خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: یکی از آداب پرشور روز عاشورا در بین اقوام مسلمان جهان، «طویریج» است که در کشور عراق برگزار می‌شود. برگزاری طویریج به حدی مورد اقبال عراقی‌ها قرار گرفته است که خدام عتبه مقدسه حسینیه و عباسیه علیهم السلام، با نزدیک شدن به دهه اول ماه محرم، تدابیر مخصوصی را در صحن‌های این دو حرم پیاده می‌کنند. مجله مهر در این گزارش به نقل قول‌هایی در این رابطه پرداخته است.
گزارش عتبه حسینیه
عتبه حسینی پیشتر درباره تاریخچه این مراسم عاشورایی در گزارشی اعلام کرده بود که در این مراسم عزاداران در پاسخ به ندای «هل من ناصر» امام حسین (ع) در ظهر عاشورای محرم سال ۶۱ هجری قمری، شعار «لبیک یا حسین (ع)» سر می‌دهند.
بر اساس این گزارش، این مراسم ویژه مانند بسیاری از شعائر حسینی در زمان‌های مختلف در معرض ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های رژیم‌های حاکم بر عراق قرار گرفته اما با وجود تلاش رژیم‌های ظالم حاکم بر عراق، همچنان زنده باقی مانده است.
«رشید زمیزم» از تاریخ نویسان استان کربلا درباره شعائر حسینی در این خصوص گفته است که تاریخ آغاز این مراسم به شکل کنونی به سال ۱۸۵۵ میلادی و در روایتی به ۱۸۷۲ میلادی (قریب ۱۵۰ سال قبل) باز می‌گردد.
به گفته او، مؤسس این مراسم «میرزا صالح القزوینی» یکی از بزرگان استان کربلا و از اهالی شهر طویریج از توابع شهرستان «الهندیه» (۲۵ کیلومتری شرق شهر کربلا) بوده است.
میرزا صالح القزوینی هر سال در خانه اش آئین‌های دهه اول محرم را برگزار می‌کرد و در یکی از سال‌ها در دهم محرم با اسب خود در حالی که عزاداران او را با پای پیاده همراهی می‌کردند به همان حالت عزاداری به سمت کربلا به راه افتادند.
وقتی مردم کربلا اهالی عزادار طویریج را به آن شیوه حماسی دیدند با آنها همراه شدند و از آن سال تا امروز این مراسم ادامه دارد.
زمیزم اضافه کرد که میرزا صالح القزوینی به همراه خیل عزاداران به منطقه «باب الطویریج» یکی از دروازه‌های ورودی شهر کربلا رسید و بعد از اقامه نماز ظهر بار دیگر مراسم رکظه طویریج را به سمت حرمین حسینی و عباس در پیش گرفت.
صدام
طبق گزارش‌ها، رژیم صدام از جمله رژیم‌هایی بود که با برگزاری این مراسم به شدت مخالف بود و در روز دهم محرم، عناصر امنیتی و اطلاعاتی خود را در مناطق مختلف کربلا و نزدیک حرم مستقر می‌کرد تا کسانی که این مراسم را برگزار می‌کردند، رصد کرده و سپس بازداشت و زندان کند.
با وجود اینکه بسیاری از جوانان و مردم عراق به سبب آئین‌های عاشورای حسینی در زندان‌های رژیم صدام افتاده و به خاطر این گونه مراسم، جان خود را از دست دادند اما این آئین به محض سقوط رژیم بعث، با شکوه تر از گذشته از سرگرفته شد.
بسیاری از مداحان عراقی و عرب درباره مراسم رکظه طویریج مداحی‌های زیبایی ارائه کرده اند که بی شک یکی از این مداحی‌های معروف متعلق به «ملأ باسم الکربلایی» مداح معروف عراقی است که در فقره‌ای از اشعارش، روایتی از علامه «بحرالعلوم» نقل می‌کند که امام زمان (عج) در این مراسم همپای عزاداران می‌دود و شعار لبیک یا حسین (ع) سر می‌دهد.
«هادی انصاری» در وبلاگ خود نوشت: دسته طویریج، برترین و طولانی‌ترین و طوفانی ترین دسته حسینی، بشمار می‌آید. این دسته، بزرگترین مراسم حسینی در جهان در روز عاشوراء بشمار می‌آید که هر سال، روز عاشوراء بعد از نماز ظهر و عصر از منطقه "قنطرة السلام" واقع در دو کیلومتری شرق کربلای معلی و از سمت شهر طویریج به سمت کربلا به حرکت در می‌آید.
در این مراسم که روز عاشوراء برگزار می‌گردد جمعیت عظیمی به نشان پاسخ به ندای «ألا هل من ناصر ینصرنا.. ألا هل من ذابٍّ فیذبُّ عنا..» امام حسین علیه السلام به سمت کربلا حرکت نموده و شعار «لبیک یا حسین» و «یالثارات الحسین» سر می‌دهند. عزای طویریج صبح روز عاشورا از شهر طویریج از توابع شهرستان الهندیه واقع در ٢٠ کیلومتری حرکت خود را به سمت شهر کربلا آغاز نموده و پیش از ظهر در منطقه‌ای بنام قنطره السلام واقع در ٢ کیلومتری شهر کربلا توقف نموده و پس از ادای فریضه ظهر و عصر، هیأت حرکت خود را به سمت کربلای معلی ادامه می‌دهد.
