به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی موزه سینما، نشست دورهمی فعالان حوزه کودک و نوجوان با موضوع «کنشگری فعالان این حوزه و تدوین نظام نامه تولید و مصرف رسانه‌ای جمعی (فیلم و انیمیشن)» عصر چهارشنبه ۱۵ تیر در سالن سینماتوگراف موزه سینمای ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشست سجاد اسم حسینی دبیر دورهمی‌های فعالان حوزه کودک و نوجوان طی سخنانی گفت: امروز پس از ۲ سال توقف در روند برگزاری دورهمی فعالان حوزه کودک و نوجوان به دلیل بیماری کرونا، این برنامه را از سر می گیریم و هم‌اکنون مهمان مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما هستیم و موضوع برنامه مرتبط با کنشگری فعالان حوزه کودک و نوجوان و تدوین نظام نامه محتوای رسانه‌ای حوزه کودک، مربوط به عرصه فیلم کودک و انیمیشن است که تعدادی از متخصصان این حوزه قرار است درباره این موضوعات صحبت کنند و در ادامه شبکه‌سازی میان فعالان حوزه کودک را دنبال خواهیم کرد.
به هیچ وجه دنبال بحث‌های حاکمیتی نیستیم
سپس مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما ضمن خوشامدگویی به مهمانان گفت: خوشحالم در جمع ما سینماگرانی همچون رسول صدرعاملی، پرویز شیخ طادی و وحید نیکخواه آزاد حضور دارند و مباحث ما را از نظر فنی و حرفه‌ای می‌بینند و امیدوارم از این جلسه نتایج خوبی بگیریم.
اسماعیلی با بیان اینکه امروز محتواهای تولید شده به راحتی در دسترس عموم قرار می‌گیرد، یادآور شد: در این شرایط با انفجاری از پیام‌های متنوع و هجوم اطلاعات منفی و مثبت و از سوی دیگر تاثیر پیام‌ها مواجه هستیم. زمانی فردی می‌توانست با یک شعر و هنر، فضای جالبی ایجاد کند و در دوره‌ای هنرمندان یادگیری را کنترل می‌کردند اما امروز از لحاظ کمی و کیفیت ارسال پیام در فضای عجیبی قرار داریم.
وی با اشاره به اهمیت یادگیری از طریق تصویر بیان کرد: مهم‌ترین یادگیری‌ها از طریق تصویر منتقل می‌شود و عمق نفوذ آن بسیار زیاد است. در این شرایط جامعه باید برای این نوع پیام‌ها تصمیم‌گیری کند؛ اینکه یک پیام برای چه سنی مناسب است و آیا پیام درست طراحی شده و علمی است یا غیرکارشناسی است.
اگر بخواهیم چتری در برابر رسانه‌های مضر و غیرحرفه‌ای ایجاد کنیم قطعا باید از بستر خانواده شروع کنیماسماعیلی با بیان اینکه قطعا هر کاری از بخش مردمی قوی باشد ماندگارتر است، گفت: اگر بخواهیم چتری در برابر رسانه‌های مضر و غیرحرفه‌ای ایجاد کنیم قطعا باید از بستر خانواده شروع کنیم. حال این سوال پیش می‌آید که ما باید چه کنیم تا حساسیت جامعه امروز نسبت به محصولات رسانه‌ای بالا برود و این محصولات را به عنوان محصول پرتاثیر و فراگیر بشناسیم و چه کاری انجام بدهیم تا حساسیت خانواده‌ها در این موارد بیشتر شود. باید ساز و کاری درباره اینکه یک کودک چه کالایی مصرف کند، پیدا کنیم تا حساسیت مردم و خانواده بالا برود. باید در مورد چیزهایی که مصرف می‌کنیم حساس باشیم و متوجه باشیم که بیشترین میزان یادگیری توسط تصویر انجام می‌شود.
