خبرگزاری مهر، گروه استانها - اعظم سالار: خبرنگاران در طول سال به دنبال رفع مشکلات مردم هستند و سعی می‌کنند صدای جامعه را به گوش مسئولان برسانند اما خود دارای معضلات بسیاری مانند مشکلات معیشتی، عدم امنیت شغلی، حق الزحمه کم، بیمه و.... در حرفه خود هستند و به خصوص در سال‌های اخیر، از لحاظ معیشت دشواری‌های بسیاری برای این قشر پدید آمده است.
مسئله ساماندهی از مهمترین مطالبات رسانه‌ها محسوب می‌شود و متأسفانه در جلسات متعدد مسئولان در این خصوص مباحثی را مطرح کردند اما هنوز هیچ کاری را در این زمینه انجام نشده است همزمان با روزهایی که به نام خبرنگار نامگذاری شده در میزگردی نظر محمدتقی قدس رئیس انجمن خبرنگاران استان سمنان، حسین نورانیان فارغ التحصیل رشته ارتباطات گرایش خبر از دانشکده صدا و سیما، عصمت سالار خبرنگار و سرپرست شبستان استان سمنان، آذر پژمان سر دبیر خبرگزاری تسنیم استان سمنان، سرپرست روزنامه سراج، زین‌العابدین داودی سرپرست روزنامه جوان در استان سمنان، شهربانو خسروی خبرنگار و در نهایت محمد حسین عابدی خبرنگار خبرگزاری مهر را در میزگردی جویا شدیم.
ضرورت ساماندهی خبرنگاران
قدس: ساماندهی خبرنگاران کار دستگاه‌های متولی این امر مثلاً اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی است، البته وقتی ارشاد با کمترین ضوابط پروانه و مجوز انتشار صادر می‌کند، قاعدتاً این حق را به صاحبان امتیاز مطبوعات می‌دهد تا از راه‌های قانونی به کسب خبر بپردازند و یکی از مهمترین راه‌های کسب خبر به‌کارگیری افرادی به نام خبرنگار است. همانگونه که در مورد صلاحیت شرکت‌ها رتبه بندی وجود دارد در مطبوعات نیز باید این مکانیزم وجود داشته باشد.
برای مثال به‌کارگیری تعدادی فارغ التحصیل رشته ارتباطات و روزنامه نگاری و یا سایر رشته‌های مرتبط، برخورداری از حد مشخصی از تمکن مالی و … که البته متناسب با گستره و زمینه انتشار مطبوعات می‌تواند متفاوت باشد، می‌تواند ازجمله این شرایط و پیش نیازها باشد، پس از آن اداره‌های کل فرهنگ و ارشاد استانها می‌توانند با توجه به سابقه کار، سطح تحصیلات و میزان فعالیت هریک از خبرنگاران آنها را رتبه بندی کنند و امتیازاتی به افراد تعلق گیرد.
برآیند نظارت و رتبه بندی
نورانیان: در موضوع ساماندهی خبرنگاران چهار محور اصلی تعیین ملاک تشخیص و ایجاد یک جدول مدون برای بازیابی دائمی و سالانه افراد وارد شده و خارج شده از حوزه خبرنگاری، تهیه یک بانک اطلاعاتی جامع از تمام فعالین عرصه خبرنگاری و رسانه نگاری، تجدید نظر در برخی اسامی، عناوین و رویکردهای رسانه‌ای که باعث حذف بعضی از فعالان از گردونه ساماندهی شده و هماهنگی دستگاه‌های مربوط به حوزه‌های رسانه‌های استان برای جلوگیری از موازی کاری و تهیه لیست‌های مشابه مورد توجه باشد.
در ساماندهی، موضوع مهم اینکه بسیاری از فعالان رسانه‌های استان که در میدان اصلی تولید خبر هستند باید در فهرستی خاص قرار بگیرند و در واقع رتبه بندی فعالان عرصه رسانه خیلی مهم‌تر از ساماندهی است چرا که ممکن است افرادی از صدر تا ذیل در حوزه فعالیت خبرنگاری وجود داشته باشند اما کیفیت، کمیت و توانایی هر یک از آنها نسبت به افراد دیگر متفاوت باشد و این گزینه در ساماندهی‌های دوره‌های گذشته به هیچ عنوان در نظر گرفته نشده است ضمن اینکه خبرنگاران در حوزه برخورداری از امکانات و حمایت‌ها هم دارای رتبه بندی نیستند.
