خبرگزاری مهر، گروه جامعه؛ دوازدهم و هفدهم مهرماه سال گذشته دو زلزله در منطقه اندیکا در استان خوزستان به وقوع پیوست که اگرچه تلفات جانی نداشت؛ زندگی بیش از ۱۰ هزار نفر را مورد آسیب قرار داد. آسیب‌هایی که هنوز هم ادامه دارد؛ زخم‌هایی که هنوز هم التیام کامل نیافته‌اند.
این حادثه تلخ از آن جهت حائز اهمیت است که منطقه اندیکا پیش از زلزله نیز از محروم‌ترین نقاط کشور بود و اگرچه زلزله این محرومیت را برای همه آشکار کرد؛ با این حال به دلیل عدم وجود راه‌های ارتباطی مناسب، کمبود مراکز درمانی و پراکندگی روستاهای منطقه امدادرسانی را با کندی زیادی مواجه کرد.
پس از امدادسرانی‌های اولیه، آنچه که بیش از همه برای ساکنان روستاهای اندیکا و عشایر این منطقه مهم بود؛ کمک برای ساخت سرپناه، برقراری مجدد راه‌های مواصلاتی و ساخت دوباره مدارس و مراکز درمانی بود.
یکی از ویژگی‌های بناهای ساخته شده در منطقه توسط روستاییان، سنگی بودن و خشکه چین بودن آن‌ها بود؛ روستاییان و عشایر برای ساخت طویله، مدرسه و حتی سرپناه قطعات سنگ‌های کوه‌های مجاور را روی هم بدون ملات می‌چیدند؛ همین موضوع هم موجب شد زلزله اندیکا با وجود ضعیف بودن و نداشتن تلفات جانی، خسارات زیادی را برای سازه‌های مسکونی روستاییان و عشایر داشته باشد.
چرا ساخت مدارس در اندیکا مهم است
اندیکا منطقه‌ای کوهستانی در شمال استان خوزستان است؛ مجموعه‌ای از ده‌ها روستا که به صورت پراکنده در دامنه کوه‌های سر به فلک کشیده زاگرس، به دور از هم وجود دارند و روستاییان با کمترین امکانات زندگی می‌کند؛ بخش مهمی از اهالی اندیکا را عشایرانی تشکیل می‌دهند که یک جا نشین نیستند و دائم از این سوی منطقه به آن سو حرکت می‌کنند.
ویژگی جغرافیای اندیکا و زیست بوم مردمان این دیار موجب شده است تا این منطقه با محرومیت‌هایی از قبل زلزله مواجه باشد؛ محرومیت‌هایی که در حوزه آموزشی موجب عقب ماندن چندین نسل از مردمان این منطقه و محروم ماندن آنان از سواد خواندن و نوشتن و تحصیلات تکمیلی باشد.
زلزله اندیکا به نوعی موجب شد تا کمبودهای این منطقه بیش از پیش دیده شود و اقداماتی هرچند چند کوتاه و اندک برای جبران عقب ماندگی‌های این منطقه انجام گیرد
در چنین شرایطی هرگونه تلاش برای مردم اندیکا و کودکان آن در درجه اول با هدف جبران بخشی از کمبودهای این منطقه است؛ زلزله اندیکا به نوعی موجب شد تا کمبودهای این منطقه بیش از پیش دیده شود و اقداماتی هرچند چند کوتاه و اندک برای جبران عقب ماندگی‌های این منطقه انجام گیرد.
یکی از این اقدامات ساخت چندین مدرسه نوساز متناسب با زیست بوم خاص منطقه اندیکا است که به همت سازمان توسعه، تجهیز و نوسازی مدارس کشور و مدیران استانی آن انجام شده است. این اقدامات اگرچه ارزشمند و با همتی جهادی انجام شده است اما وسعت محرومیت‌های منطقه و میزان تخریب مدارس ضرورت اقدامات بیشتر را نشان می‌دهد.
علیرضا ورناصری رئیس اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیکا در خصوص محرومیت‌های موجود در شهرستان اندیکا و اثر زلزله بر تشدید این محرومیت‌ها گفت: در شهرستان اندیکا ۱۸۳ آموزشگاه داریم که از این تعداد ۱۴ مدرسه سنگی وجود دارند که به واقع فرسوده محسوب می‌شوند و قابل استفاده نیستند. تعدادی از این مدارس پیش از زلزله تخریب و مدارس جایگزین احداث شدند؛ اما با وقوع زلزله در ۱۲ مهر ماه سال ۱۴۰۰ بلافاصله بازدیدهایی را انجام دادیم و متوجه شدیم که ۷۲ مدرسه ما بر اثر بروز زلزله آسیب جدی دیده است.
رئیس اداره آموزش و پرورش شهرستان اندیکا افزود: از ۷۲ مدرسه آسیب دیده، ۵۳ مدرسه تعمیرات جدی داشتند؛ ده مدرسه تخریب شده و در حال احداث است که از این ده مدرسه، دو مدرسه در داخل شهر اندیکا و مابقی در روستاها و برای دانش آموزان روستایی و عشایری است.
