایش اجاره‌ها می‌شود، اظهار کرد: متأسفانه در سطح کشور سقف مجاز ۲۵ درصدی افزایش اجاره‌ها، رعایت نمی‌شود.
وی چندی پیش هم به رسانه‌های استان گفت: با توجه به شروع فصل جابه‌جایی مستأجران، همه بنگاه‌های املاک تنظیم قراردادها را در محدوده سقف تعیین شده پیشنهاد می‌دهند، اما با این حال حدود ۹۰ درصد مالکان این مصوبه را اجرا نمی‌کنند.
راهکارهایی برای رفع التهاب بازار مسکن
اربابی با بیان اینکه بازار مسکن تابع سایر بازارها و کنترل آن در گرو توانمند کردن مستأجران با پرداخت تسهیلات ارزان قیمت و افزایش ساخت و ساز است، افزود: قوانین موجود در مقابل افزایش قیمت اجاره بهای ملک از سوی مالک ضمانت اجرایی مؤثری ندارند و نقش واسطه‌های ملکی برای کاهش قیمت بسیار ناچیز است.
وی بیان کرد: باید تعیین اجاره‌بها املاک از سایت دیوار حذف و در اختیار اتحادیه قرار گیرد تا از افزایش خودسرانه قیمت‌ها جلوگیری شود.
اربابی اظهار کرد: وقتی مالکان برای پرداخت مالیات به اداره کل امور مالیاتی مراجعه می‌کنند، قیمت ضریب اجاره‌بها خیلی بالا است و باید براساس این ضرایب مالیات بالایی پرداخت کنند بنابراین به همین تناسب قیمت اجاره‌بها را بالا می‌برند.
وی بیان کرد: پیشنهاد می‌شود دفترچه ضریب املاک، اداره کل امور مالیاتی در اختیار اتحادیه‌ها قرار گیرد تا مالکان براساس مالیاتی که پرداخت می‌کنند، اجاره‌بها را از مستأجران دریافت کنند و تناقض بین دریافت مالیات و اجاره‌بها برای همیشه از بین برود.
به نظر می‌رسد باید اقدامی اورژانسی در راستای بهبود وضعیت پیش روی اجاره نشینی در بیرجند انجام شود چراکه در حال حاضر اوضاع مستأجران روز به روز آشفته‌تر شده و افزایش سرسام آور اجاره‌ها به دغدغه‌ای بزرگ تبدیل شده است.