بسیاری از جایگزین شده‌ها و خارج شده‌ها از فعالیت خبرنگاری همچنان در فهرست‌ها مشاهده می‌شوند که این افراد هم باید در حوزه پیشکسوتان و یا غیرفعالان دیده شوند در بخش دیگر هم تازه واردها به عرصه خبر هم در بسیاری از فهرست‌ها نادیده گرفته شده‌اند که برای انگیزه بخشی به این افراد هم باید فکری اندیشیده شود.
یک ارگان و نهاد بالادستی که سرپرستی و مدیریت این ساماندهی را بر عهده می‌گیرد باید در جایگاهی مثل شورای اطلاع رسانی استان باشد که با تغییر و تحولات مدیریتی در صف و ستاد هر دوره و هر ساله این ساماندهی دستخوش تغییر نشود لیکن یک نهاد حاکمیتی یا مدیریتی کلان استان این موضوع را برعهده بگیرد اگر هم نیاز بود کارها را برای ساماندهی به بقیه دستگاه‌ها برون سپاری کنند.
آموزش الزام خبرنگاری
سالار: ساماندهی خبرنگاران استان ضروری است از سوی دیگر رسیدگی به این موضوع نه تنها در استان بلکه در تمام کشور یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. ساماندهی خبرنگاران موجب پویایی و حرفه‌ای تر شدن جامعه خبری می‌شود از سوی دیگر با ساماندهی خبرنگاران می‌توان در راستای رفع نیازها و مشکلات خبرنگاران و همچنین حفظ قداست و ارزش قلم آنان گام برداشت.
ساماندهی خبرنگاران در راستای افزایش کیفیت محتوا و خروجی جلسات و نشست‌های خبری و به منظور جلوگیری از حضور افرادی که با عنوان خبرنگار، گزارشگر و یا عکاس در نشست‌های خبری شرکت و بعضاً شأن و جایگاه خبرنگارهای واقعی را زیر سوال می‌برند، بسیار می‌تواند تأثیرگذار باشد. متأسفانه بعضاً مشاهده می‌شود افرادی بدون هیچ‌گونه سابقه کار و یا سواد خبری و یا گذراندن دوره و یا مدرک آموزشی در جلسات مهم دستگاه‌ها و یا سفرهای مسئولان کشوری و یا استانی با عنوان خبرنگار شرکت می‌کنند این نابسامانی تبعات زیادی را برای جامعه رسانه‌ای در پی داشته و بعضاً از عنوان خبرنگار نیز سو ءاستفاده‌هایی شده که این ساماندهی می‌تواند کمک بزرگی برای پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی باشد.
دلیلی ندارد فردی که هیچ مدرکی مبنی بر حضور در دوره آموزشی خبرنگاری و یا هیچ سابقه‌ای مبنی بر انجام کار خبری در رسانه ندارد در جلسات و نشست‌های دستگاه‌های اجرایی شرکت کند. ساماندهی خبرنگاران می‌تواند به افرایش بهره‌وری و محتوا سازی اخبار و گزارش‌ها در رسانه‌های استان کمک کند به واسطه ساماندهی خبرنگاران، می‌توان بر بسیاری از مشکلات این قشر زحمتکش فائق آمد.
ضرورت اجتناب ناپذیر
پژمان: عدم ساما ندهی خبرنگار ان در استان سمنان معضلی است که از سالیان پیش وجود داشته و هنوز که هنوز است برای آن کاری انجام نشده است و هر سال در روز خبرنگاران مدیران مربوط به آن اشاره می‌کنند و دوباره بعد از روز خبرنگار به فراموشی سپرده می‌شود.هر بار و در دوره‌های متعدد مدیران کل ارشاد استان سمنان به این مهم اشاره شده و اظهار داشتند ساماندهی خبرنگاران در دست اقدام است اما متأسفانه هنوز خبری از اجرای آن نیست.
عدم ساماندهی خبرنگاران سبب شده تا به طور ویژه تعداد خبرنگاران استان مشخص نباشد و هیچکس حتی خود اداره کل ارشاد آماری از خبرنگاران فعال نداشته باشد که این امر سبب مشکلاتی در ارائه خدمات احتمالی به این قشر زحمتکش می‌شود ساماندهی سبب می‌شود تا امکانات در اختیار خبرنگارانی قرار گیرد که برخوردار از هویت خبرنگاری هستند خبرنگاری در حد حرف جز مشاغل سخت محسوب می‌شود اما در عمل هیچ حمایتی از این قشر نمی‌شود. بیمه خبرنگاران جز حداقل‌های مطالبات مورد نیاز این قشر پرتلاش است که باید مورد حمایت ویژه قرار گیرد اما تاکنون به این مهم توجه نشده است که نیاز است مسئولان در کنار ساماندهی خبرنگاران به مسائل و مشکلات آنان نیز توجه کنند تا این قشر با فراغ بال و ذهنی آزاد و به دور از مشکلات شغلی و معیشتی برای خدمت به مردم گام بردارند.
