خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: سازمان تبلیغات اسلامی، بنیادها و نهادها و مراکز بسیاری را تحت پوشش دارد که یکی از آن‌ها، مرکز شناخته‌شده و قدیمی «تبیان» است. تبیان شاید اولین مرکزی باشد که با رویکرد آگاهی‌بخشی در حوزه رسانه و اینترنت از سال‌های دهه ۷۰ شروع به فعالیت کرد و توانست نام خود را به عنوان مرجعی قابل اعتماد و قابل اعتنا در افکار عمومی در حوزه محصولات جدید فرهنگی جا بیندازد.
هرچند این ویژگی در رقابت با فضای پرسرعت و پرچالش فرهنگی و رسانه‌ای، این سال‌ها کم‌رنگ‌تر شده اما تبیان، اهداف و مأموریت‌های خود را فراموش نکرده و آن‌ها را دقیق‌تر، معطوف به فضای جدید کشور دنبال می‌کند.
«کدومو» بخشی از همین پیگیری‌ها و تلاش‌های جدید تبیان است که ۴ سالی است تأسیس شده و می‌خواهد دستیار خانواده‌ها در انتخاب محصول رسانه‌ای مناسب باشد. با حسین حق‌پناه، مدیر «کدومو» درباره این مرکز و نقش سازمان تبلیغات در توسعه و حمایت از آن گفت‌وگو کردیم.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
* درباره فعالیت‌های کدومو توضیحاتی بفرمائید.
«کدومو» دستیار رسانه‌ای خانواده‌ها در انتخاب محصول رسانه‌ای مناسب است. کدومو با کمک جمعی از کارشناسان و اساتید و مشاوران تربیتی، هر فیلم، انیمیشن، بازی کامپیوتری، کتاب و در مراحل بعدی بازی‌های رومیزی و اسباب‌بازی را ارزیابی و رده‌بندی سنی می‌کند و توصیف و توصیه تربیتی آن را در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهد. بنابراین «کدومو» با کمک کارشناسان و خود خانواده‌ها می‌گوید «کدومو ببینید، کدومو بخونید، کدومو بازی کنید» و همچنین به همین منوال می‌گوید که کدام یک از این محصولات برای خانواده‌ها مناسب نیستند.
* با چه رویکردی آغاز به کار کردید؟
رویکرد ما این بود که سواد رسانه‌ای لازم است اما برای خانواده‌ها در جهان رسانه‌ای شده اطراف کافی نیست. پس چه چیزی لازم است؟ این که در کنار آموزش سواد رسانه‌ای ابزارهای تربیت رسانه‌ای و پشتیبان‌های تربیتی هم کنار خانواده‌ها باشد. یکی از این ابزارها در دنیا، نظام‌هی رده‌بندی سنی هستند. اما دو مدل نظام رده‌بندی هم داریم: یکی نظام رده‌بندی تخصصی و کارشناسی که مبتنی بر نظر تعدادی از اساتید و با پشتوانه مطالعات علمی و دانشگاهی است. برخی دیگر از نظام‌های رده‌بندی و توصیفی و توصیه‌ای، نظام‌های مردمی هستند. مثل IMDB که شاید معروف‌ترین نمونه در این مدل باشد. «کدومو» ترکیبی از این‌هاست. هم نظرات کارشناسی برای یک محصول ارائه می‌شود و هم در کنار آن میانگین نظرات خانواده‌ها و ملاحظات تربیتی‌شان به مخاطبان ارائه می‌شود.
بر این اساس در کدومو یک منطق پلتفرمی داریم که خود خانواده‌ها به همدیگر کمک می‌کنند. خانواده دستیار خانواده برای انتخاب محصول رسانه‌ای مناسب است.
* اهداف و مأموریت‌ها و رویکردهای کدومو بر چه مبنا تعریف شده‌اند و کدام دغدغه سازمان تبلیغات را پوشش می‌دهند؟
مبنای تعریف «کدومو» حاکمیت مردم بر مردم است و سپردن فرهنگ به دست خود مردم؛ چیزی که مورد تاکید امامین انقلاب هم بوده است. ما فکر می‌کنیم هر جا از خود مردم خواستیم که بر ساختارها، فرایندها و اتفاقات مختلف نظارت کنند آن‌ها بهترین ناظرها بودند و هر جا خواستیم که تصمیم بگیرند، آن‌ها بهترین تصمیم‌ها را گرفتند. ما باید چه چیزی به آن‌ها بدهیم؟ ما فقط کافی است به آن‌ها دانش کافی و مسئولیت مناسب بدهیم. به آن‌ها آگاهی و مسئولیت بدهیم. البته که باید به آن‌ها اعتماد کنیم و حس اعتماد به نفس جمعی به آن‌ها بدهیم؛ مخصوصاً به خانواده‌ها. خانواده‌ای که زیر بمباران شدیدترین چالش‌ها در فضای فرهنگی و رسانه‌ای قرار دارد، احساس ناکافی بودن و ناتوان بودن می‌کند و این باعث می‌شود که نتواند مسئولیتش را به درستی انجام دهد.