این هیأت با جمعیتی چند صد هزار نفری از اهالی شهر طویریج و مردم کربلا و همچنین زائران و مجاوران حرمین کربلا که در طول مسیر به این هیأت ملحق می‌شوند در بدو ورود به شهر کربلا به خیمه گاه حسینی وارد شده و پس از عبور از صحن مطهر حسینی به سمت صحن مطهر حضرت عباس علیه السلام به حرکت خود ادامه می‌دهند. جمعیت شرکت کننده در این مراسم شعارهائی از جمله «أبد والله ما ننسی حسینا» و «وا حسین» و شعارهای حسینی دیگر سر می‌دهند.
در این نوع سوگواری، عزاداران با سرو پای‌برهنه و هروله کنان (دوان‌دوان) به‌سوی حرم امام حسین (ع) حرکت می‌کنند و پس از زیارتی کوتاه، به‌سوی حرم قمر بنی‌هاشم (ع) می‌دوند و پس از زیارت در آن مکان به‌طرف خیمه‌گاه حرکت می‌کنند. آنان در مسیر حرم حضرت اباعبدالله (ع) شعارهایی همچون «لبیک یا حسین»، «لبیک یا داعی الله» و «واحسین واحسین» سر می‌دهند و سپس در مسیر حرم حضرت عباس (ع) ندای «واویل علی العباس» و «یا عباس جیب المای لسکینه» و «الیوم الیوم نعزّی فاطمه» را فریاد می‌کنند.
ریشه این مراسم به همان سال ۶۱ هجری قمری باز می‌گردد که وقتی خبر واقعه کربلا به اهالی روستای طویریج رسید آنان دوان‌دوان به‌قصد یاری حسین بن علی (ع) به سمت کربلا دویدند، اما به‌موقع نرسیدند. از آن پس، اهالی این روستا هرسال این اقدام را تکرار می‌کند و برای سوگواری شهدای کربلا، هروله کنان مسیر ده کیلومتری هندیه تا کربلا را طی می‌کنند.
علًت شهرت این دسته چنین است که مرحوم علامه بحر العلوم متوفای ١٢١٢ قمری در روز عاشورا با عده‌ای از طلاب از کربلا به استقبال دسته سینه‌زنی طویریج رفت. پس از رسیدن عزاداران، ناگهان طلاب مشاهده کردند که سید بحرالعلوم با آن عظمت، وقار و مقام شامخ علمی، عمامه و عبا و عصا را کنار انداخت و وارد عزاداران شد و به سر و سینه زد. عده‌ای از طلاب برای حفظ سلامتی سید بحرالعلوم ایشان را گرفتند تا مبادا زیردست و پا بیافتد.
بعد از اتمام مراسم از آن بزرگوار پرسیدند: چگونه شد که شما در دسته طویریج شرکت کردید و آن‌گونه بر سر و سینه زدید؟ مرحوم سید پاسخ داد: «چرا شرکت نکنم در حالی که امام زمان (عج) را مشاهده کردم که با مردم در حال هروله بودند».
ایشان توضیح داد: وقتی به دسته سینه‌زنی رسیدم، دیدم حضرت بقیه‌الله (عج) با سر و پای‌برهنه، میان سینه‌زن‌ها بر سر و سینه می‌زنند و گریه می‌کنند! من نتوانستم طاقت بیاورم و در خدمت آن حضرت به سینه‌زنی و عزاداری مشغول شدم.
پس از این واقعه، حضور در دسته طویریج عمومیت یافت و دیگر اختصاص به اهالی هندیه و طویریج نیست؛ بلکه دیگر شیعیان عراق هم به آن روستا می‌روند و بعد از نماز ظهر عاشورا ازآنجا تا کربلا را می‌دوند.
در این دسته ملیونی که بزرگترین دسته عاشورایی بشمار می‌آید، بیش از دو قرن است به علًت رخداد مرحوم علامه سید مهدی بحر العلوم وحضور او در این مراسم، علما ومراجع و عزاداران حسینی، سعی بر این دارند که در این دسته شرکت نمایند. گفتنی است که در چند دهه اخیر، بسیاری از دسته وعزاداری های حسبنی در جهان، از این دسته الگو برداری نموده اند.
در عراق چنین رسم است که علما در روز عاشوراء، با قبایی مندرس وبدون عبا وپای برهنه در حالی که دستاری بر سر قرار داده و دنباله دستار را بر پیرامون گردن خویش بنام (تحت الحنک) قرار می‌دهند، در خیابان‌ها وعزاداری ها وسپس در پایان، به دسته طویریج پیوسته و هروله کنان با شعارهای یاد شده، به حرمین گام نهاده وشور وغوغایی را این دسته مشهور وگسترده که عبور آن از خیابان‌های کربلا وبین الحرمین متجاوز از سه ساعت بطول می أنجامد، بوجود می‌آورد.
خبرگزاری فارس نیز در تاریخ ۱۱ مردادماه ۱۴۰۱ نوشت: «حرم امام حسین (ع) آماده حضور «طویریج» بزرگترین دسته عزاداری عاشورا شد» و فیلم زیر را منتشر کرد:
السلام علی الحسین (ع)
وعلی علی بن الحسین (ع)
وعلی أولاد الحسین (ع)
وعلی أصحاب الحسین (ع)