خبرنگاری شغلی تخصصی است و باید به این حرفه به صورت تخصصی نگاه شود و نیاز این شغل وجود افراد حرفه‌ای است و باید از ورود افرادی که سواد رسانه‌ای ندارند به این حوزه جلوگیری شود طرح پالایش و ساماندهی اصحاب رسانه و خبرنگاران یکی از مهمترین مطالباتی است که باید خبرنگاران حرفه‌ای از مسئولان مربوط داشته باشند. این روزها خبرهای مبنی بر اینکه افرادی که در سامانه e-rasaneh.ir عضو باشند به عنوان خبرنگار شناخته شده و حمایت می‌شوند از نظر من عضویت در این سامانه هم ملاک خوبی برای تشخیص خبرنگار بودن نیست.
شاید برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی و پس از آن آزمون‌های تخصصی راهی برای پالایش خبرنگاران باشد تا خبرنگار از غیر خبرنگار مشخص شود نه اینکه هر کسی کاری نداشت از طریق آشنا و فامیل و از طریق یک معرفی نامه صوری خبرنگار نام بگیرد، باید در قالب انجمن، تشکل یا امور صنفی تمام خبرنگاران را گرد هم آورد، با جلساتی به طور مثال ماهیانه وضعیت شغلی و مشکلات کاری و حتی معیشتی آنها توسط خود اعضا بررسی شود، راهکارهایی برای آموزش بهتر در ایجاد فضای حرفه‌ای حتماً مؤثر است، یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توان در راستای ساماندهی خبرنگاران به آن نگاه کرد این است که کسانی که در رأس این کار قرار می‌گیرند باید کارشناس خبرنگاری باشند، تخصص و مدرک نباید در این حرفه دست‌کم گرفته شود، وقتی خود خبرنگاران حرفه‌ای، با سابقه و متخصص حضور داشته باشند سطح کیفی تمام امورشان هم بالا می‌رود.
استقلال مالی خبرنگاران
داودی: مسائل و دغدغه‌های خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای به‌صورت یک چرخه به ساماندهی و نظارت وضعیت خبرنگاران، رسانه‌ها و پرداختی رسانه‌ها بازمی‌گردد، تحقق تمام این مسائل در کنار هم سبب رشد خبرنگاران می‌شود. باید نظارت دقیقی بر عملکرد رسانه‌ها و خبرنگاران ایجاد شود که گام ابتدایی این مسئله شناسایی رسانه‌های فعال است که در ادامه این شناسایی، رسانه‌های مکتوب با یکدیگر و رسانه‌های برخط نیز با هم‌ردیفان خود نظارت شوند و شاخص‌های هر یک نیز مجزا بررسی شود روزنامه‌نگاری کاسبی نیست و زمینه اعتماد مردم نباید در این راستا از بین برود، گاهی اوقات شاهد آن هستیم که برخی خبرنگاران مطالبه گری را به شیوه طلبکارانه و بازجویی مطرح می‌کنند. این مسئله نشان‌دهنده آن است که اشخاصی در این حوزه حضور دارند که از شیوه مطالبه گری مطلع نیستند.
با توجه به اینکه رسانه زبان مردم است نباید اجازه داد به‌واسطه دریافت هزینه برای آگهی رسانه به زبان گروهی خاص تبدیل شود و باید تلاش کرد که استقلال رسانه حفظ شود. استقلال مالی سبب می‌شود رسانه زبان مردم باشد در خصوص مسئله کمی رسانه‌ها باید گفت که لازم است آگهی‌ها در استان توزیع عادلانه داشته باشد چنانچه نبود عدالت در این عرصه خبر از ایجاد فساد می‌دهد.
برخی افراد با نام خبرنگار تنها در دریافت آگهی تبحر دارند و با حمایت برخی ادارات و بها دادن به این افراد شاهد آن هستیم که این افراد به نام خبرنگار و رسانه قدرت پیدا کرده‌اند، مطرح‌شدن افرادِ به‌ظاهر خبرنگار سبب شده تا افراد پیشکسوت که در خبر مهارت داشته و دل‌سوخته خبر هستند در حاشیه قرار گیرند. اگر سازمان‌دهی رسانه‌ها و خبرنگاران به‌خوبی انجام شود نه‌تنها شرایط برای خبرنگاران بهبود پیدا می‌کند بلکه مدیران نیز در این میان از صحت و نگارش صحیح خبر در استان بهره‌مند خواهند شد.