ما در «کدومو» تلاش می‌کنیم به کمک کارشناسان و اساتید در نهایت خود خانواده‌ها را توانمند کنیم تا نوعی خودتنظیم‌گری در آن‌ها اتفاق بیفتد و به تبع آن، یک خودتنظیم‌گری اجتماعی هم ایجاد شود. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سازمان تبلیغات اسلامی هم همین نقش‌دهی به مردم و مردمی‌سازی فرهنگ است که دارد در کدومو اتفاق می‌افتد.
نکته بعدی، هدایت جریان مصرف رسانه‌ای و ارتقا سطح مصرف رسانه‌ای مخاطب خصوصاً با تمرکز بر خانواده است. این اتفاق به جای این که از بالا به پایین و با دستورالعمل و بخشنامه بیفتد از طریق کدومو و سایر برنامه‌هایی که در معاونت کودک و نوجوان و معاونت خانواده تبیان، پیگیری می‌شود، در حال تحقق است.
* چشم‌انداز کدومو چیست و جایگاهش در مجموعه‌برنامه‌های توسعه‌ای سازمان تبلیغات در کجا قرار دارد؟
چشم‌انداز کدومو، ایجاد یک شبکه آگاه، توانمند و مسئول از خانواده‌های ایرانی است که بتوانند هم مصرف رسانه‌ای خودشان را ارتقا دهند و هم در جریان تولید و توزیع رسانه‌ای اثرگذار باشند. به این معنا که اگر فیلمی یا انیمیشنی یا بازی‌ای برای خانواده‌ها مناسب است به جای این که با منطق بلیت‌فروشی یا بهتر بگویم «بلیت‌پاشی» و تخفیف‌ها و رایگان کردن‌ها، از آن محصول توسط نهادهای حاکمیتی حمایت شود، خود مردم و خانواده‌ها مبلغ آن محصول مناسب باشند و از این طریق بر اقتصاد سالم و خانواده‌مدار در حوزه فرهنگ و رسانه، تأثیر بگذارند.
برعکس این هم صادق است. یعنی جایی که یک محصول فرهنگی و رسانه‌ای، مشکلی دارد و خلاف ارزش‌های خانواده عمل می‌کند باز خود خانواده‌ها باشند که با اعلام، نقد یا حتی تحریم آن محصول، مانع از شکل‌گیری چرخه اقتصادی آن محصول شوند و آگاهی بدهند و کنشگر باشند.
ما فکر می‌کنیم دور نیست آن جایگاهی که فیلمساز و بازی‌ساز و نویسنده ما، قبل از این محصول را تولید کند، از مشاوره‌های کدومو و خانواده‌های کدومویی بهره‌مند شود برای ین که محصولی تولید کند که در عین جذابیت سلامت رسانه‌ای هم داشته باشد.
ما الان پس از دو سال فعالیت و معرفی به خانواده‌ها، نزدیک به ۳۰ هزار نفر مخاطب در شبکه اینستاگرام داریم که بیشترین اتصال‌مان با مخاطب از همین طریق است. بعد هم روی سایت به طور میانگین ۱۵۰ هزار بازدید در ماه داریم. علاوه بر آن به درگاه‌های اصلی مصرف، مانند شبکه پویا و فیلیمو و تلوبیون و آپارات متصل شده‌ایم.
ما فکر می‌کنیم می‌توانیم با کمک مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی معرفی بیشتر و بهتری به عموم خانواده‌های ایرانی داشته باشیم و در پلان توسعه‌ای خودمان به کمک سازان، اسم کدومو به گوش همه مخاطبان ایرانی برسد و هر خانواده‌ای که در خانه فرزندی دارد، قبل از روشن کردن تلویزیون و رایانه، کدومو را باز کند.
کدومو قرار است به دست خود خانواده‌ها توسعه پیدا کند و به نتیجه برسد، پس هر جا که این اتصال به خانواده‌ها و گروه‌های اجتماعی مخصوصاً مادران برقرار شود، اهداف مجموعه برآورده شده و ما فکر می‌کنیم اگر به شکل طبیعی و بدون فشار، بر مبنای ارزش‌های مشترک و تفاهم و توافق بتوانیم به درگاه‌های مصرف و تولید و توزیع، اتصال پیدا کنیم و بر شکل‌گیری جریان مصرف درست فرهنگی، اثرگذار باشیم، موفق خواهیم بود.