سه هزار دانش آموز در زلزله اندیکا آسیب دیدند
ورناصری با بیان اینکه بعضی از مدارسی که بر اثر زلزله آسیب دیده بودند، از مدارس پرجمعیت ما بودند؛ گفت: تقریباً می‌توانیم بگوییم بیش از سه هزار دانش آموز تحت تأثیر زلزله سال گذشته با مشکل برای ادامه تحصیل مواجه شدند که به همت سازمان نوسازی، بسیاری از این مدارس به سرعت تعمیر شد.
برای مشاهده مدارس بازسازی شده، جمع خبرنگاران به همراه مدیران استانی سازمان سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس راهی ارتفاعات رشته کوه زاگرس شدیم؛ هوای گرم مردادماه در ارتفاعات سر به فلک کشیده زاگرس، معتدل‌تر شده بود؛ مقصد سفر، منطقه چلو از بخش‌های شهرستان اندیکا بود؛ منطقه‌ای شامل تعداد زیادی روستا که به صورت پراکنده و دور از هم در دامنه رشته کوه زاگرس پخش شده بودند.
علی قربانی مدیرکل نوسازی مدارس استان خوزستان در بازدید از مدارس در حال ساخت در مناطق عشایری بخش چلو شهرستان اندیکا به مشکلات ساخت مدارس در مناطق کوهستانی و مرتفع اشاره کرد و گفت: ساخت یک مدرسه دو کلاسه در مناطق دورافتاده و کوهستانی حتی ممکن است به اندازه ساخت یک مدرسه ۱۲ کلاسه در شهر هزینه داشته باشد.
ساخت مدارس در مناطق صعب العبور برای خیرین جذاب است
قربانی با بیان اینکه ما موظف هستیم که برای تمام روستاهای کوچک حتی روستاهای که تنها ۱۰ خانوار دارند مدرسه ابتدایی بسازیم؛ گفت: این موضوع کار ما را خیلی سخت می‌کند؛ برای اینکه یک مدرسه یک کلاسه در مناطق کوهستانی ساخته شود؛ هزینه زیادی برای آوردن مصالح و نیروی انسانی به محل ساخت می‌پردازیم؛ آب لوله کشی و برق وجود ندارد و همه این‌ها هزینه ساخت مدارس در مناطق صعب العبور را بالاتر می‌برد. شاید به لحاظ آماری ما تنها یک مدرسه یک کلاسه در روستا و کوهستان می‌سازیم اما هزینه و مشکلات ساخت آن از یک مدرسه ۱۲ کلاسه در داخل شهر بیشتر است.
وی با بیان اینکه ساخت مدارس در مناطق صعب العبور برای خیرین جذاب است؛ گفت: خوشبختانه با همکاری مسئولین، پیمانکاران و خیرین مدرسه ساز ساخت مدارس پیگیری می‌شود.
مدیرکل نوسازی مدارس استان خوزستان خاطر نشان کرد: عمده جمعیت عشایر ساکن در این مناطق یک جا نشین نیستند؛ در فصول سرد سال که مدارس فعال هستند در این مناطق به سر می‌برند و در فصل‌های گرم به مناطق ییلاقی کوچ می‌کنند.
بازی با جان دانش آموزان اندیکایی در سه مدرسه متعلق به وزارت نیرو
در مسیر خود و در گردنه‌های مرتفع رشته کوه زاگرس و در میان کوهستان‌های بخش پلو شهرستان اندیکا با همراهی مسئولان سازمان نوسازی، از آخرین روند ساخت سه مدرسه روستایی و عشایری بازدید کردیم؛ دو مدرسه هم پیش از این در این منطقه و در شهرستان اندیکا ساخته شده بود.
پس از مدارس بخش چلو، به سمت منطقه سد شهید عباسپور حرکت کردیم؛ دو مدرسه و یک هنرستان در محدوده سد شهید عباسپور وجود دارد و در مالکیت وزارت نیرو است؛ امری که موجب شده است تا این مدارس علی‌رغم فرسودگی و ضرورت بازسازی آن‌ها برای ساخت، نیازمند هماهنگی دو وزارت آموزش و پرورش و وزارت نیرو باشد. موضوعی که هنوز محقق نشده است و معلوم نیست این ناهماهنگی چه آینده‌ای را برای کودکان و نوجوانان این منطقه کم برخوردار رقم خواهد زد.
بخشی از مدارس به صورت کامل تخریب شده و هیچ نقطه از زلززه مصون نمانده است؛ ترک دیوار و ریزش برخی نقاط در کنار فرسودگی بیش از حد مدارس گواه آن بود که این مدارس دیگر قادر به تحصیل شمار بسیار زیاد دانش اموزان در این مناطق نیستند؛ از آنجایی که دانش آموزان این منطقه مدارس جایگزین دیگری ندارند؛ ممکن است باز هم سال آینده شاهد استفاده از این مدارس باشیم؛ موضوعی که خطر ریزش سقف مدارس را تشدید می‌کند.
در گزارش بعد به وضعیت این سه مدرسه و واکنش مسئولان مربوطه بیشتر خواهیم پرداخت.