مدیرعامل موزه سینما با بیان اینکه رده‌بندی سنی آثار یک بحث حاکمیتی است و به ما ربطی ندارد، گفت: باید قبول کنیم که رده بندی تنها راه نیست و نمی‌توانیم فقط با رده‌بندی سینما را کنترل کنیم و ما به هیچ وجه دنبال بحث‌های حاکمیتی نیستیم بلکه می‌خواهیم خانواده‌ها نسبت به مصرف محصولات رسانه‌ای خود حساس شوند و نظام عرضه و تقاضا را تقویت کنیم.
اسماعیلی با بیان اینکه عنصر جذابیت و کار عمیق پژوهشی مطالبه خانواده است، یادآور شد: سینمای دنیا نسبت به ۲۰ سال قبل به شدت جدی و عمیق شده است. به عنوان مثال، برای ساخت یک تیتراژ با موضوعی اجتماعی گاهی صدها نفر نظر می‌دهند. دنیایی که رسانه پرمخاطب سینما را درست کرده و قطار آن در حرکت است، به شدت علمی و دانشگاهی است. «جی جی آبرامز» زمانیکه می‌خواهد فیلمنامه‌اش را بنویسد گاهی ۱۵۰ نفر درباره موضوع انتخاب شده نظر می‌دهند و یا «هاوارد گودرون» زمانیکه می خواهد فیلم بسازد به هیچ چیزی سطحی نگاه نمی‌کند. درحال حاضر در دوره‌ای قرار داریم که مردم با فضای عمیق و فلسفی مواجه هستند و در این فضا، مطالبه ما از طرف خانوده به فیلمساز این است که در تولیدات سینمایی خود نهایت توجه را داشته باشند.
وی با بیان اینکه نظام عرضه و تقاضا باید نگاه کنترلی و حاکمیتی خود را کنار بگذارد و سراغ تولید کننده و مصرف کننده برود، بیان کرد: برای اینکه این چرخه خوب شکل بگیرد نباید از مواجهه درست بین سینما و دانشگاه دوری کنیم. متاسفانه سال‌هاست این کار را انجام نشده و اگر هم انجام شده علمی نبوده است. باید کار نظام نامه‌ای اتفاق بیفتد و از دوستانی که در این حوزه فعالیت دارند بخواهیم تا در تدوین آن به ما کمک کنند. سعی می‌کنیم وضعیت را به جایی برسانیم تا فیلمسازان و خانواده‌ها به تعامل مناسبی برسند.
اسماعیلی همچنین یادآور شد: موزه سینما باید نقطه تماس و تلاقی سینماگران ، خانواده‌ها، نخبگان معلمان ، مدرسان و فعالین حوزه کودک و نوجوان باشد.
سهم اقتصاد و بازاریایی در سینمای جهان از طریق سینمای کودک و نوجوان
در ادامه این نشست رسول صدرعاملی نیز گفت: چیزی که تلاش داریم به آن برسیم دریافت ما از این چهار دهه فعالیت سینمای ایران و سینمای کودک و نوجوان است. در دهه ۶۰ ما هیچ تعریفی از سینمای جمهوری اسلامی ایران نداشتیم و بعد از انقلاب آرام آرام هویت خود را از مسیر کودک و نوجوان پیدا کرد.
وی ادامه داد: ما به سرعت متوجه شدیم حرف‌ها و اندیشه هایی درباره سینمای کودک و نوجوان داریم که در هیچ جای جهان وجود ندارد و یا نسبت به آن بی‌توجه شده‌اند به همین دلیل در نیمه اول دهه هفتاد سینمای ایران به سرعت با تیتر سینمای کودک و نوجوان در جهان شروع به خودنمایی و درخشش کرد. یعنی راه سینمای ایران به سوی سینمای جهان از طریق سینمای کودک اتفاق افتاد. مجموعه فیلمسازانی که در این راه آغازگر بودند و در اوایل دهه هفتاد بسیار بالنده و شکوفنده کار می‌کردند، هم فعالان سینمای کودک بودند و هم در سینمای نوجوان کار می‌کردند و ما تلاش می‌کردیم این دو را از هم تفکیک کنیم زیرا چیزی که مربوط به سینمای نوجوان می‌شود که دغدغه‌های ذهنی و دریافت‌های اجتماعی از زندگی است مربوط به سینمای کودک نمی‌شود. سینمای کودک سینمای خیال پرداز و رویاپرداز است رویاهایی که به طور واقعی در آن زندگی می‌کند. متاسفانه تا به امروز این اتفاق نیفتاد اما به تبع سینمای ایران، شاهد بودیم جشنواره هایی در دنیا برای سینمای نوجوانان راه افتاد که سینمای کودک را جدا می‌کردند.