تشخیص فعالان از غیر خبرنگاران
خسروی: ساماندهی خبرنگاران یکی از اقدامات اساسی برای تشخیص فعالان واقعی رسانه و پیگیری مسائل و مطالبات اساسی آنها است که علیرغم وعده‌های داده شده، تاکنون اقدام عملی در این زمینه انجام نشده است. اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی باید با تقویت مؤسسات دارای مجوز، آنها را ملزم به صدور کارت شناسایی معتبر برای خبرنگارانِ خود کند و از طرفی با کمک صنوف مرتبط با مطبوعات و رصد مستمر فعالیت‌های کمی و کیفی خبرنگاران بر اساس نوع و کیفیت فعالیت‌ها، نسبت به رتبه بندی آنها اقدام کند و با استناد به رتبه‌های کسب شده در زمینه رسیدگی به نیازهای مختلف آموزشی، امنیت شغلی، معیشتی و… برای آنها، اولویت بندی و اقدام کند.
دایره رسانه‌ها محدود نشود
عابدی: اگر مقصود از ساما ندهی خبرنگاران، پیگیری مسائل معیشتی، بیمه، سابقه کاری و آموزش و… باشد امری بسیار خوب است اما نه توسط حاکمیت، این کار باید توسط اصناف خبرنگاری خصوصی و غیر وابسته به دولت‌ها و ارگان‌ها صورت گیرد چرا که در غیر این صورت استقلال رسانه‌ها را زیر سوال می‌برد برای مثال شما نمی‌توانید در مجموعه‌ای زیر نظر ارشاد اسلامی فعالیت کرده و از عدم اجرای برنامه‌های هنری مناسب انتقاد کنید.
موضوع دوم اما این است که نباید برای رسانه‌ها و خبرنگاران دایره فعالیت در نظر داشت همانطور که فیلم سازی، نقاشی، تئاتر و… اینگونه نیست کما اینکه گران‌ترین تابلوی نقاشی ایران توسط یک شاعر کشیده شده است. لذا اینکه اعلام شود یک خبرنگار باید دوره خبری را گذرانده باشد و… این در دراز مدت می‌تواند ملعبه‌ای برای برخورد با رسانه منتقد شود اگر قرار است حدود و خط کشی برای تفکیک خبرنگاران دلسوز از سو ءاستفاده گران وجود داشته باشد دو راه دارد نخست بازهم اصناف ویژه خبرنگاران آن هم غیر دولتی و دوم مشوق‌ها برای اینکه خبرنگاران جذب شوند لذا با کار سلبی و چکشی نمی‌توان رسانه را ساماندهی کرد.
برای مثال سامانه «ای رسانه» مشخص نیست چه کارکردی برای رسانه‌ها دارد اینکه صرفاً بیان می‌شود تبلیغات نوبت بندی می‌شود پس برای خبرنگاران خبرگزاری‌ها چه نفعی دارد؟ جز سالی یک بارکارت هدیه ۲۰۰ هزار تومانی در واقع نفعی برای خبرنگاران شاهد نیستیم لذا اینکه بیان می‌شود اگر خبرنگاران در این سامانه ثبت نام نکنند از این پس خبرنگار محسوب نمی‌شود به نظر می‌رسد خبرنگاران چیزی را از دست نمی‌دهند.
اجبار برای اینکه یا خبرنگار عضو خانه مطبوعات باشد یا ای رسانه چندان زیبنده نیست و حتی در ادامه راه می‌تواند دستمایه‌ای برای برخورد با خبرنگاران نیز قرار گیرد. از طرف دیگر خبرنگاران باید از حضور پرشمار خبرنگاران جوان حتی آنانی که یک ساعت دوره خبرنگاری نگذراندند استقبال هم کنند و آنها را با مشوق‌هایی جذب کنند نه اینکه اعلام خط کشی کرده و آنان را برانند. همچنین در تکثر رسانه‌ها است که رقابت شکل گرفته و کار اطلاع رسانی رشد می‌کند و در نهایت با اعمال نفوذ و ساماندهی شورای اطلاع رسانی استان کاملاً مخالف هستم چرا که در واقع خبرنگاران را روابط عمومی استانداری سمنان به معنای عام دولت حاکمه می‌کند.