خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ در این هفته خبرهای زیادی درباره تعطیلی یا تغییر ساعت موزه‌ها منتشر شد از جمله موزه کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران که اعلام شد به دلیل مرمت و بهسازیِ بخش‌هایی از تزئینات معماری بنا تا اطلاع بعدی، تعطیل شده است در واقع در راستای حفاظت و نگهداری از بناهای تاریخی، عملیات حفاظت و مرمت طی برنامه‌های دوره‌ای در سطح این مجموعه اجرا شده و در این پروژه، مرمت و استحکام‌بخشی قطعات روشنایی سقف تزئینی موزه کتابخانه نیاوران درحال انجام است. این کتابخانه سال گذشته نیز ۱۱ ماه به دلیل اجرای پروژه بهسازی و حفاظت و مرمت آثار، بنا و تزئینات وابسته به معماری تعطیل بود.
موزه ملی ایران هم اعلام کرد: تعطیلیِ موقتی و نیم‌روزه این موزه، در ادامه انجام برنامه بهینه و ایمن‌سازی پست برق بود. بنابراین بازدید عمومی از موزه ملی ایران از ساعت ۱۵ روز چهارشنبه، دوم شهریورماه تا پایان همان روز، امکانپذیر نبود.
تغییر ساعت بازدید از کاخ گلستان
در این هفته همچنین ساعت بازدید از مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان در راستای همراهی با اجرای رویدادهای مذهبی مسجد ارگ در روزهای پنجشنبه سوم و جمعه چهارم شهریور ۱۴۰۱ تغییر کرد. در راستای انجام فعالیت‌های فرهنگی و پاسداشت میراث ناملموس و همراهی با رویدادهای مذهبی مسجد ارگ در روزهای سوم و چهارم شهریور از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ عصر، پذیرای بازدیدکنندگان بود.
میراث طبیعی مدنظر قانون گذار نیست
این هفته خبرگزاری مهر در گزارشی به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس؛ میراث طبیعی مدنظر قانونگذار قرار نگرفته چون در هیچ بخش از قانون؛ واژه میراث طبیعی به کار برده نشده و عملاً مفاهیم ذیربط برای قضات قابل اجرا و استناد نشده است.
لزوم جرم انگاری در حوزه میراث طبیعی عنوان گزارشی است که گروه میراث فرهنگی و گردشگری دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش مرکز پژوهش‌های مجلس آن را تهیه و تدوین کرده است. در این گزارش آمده است: یکی از دغدغه‌های جوامع انسانی حفاظت از دستاوردهای نسب‌های گذشته و همچنین نگهداشت طبیعتی است که در آن زندگی و تولید ارزش کرده است. با همین خواسته بشر است که قوانین کشورها به انتقال کامل و جامع میراث نسلی به نسل دیگر تاکید کرده است چرا که در این صورت است که بخش مهمی از حیثیت و هویت بشر قابل روایت و در عین حال حفاظت می‌شود.
در برخی کشورها و به طور خاص در کشور ایران، اهمیت هر دو نوع میراث به صورت متوازن مورد توجه قرار نگرفته است. درحالیکه اساساً میراث طبیعی و فرهنگی دو ساختار مجزا و تفکیک پذیر به حساب نمی آیند و ارزشمندی بقای این دو برای نسل‌های آینده یکسان است. به بیانی، میراث طبیعی امری مستحب و فانتزی نیست و بدون آن نه تنها میراث فرهنگی بلکه زندگی انسان نیز شکل نمی‌گیرد. این تنوع و خصوصیات طبیعی است که تفاوت‌های فرهنگی را ایجاد می‌کند و مجدداً فرهنگ است که نحوه به کارگیری عناصر طبیعی را تعدیل و تنظیم می‌کند.
ایران در حوزه میراث فرهنگی نسبتاً خوب عمل کرده اما در حوزه میراث طبیعی اقدام‌های شایسته و متناسبی صورت نگرفته است. برای این مهم می‌توان به تعداد قوانین موضوعه این دو حوزه توجه کرد. در حوزه میراث فرهنگی قوانین متعددی از سال ۱۳۰۹ تاکنون مطرح و مصوب شده است که به موضوع‌هایی مثل تهیه فهرست از آثار با عنوان آثار ملی، جرم انگاری‌های مبسوط در مقابل تخریب یا تحدید آثار ملی و همچنین حمایت از احیا و مرمت بافت‌های تاریخی پرداخته است.