سینمای کودک از نظر اقتصادی در ارتباط گیری با مخاطب در گیشه بسیار موفق بود اما به یکباره سینمای اجتماعی آمد و گاهی درست و گاهی نادرست خود را نشان دادصدرعاملی با بیان اینکه در دو دهه گذشته سینمای کودک و نوجوان به قهقرا رفت، بیان کرد: سینمای کودک از نظر اقتصادی در ارتباط گیری با مخاطب در گیشه بسیار موفق بود اما به یکباره سینمای اجتماعی آمد و گاهی درست و گاهی نادرست خود را نشان داد.
وی ادامه داد: در هیچ کدام از دولت‌های قبل سینمای کودک و نوجوان جدی گرفته نشد و تنها عشق ، شورو علاقه‌های فردی برخی فیلمسازان و مدیران دولتی بود که جشنواره فیلم کودک و نوجوان را زنده نگه داشت اما آنقدر سلیقه‌ها حاکم شد که هیچ فردی نپرسید که اگر قرار است جشنواره در اصفهان باشد چرا در دوره‌ای به همدان رفت به عنوان مثال مگر می‌شود جشنواره کن را در پاریس برگزار کرد.
صدرعاملی تاکید کرد: امروز نیاز به نویسندگانی داریم که به جهان ذهنی و تخیل کودک که از دل خانواده بیرون می‌آید، نزدیک باشند. کودک در خانواده مناسباتی و وقایعی می‌بیند که بر اساس آن رویابافی می‌کند. سینمای کودک؛سینمای خیال پرداز و رویاپرداز از دل جامعه بیرون می‌آید. باید به شکل تخصصی برای کودک کار کنیم و سینمایی که رویاپردازی می‌کند باید از دل خانواده درآید.
وی ادامه داد: سینمای کودک سینمایی است که باید کودکان را به شوق آورد تا وقتی به داخل سینما می‌روند دلشان نخواهد سینما را ترک کنند.اگر قرار است سهم اقتصاد و بازاریایی خود را از سینمای جهان به درستی دریافت کنیم تردید نکنید از طریق سینمای کودک و نوجوان است.
امروز هر شهروند یک فیلمساز است
در ادامه وحید نیکخواه آزاد فیلمساز پیشکسوت حوزه کودک و نوجوان با بیان اینکه محتوا از راه قصه بهتر به یاد مخاطب می‌ماند و آموزش داده می‌شود، گفت: مخاطب همیشه به دنبال نکات شیرین در محتوا است. به یاد دارم شخصی از من پرسید چه کنیم بچه‌ها بیشتر کتاب بخوانند؟ در پاسخ به او گفتم تا به حال فکر کردیم که چه کاری انجام بدهیم تا بچه‌ها بیشتر شکلات بخورند؟ آنها به طور طبیعی اینکار را انجام می‌دهند. اگر می‌خواهید کودکان بیشنر کتاب بخوانند و فیلم‌ها را ببینند باید جذابیت‌هایی همانند شکلات خوردن برای آنها با فیلم‌ها ایجاد کنیم. کودکان هم محتوای تصویری و هم بازی کردن را دوست دارند و بازی کردن شغل آنهاست. کودکان اغلب به دنبال بازی هستند و زمانی می‌توانیم با آنها ارتباط برقرار کنیم که از طریق شغلشان و بزرگترین دغدغه‌شان به آنها نزدیک شویم در غیراین صورت توفیقی پیدا نمی‌کنیم.
سینمای کودک ما تنها با تولید فیلمی که مشتری داشته باشد و برای آن ازدحام شود، موفق می‌شودکارگردان «پاتال و آرزوهای کوچک» و «گلنار»، ادامه داد: سینمای کودک ما تنها با تولید فیلمی که مشتری داشته باشد و برای آن ازدحام شود، موفق می‌شود.
