میهمان‌نوازی به سبک اهالی اراضی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: استان اصفهان این روزها در ماتم سید و سرور شهیدان سیاه پوش است و مراسم‌های عزاداری را در هر گوشه از این خطه مشاهده می‌کنیم. بسیاری از این مراسم‌ها کهن و به جا مانده از صدها سال گذشته و امروز جزئی از سنت ما شده است.

هر روستایی بنا به فرهنگ و آداب و رسومی که دارد شیوه‌های منحصر به فردی را در عزاداری‌ها در پیش گرفته و طی سالیان سال آن را حفظ کرده است. از جمله این روستاها اراضی و باغملک مبارکه است که مراسم ویژه پخت نذری مردمانش در عین سادگی و خلوص، شور عجیبی به عزای تاسوعا و عاشورای حسینی می‌بخشد.

در این روستاها، همه چیز از شب هشتم محرم شکل می‌گیرد و در تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد. یک روستا میزبان است و یک روستا میهمان. آن‌ها که در تاسوعا میهمان باشند، در عاشورا از عزاداران میزبانی می‌کنند.

بعد از نماز مغرب شب هشتم محرم در روستای میزبان، دسته‌ای به راه می‌افتند و به سمت روستای میهمان می‌روند. آنجاست که به روش پدرانشان با ادب و احترام مردم روستای همسایه را برای مراسم تاسوعا دعوت می‌کنند.

سلام‌خوانی می‌کنند، دسته‌های عزا شکل می‌گیرد و عزاداران از هر روستا حرکت می‌کنند و در مکانی که وعده‌گاه آن‌هاست به هم می‌رسند. اینجاست که یک متن قدیمی در دست یکی از قدیمی‌های منطقه قرار می‌گیرد و شروع به خواندن می‌کند. نخل‌ها هم در اینجا به هم رسیده‌اند. به احترام هم سر پایین می‌آورند و دسته روستای میزبان کنار می‌رود تا میهمانان وارد شوند. حالا پشت سر هم حرکت می‌کنند و به سوی روستاهای همسایه «اراضی» می‌روند. وارد روستاها که شوید بوی نذری است که به مشام می‌رسد. دیگ‌هایی بزرگ که روی هیزم در حال پختن است.

اذان ظهر که می‌شود، غذا هم آماده است، کار پخت و پز را از طلوع آفتاب تاسوعا شروع کرده‌اند. سینی‌هایی بزرگ، تزئین شده با ظروف نذری، روی سر مردم قرار می‌گیرد و اهالی هر خانه‌ای نذری خود را حمل می‌کند و به سمت مراسم عزا می‌برد. بعد از نماز ظهر و عصر نذری‌ها بین مردم پخش می‌شود.

بعد از غذا قرار است تعزیه خوانی شروع شود. پس مردان در حسینیه می‌مانند تا محل را برای اجرای تعزیه آماده کنند. تعداد آن‌هایی که نذری دارند و نذر خود را در روستاهای باغملک و اراضی ادا می‌کنند کم نیست. پای گفت‌وگوی ساکنان محل که بنشینیم می‌گویند هستند کسانی که امروز در شهرهای دیگر مانند اصفهان و تهران حتی خارج از کشور زندگی می‌کنند اما تاسوعا و عاشورای حسینی هرجور شده خود را به این منطقه می‌رسانند تا نذر خود را ادا کنند.

آنچه بیشتر از مراسم نذری اراضی و باغملک برای مردم دیگر شهرها آشناست همان سینی‌های غذایی است که روی سر روستاییان قرار دارد و به سمت حسینیه می‌روند. تصاویری که شور وصف‌ناپذیر مراسم را به خوبی به مخاطب منتقل می‌کند.

امیر، از شرکت کنندگان در این مراسم است که می‌گوید: ما در اصفهان ساکن هستیم اما هر سال به روستای آبا و اجدادی خود می‌رویم تا در مراسم پخت نذری تاسوعا و عاشورا شرکت کنیم.

او ادامه می‌دهد: گذشتگان ما نذری امام حسین علیه السلام را مقدس می‌شمردند و به همین علت از سالیان پیش تا امروز، این مراسم نسل به نسل اجرا شده و هیچ وقت از تب و تاب نیفتاده است.

وجه تمایز پخت نذری در این روستا، سینی‌های تزئین شده است که در اوج سادگی اما زیبایی، بر سر اهالی محل قرار می‌گیرد تا به حسینیه روستا برسد و آنجا میان مردم و عزادارانی که از روستاهای اطراف و دیگر شهرها و حتی استان‌ها آمده‌اند توزیع شود.

عباس یکی از ساکنان محل است که پخت نذری را هر سال در خانه خود همراه با خانواده انجام می‌دهد. او که در انتظار فرا رسیدن تاسوعای حسینی و ادای نذر خودش است از خاطرات سال‌های پیش می‌گوید: مردم به اثر این نذری‌ها در سلامتی خود اعتقاد زیادی دارند. به همین علت هر سال می‌بینیم که جمعیت زیادی از دیگر شهرها به این منطقه می آیند تا حتی یک قاشق از غذاهایی که با اخلاص تمام به دست اهالی روستا پخته شده است را بخورند و بر سرور و سالار شهیدان سلام بدهند.

از او می‌پرسیم آیا همه خانواده‌ها مانند هم غذا می‌پزند یا سبک و شیوه خاص خود را اجرا می‌کنند. می‌گوید: طبیعی است که خانواده‌های روستا از نظر توان مالی در سطح مشابه نیستند. هر کس به اندازه وسع مالی خود نذری می‌پزد. یک خانواده ممکن است چلومرغ تهیه کند و یک خانواده قیمه و خانواده دیگر غذایی دیگر. اصل کار، نیت آن‌هاست که خالصانه و در راه امام حسین علیه السلام انجام می‌شود.

روستای اراضی هر سال چند ده‌هزار نفر از عزاداران روستاها و شهرهای مختلف را میزبانی می‌کند. بعد از توزیع نذری و مراسم نوحه خوانی و سینه زنی، در خانه‌ها نیز باز است تا اگر میهمانی موفق به دریافت غذای نذری نشده، میزبانان روستا او را با ادب و احترام تکریم کنند.

ایرانی‌ها از دیرباز تاکنون با آداب و رسوم خاصی محرم و صفر را زنده نگه داشته‌اند و مراسم‌های ویژه عزاداری را برپا کرده‌اند. سنت‌های محرم، امروز جزئی از تاریخ و هویت مردم این سرزمین و نشانی از پیوند عمیق و ناگسستنی میان مردم و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام است.

سنت‌های بومی و کهن هیچ‌گاه در گذر زمان رنگ نباخته و هر سال با شور و حال خاصی اجرا می‌شود و وظیفه ما نیز حفظ این سنت‌ها و رساندن آن به نسل‌های آینده است.