درحالی که به نقل از معاون پژوهش و ترویج قانون اساسی معاونت حقوقی رئیس جمهوری، در مورد میراث طبیعی به غیر از قانون الحاق ایران به کنوانسیون حمایت میراث فرهنگی و طبیعی، قانون مدون و جرم انگاری صریحی صورت نگرفته است. شاید یکی از دلایل این تفاوت عمیق بین دو حوزه میراث فرهنگی و میراث طبیعی، محسوس بودن اتفاقات مربوط به میراث فرهنگی برای جامعه، مالکان و متصرفان قانونی این آثار و گره خوردن مفهوم مالکیت خصوصی با ارزشهای معنوی این آثار است. درحالیکه موضوع میراث طبیعی کمتر در محدوده مالکیت فردی و خصوصی قرار گرفته و بیشتر جنبه عمومی دارد.
ورود خودروهای آفرود و تورهای فاقد مجوز به جنگل ابر ممنوع!
در این هفته همچنین سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شاهرود گفت: ورود خودروهای آفرود و تورهای فاقد مجوز رسمی به مناطق گردشگری کویری و جنگلی به ویژه جنگل هیرکانی ابر ممنوع است.
مرتضی نظری با اشاره با مشکلاتی که خودروهای آفرود و تورهای غیرمجاز در این منطقه به وجود آورده است، گفت: برای جلوگیری از صدمات بیشتر به محیط‌زیست این ناحیه و جلوگیری از معضلات اجتماعی به وجود آمده، از ورود خودروهای آفرود و تورهای فاقد مجوز رسمی به جنگل ابر جلوگیری می‌شود. جنگل هیرکانی ابر در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است و ضوابط حفاظتی خاص خود را دارد.
او ادامه داد: هرگونه آسیب به این اثر طبیعی از جمله از آتش زدن گیاهان، قطع درختان، بوته کنی، از بین بردن پوشش گیاهی و ورود دام سنگین و … تخلف محسوب شده و پیگرد قانونی دارد.
نظری با بیان اینکه ورود خودروها به مسیرهای فرعی مصداق از بین بردن پوشش گیاهی است و تخلف محسوب می‌شود، گفت: ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی مسئولیت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری را به عنوان متولی مدیریت جنگل‌ها و مراتع دو چندان کرده است و محدودیت‌های حفاظتی بیشتری برای جنگل هیرکانی ابر باید در نظر گرفته شود.
سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شاهرود، سامان‌دهی ورود خودروهای آفرود دارای مجوز و تعیین مسیرهای از پیش تعیین شده برای جلوگیری از آسیب به جنگل ابر را از جمله فعالیت‌های انجام شده برای حفاظت هر چه بیشتر از جنگل جهانی ابر عنوان کرد.
طرح میدان مشق در حال نهایی شدن است
در این هفته قائم مقام میراث فرهنگی با اشاره به پیگیری طرح میدان مشق که از سال ۸۲ آغاز شده بود، افزود: طرح میدان مشق در جلسه هیئت دولت مطرح شد و در حال نهایی شدن است.
علی دارابی قائم‌مقام وزیر و معاون وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تصریح کرد: تا سال ۱۴۱۱ برنامه‌هایمان برای ثبت جهانی مشخص شده است. باید با کمک معاونان میراث‌فرهنگی بهترین آثار را برای ثبت جهانی انتخاب کنیم معیار ما برای ثبت جهانی شاخص‌های یونسکو است.
بساز و بفروش‌ها معماری را از بین بردند
در این هفته وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در همایشی گفت: سوداگران و بساز و بفروش‌ها معماری را از بین برده‌اند. معماری مسئله ملی است که باید اعلام خطر کنیم و هشدار دهیم.
عزت‌الله ضرغامی افزود: موضوع بعدی نظارت است که باید معاونان میراث‌فرهنگی به این موضوع توجه کنند. تقاضا دارم هر معاون میراث‌فرهنگی استان یک پرونده ارزیابی درباره نظارت داشته باشد. اگر احساس کنیم بر اساس شاخص‌های خاصی تحت نظارت هستیم این موضوع موجب می‌شود بتوانیم پاسخگو باشیم.
وی با اشاره به اینکه معماری در کشور از بین رفته است، افزود: سوداگران و بساز و بفروش‌ها معماری را از بین برده‌اند. معماری مسئله ملی است که باید اعلام خطر کنیم و هشدار دهیم.