خداوند در قرآن حرف‌هایی که تاثیرگذار باشد را در قالب داستان و قصه تعریف می‌کند، پس داستان‌گویی نقش بسیاری در سینما و تاثیر آن دارد. بحث مهم دیگر مقوله حس و تاثیرگذاری آن است ما باید روی کودکان تاثیر حسی بگذاریم.
نیکخواه یادآور شد: در سال ۶۰ مدیر گروه شبکه یک بودم، زمانیکه مدرسه موش‌ها ساخته شد. از همان زمان خاطرات تلخی از غلبه کارشناسان تربیتی، جامعه شناس و روانشناس دارم. البته حضور چنین افرادی واجب است اما آنها فقط باید نظر بدهند و کار اصلی بر عهده فیلمسازان است. امروز ما در عصری زندگی می‌کنیم که هر شهروند می‌تواند یک فیلمساز باشد و دیگر فضا اینگونه نیست که یک نفر فیلم بسازد و فرد دیگر مخاطب باشد.
باید برای سینمای کودک مطالبه اجتماعی داشته باشیم
پرویز شیخ طادی فیلمساز دیگری که در این مراسم حضور داشت نیز گفت: سال‌ها ژاپن در پی آشتی با کشور چین بود اما میسر نمی‌شد زیرا نسل قدیم و میانسال آنها در جریان اختلافات دو کشور بودند اما با ساخت انیمیشن‌های جذاب که به همه کشورها می‌فروخت و به چین رایگان می دادند توانست با کودکان چین ارتباط برقرار کنند و آنها نیز استقبال کردند و بدین ترتیب میانه این ۲ کشور باهم خوب شد و اختلافات از بین رفت. طبیعی است که این کار قطعا تشخیص یک متخصص بود.در مورد فیلم ها هم به همین شکل است ابتدا یک متخصص باید کار را بررسی کند و بعد از آن که کار فیلمساز شروع می‌شود.
اغلب می‌شنویم که برای خانواده‌ها فیلم بسازیم تا بچه‌ها خوب تربیت شوند اما این ایده اشتباه است زیرا نمی توانیم روی یکی از این ۲ تاکید کنیم تا دیگری اصلاح شودوی اظهار کرد: اغلب می‌شنویم که برای خانواده‌ها فیلم بسازیم تا بچه‌ها خوب تربیت شوند اما این ایده اشتباه است زیرا نمی توانیم روی یکی از این ۲ تاکید کنیم تا دیگری اصلاح شود. حوزه فیلم کودک بسیار مهم است و ساخت آن باید با دانش کافی انجام شود.
شیخ طادی ادامه داد: در کشور ما اول نظرسنجی می‌کنند و بعد فیلم می‌سازند در صورتی که ابتدا باید فیلم را ساخت و بعد نظرسنجی کرد و درواقع باید اثرسنجی کنیم. باید مطالبه اجتماعی جدی درباره سینمای کودک داشته باشیم و این مطالبه به صورت فردی نباشد. متاسفانه امروز به جای نظرسنجی، دانش‌ها را از پشت قضیه برداشتیم. باید مطالبه بسیار جدی داشته باشیم و همه باهم برای سرنوشت سینما ، کودکان و ابزارهای هنری که روی خانواده و سینما اثر دارد، مطالبه جدی داشته باشیم.
صدیقه سلطانی نژاد از انجمن کودک و رسانه نیز درباره نظام‌های رده‌بندی سنی، گفت: در سال ۹۸ پژوهشی با موضوع بررسی اسناد و نظام‌نامه داخلی و بین المللی در حوزه کودک بر مبنای رویکرد اسلامی و بومی داشتیم و در ایران شیوه نامه‌هایی وجود داشت که بیشتر مصداقی بود. به عنوان مثال، فیلم‌ها را می‌دیدند و می‌گفتند مناسب چه رده سنی است، تحویل کارشناسان می‌شد و درباره حذفیات نظر می دادند.