ضرغامی ضمن اینکه رسانه‌ها را دارای نقش مؤثری در تحریک تقاضا در حوزه میراث‌فرهنگی دانست، عنوان کرد: کتابچه‌ای درباره معرفی جاذبه‌های گردشگری تهران چاپ کردیم که با استقبال وزرا و مردم روبه‌رو شد. خود خواص از این گنجینه‌های تاریخی خبر ندارند. معرفی و تفسیر در حوزه میراث‌فرهنگی بر عهده معاونان میراث‌فرهنگی استان‌هاست.
وی ادامه داد: هر معاون میراث‌فرهنگی در استان باید کارشناس درجه یک تبیین و تفسیر باشد. توقع دارم کارشناسان برجسته تربیت کنید و در حوزه تفسیر نگاه محتوایی داشته باشید.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با اشاره به اهمیت رشد در حوزه تفسیر و با نگاه رسانه‌ای، افزود: باید از ظرفیت رسانه‌های مختلف به خصوص فضای مجازی برای معرفی میراث‌فرهنگی استان استفاده و محتوای با کیفیت تولید شود.
ضرغامی همچنین بر استفاده از کارهای پژوهشی و تحقیقی در تولید محتوا تاکید کرد و گفت: مردمی که وارد مجموعه‌ها می‌شوند باید با یک مکان با آبرو و دارای امکانات روبرو شوند. با طراحی‌های ساده و داشتن نگاه زیبایی‌شناسانه این امر امکانپذیر است.
از پشت میزهای‌تان بلند شوید
وی، معاونان میراث‌فرهنگی را نسبت به جذاب کردن محیط میراث‌فرهنگی مسئول دانست و افزود: از پشت میزها بلند شوید و به مراکز تحت مدیریت خود نظارت میدانی کنید. شما مسئولیت دارید و باید اشراف بالایی نسبت به مباحث میراثی داشته باشید.
تعامل با بخش گردشگری، برنامه‌ریزی برای جاذبه‌های تکمیلی، برگزاری نشست‌های تحقیقی و علمی، ایجاد مراکز تفریحی سالم که با ممنوعیت‌های میراث‌فرهنگی مغایرت نداشته باشد در راستای خانواده محوری از دیگر نکات مورد اشاره ضرغامی بود.
ماجرای یک خانه که به آن مخوف گفتند!
چند روزی است ویدئویی در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شود که در آن ساختمانی مسکونی با نام ۱۲ فامیلی متعلق به بناهای کارخانه چیت‌سازی بهشهر به عنوان یکی از آثار هویت دار این شهر را به عنوان خانه مخوف به کاربران معرفی می‌کند. این ویدئو هر چند که در زمان تاریکی هوا و با نور کم گرفته شده اما ساختمانی متروک را نشان می‌دهد که رو به تخریب است.
این بنای تاریخی در سال ۱۴۰۰ با شماره ۳۳۵۸۸ در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده و اخیراً نیز به مدیران استانی ابلاغ شده است. این بنای به جا مانده از دوره پهلوی ساختمانی است که نامش از دوره پهلوی مانده است و کارگران کارخانه چیت سازی با خانواده‌هایشان اینجا زندگی می‌کردند به همین دلیل با نام ۱۲ فامیلی هم شناخته می‌شد. شاید چون تعداد خانوارهای آن ۱۲ خانوار بوده است. اما حالا این بنا رو به تخریب قرار گرفته است. سقف حلبی و شیروانی بنا جمع آوری شده تا باد و باران آن را از پا در بیاورد.
بنای ساختمان ۱۲ فامیلی یکی از بناهای هویت ساز شهر بهشهر است چون در زمان قبل از انقلاب دو بنای نساجی و چیت سازی در اقتصاد شهر تأثیر بسیار مهمی گذاشته بودند.
در این باره محمد عظیمی مسئول انجمن دوست داران میراث فرهنگی هوتو در استان مازندران گفت: ساختمان کارخانه چیت سازی را تخریب کردند اما این بنا هنوز باقی مانده است. ولی با وضعیتی که اکنون دارد محل تجمع معتادان می‌شود. اما از وقتی ثبت ملی شده هیچ اقدامی برای آن نشد. شاید بتوان گفت مالکان بنا بدشان نمی‌آید این ساختمان فرو بریزد به همین دلیل است که فکری به حال سقف برداشته شده آن نمی‌کنند.