وی با بیان اینکه دغدغه ما معیارهای تربیتی بود، ادامه داد: ۱۸ کشور خارجی را بررسی کردیم و بیشتر بر روی کشورهای تولیدکننده محصولات کودک و نوجوان بود که هر کدام دارای نظامنامه‌هایی بودند که ما روی آنها متمرکز شدیم و در نهایت متوجه شدیم که در همه کشورها ساز و کار حقوقی داشتند. اما در مجموع همه آنها اعضا ثابتی داشتند که شامل روانشناس، معلم و خانواده ها و ... بودند. در نهایت اسناد را بررسی کردیم و متوجه شدیم برای این پژوهش نیاز به پشتوانه فکری داریم به همین دلیل سراغ خانواده و مربیان رفتیم و آنها هم رده بندی سنی انجام دادند. در مجموع می توان گفت فعالین حوزه کودک و نوجوان به دنبال نقش پذیری بیشتر خانواده در موضوع رسانه هستند.
علیرضا گودرزی فراهانی نیز که به صورت آنلاین از کشور روسیه در این نشست حضور داشت معتقد است باید مجموعه نظام‌نامه‌ای که برای محتواها در نظر داریم را به عنوان یک سند بالا دستی یک پارچه کنیم تا همه از آن استفاده کنند و بهتر است فقط در یک حوزه کار را جلو نبریم و در نظر داشته باشیم که فضای اثر بخشی در خانواده‌ها بیشتر است.
حسین حق پناه معاوت کودک و نوجوان «تبیان» نیز طی سخنان کوتاهی گفت: ما مدعی نیستیم همه نظام‌نامه‌ها را بررسی کردیم اما به خوبی می‌دانیم که نظام رده بندی سنی لازم است اما کافی نیست. اگر رده بندی به عنوان تنها راه حل مدیریت خانواده‌ها باشد همانند راه حل یک طرفه از سوی حاکمیت برای صنعت سینما خواهد بود و اگر از سوی خود فیملسازان نباشد فایده ندارد و نباید از یاد ببریم که اگر پشتوانه مردمی و فرهنگ عمومی نباشد نظام رده بندی سنی ناکارآمد خواهد بود.
مرتضی رضایی‌زاده عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و مسئول آزمایشگاه فناوری‌های پیشرفته یادگیری دانشگاه شهید بهشتی نیز که به صورت مجازی از کشور ایرلند در این مراسم حضور داشت، گفت: باید واژه آموزشگاه را جایگزین سینما کنیم. یادگیری گاهی مثبت، گاهی بی‌فایده است و گاهی منفی است. در سینما ۱۰ برابر یادگیری، تغییر رفتار و باورها نگرش‌ها اتفاق می‌افتد و مبتنی بر قصد و غرض نیست اما ایجاد آن سخت و بسیار موثر و ماندگار است و ما باید نگاهمان را به سینما عمیق تر بنیادی تر کنیم.
در انتهای این نشست سجاد اسم حسینی طی درخواستی به اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما گفت: باید در عرصه رسانه‌ای جمعی کنشگری صورت گیرد و تشکلی از فعالان حوزه کودک و نوجوان کشور ایجاد شود تا فیلم‌ها را تحلیل کنند. از مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما برای شکل گیری این تشکل یاری می‌خواهیم تا زیر ساخت لازم توسط ایشان تامین گردد.
در این گردهمایی ۸ سخنران به صورت حضوری و ۲ سخنران به صورت آنلاین از کشورهای ایرلند و روسیه حضور داشتند.
در این نشست بیش از ۲۰۰ نفر از فعالان تخصصی حوزه کودک و نوجوان کشور در عرصه‌های متعددی همچون پلتفرم‌ها، فعالان فضای مجازی، مدیران مدارس و مهدهای کودک، موسسات، تولید کنندگان محتوا، ناشرین و مطبوعات، تولید کنندگان اسباب بازی فعالان حوزه تعلیم و تربیت، فعالان حوزه عدالت آموزشی، نهادها و نمایندگان مراکز غیر خصوصی حضور داشتند.