به گزارش خبرگزاری مهر، نشست هم‌اندیشی با کتابفروشان در موضوع «سامانه خرید از کتابفروشی»، دوشنبه ۷ شهریورماه ۱۴۰۱، با حضور علی رمضانی؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، حسین صفری؛ معاون اقتصاد و فرهنگ و آزاده نظربلند؛ معاون کتاب و فرهنگ این مؤسسه و جمعی از کتابفروشان سراسر کشور به‌صورت مجازی برگزار شد.
علی رمضانی؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در توضیحات ابتدایی خود در این نشست گفت: آنچه امروز مطرح می‌شود درباره سامانه‌ای است که برای ارتقای فعالیت کتابفروشی‌ها و دسترسی بهتر مردم فراهم شده است. طبیعتاً این حرکت در آغاز راه است و امیدواریم با مساعدت دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از طریق یارانه‌ای که اختصاص داده شده است و همراهی کتابفروشان، به نتایج خوبی برسیم. مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران همواره تلاش کرده به حلقه آخر چرخه نشر توجه ویژه داشته باشد و یکی از اقداماتی که در کنار دیگر اقدامات معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این راستا صورت گرفته، تسهیل دسترسی مردم به کتابفروشی‌ها است.
حسین صفری؛ معاون اقتصاد و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران نیز افزود: یکی از دغدغه‌هایی که همواره در حوزه فرهنگ مطرح بوده، توجه ویژه به حلقه آخر زنجیره نشر یعنی کتابفروشان است و «سامانه خرید از کتابفروشی» نیز در همین راستا ایجاد شده است. البته باید توجه داشت که هر پدیده جدیدی آنهم در فضای مجازی، در ابتدای راه شرایط خاص خود را دارد و به مرور اشکالات مرتفع و سامانه کامل‌تر خواهد شد.
۲۵ درصد یارانه برای خریداران در «سامانه خرید از کتابفروشی»
آزاده نظربلند؛ معاون کتاب و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران نیز در بخش ابتدایی سخنان خود در این نشست، با ارائه توضیحاتی درباره «سامانه خرید از کتابفروشی»، افزود: تاکنون درصد قابل‌توجهی از کتابفروشان (۴۳۶ کتابفروشی) برای فعالیت در این سامانه ثبت‌نام کرده‌اند و این روند همچنان ادامه دارد.
وی گفت: در این سامانه، امکان عرضه و فروش کتاب به‌صورت حضوری و مجازی و تخصیص یارانه به خریداران در همه نقاط کشور حتی در نقاط فاقد کتابفروشی فراهم شده است.
آزاده نظربلند افزود: کتابفروشی‌ها علاوه بر ثبت‌نام در این سامانه، باید در سامانه پست کتاب نیز عضو شوند تا بتوانند کتاب‌های خریداری‌شده توسط خریداران را از طریق پست ارسال کنند. همچنین برای دیدن کتاب‌های موجود در کتابفروشی‌ها توسط خریداران، نیاز است که کتابفروشان، اطلاعات کتاب‌های خود را در سامانه بارگذاری کنند که تاکنون تعداد زیادی از کتاب‌ها در سامانه بارگذاری شده است.
معاون کتاب و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران گفت: بنای اولیه کار این بود که با نرم‌افزارهای فروش که در کتابفروشی‌ها استفاده می‌شود مرتبط باشیم تا بتوانیم به‌راحتی اطلاعات کتاب‌ها را دریافت کنیم، اما متأسفانه به دلیل اقتضائات فنی که سامانه‌های فروشگاهی نتوانستند ایجاد کنند، این ارتباط برقرار نشد. همچنان این مسأله را پیگیری می‌کنیم و امیدواریم که نرم‌افزارها بتوانند پیاده‌سازی فنی برای ارتباط با «سامانه خرید از کتابفروشی» را انجام دهند که در این‌ٌ‌صورت امکان بارگذاری و به‌روزرسانی موجودی آسان‌تر خواهد بود. اما به‌عنوان راه‌حل جایگزین این امکان فراهم شده که کتابفروشی‌ها از خروجی نرم‌افزارهای خود مانند نمونه‌ای که در سایت قرار گرفته، اطلاعات کتاب‌ها را از طریق فایل اکسل به‌صورت دسته‌ای وارد سامانه کنند.
وی با اشاره به یارانه اختصاص داده شده به خریداران نیز گفت: مبلغ ۱۰۰ هزار تومان یارانه تا سقف ۴۰۰ هزار تومان خرید یعنی ۲۵ درصد یارانه از طریق این سامانه به خریداران اختصاص پیدا می‌کند. همچنین محل قرار گرفتن کتابفروشی به این معنی که در مرکز یا شهرستان باشد، تعداد کتابفروشی‌های استان، تعداد کتاب‌هایی که از سوی کتابفروشی‌ها بارگذاری شده و همچنین برنامه‌های فرهنگی کتابفروشی‌ها، ازجمله معیارهایی است که برای اختصاص میزان اعتبار در کتابفروشی مدنظر قرار می‌گیرد.
پرسش‌های کتابفروشان؛ از تغییر قیمت کتاب تا ملاک تخصیص یارانه
در بخش دیگر این نشست، کتابفروشان به بیان سوالات و دغدغه‌های خود پرداختند که از سوی مدیران خانه کتاب و ادبیات ایران به‌عنوان طراح و مجری این سامانه پاسخ داده شد.
نحوه ارسال بسته‌های کتاب و سهم کتابفروشان در هزینه ارسال، زمان فعالیت سامانه، نحوه بارگذاری کتاب‌ها به‌ویژه کتابفروشانی که چندین هزار جلد کتاب دارند، افزایش قیمت کتاب و تأثیر آن بر خرید مردم با توجه به وضعیت اقتصادی جامعه، شیوه قیمت‌گذاری کتاب‌ها و لزوم سیاستگذاری مشخص در این زمینه، امکان یا عدم امکان تغییر قیمت کتاب در سامانه، امکان افزایش قیمت در فروش حضوری، تخفیف‌های بالا و غیرقانونی برخی سایت‌های فروش، ملاک تعیین سقف یارانه و اعتبار درنظر گرفته شده برای خریدار و کتابفروش، بیمه کتابفروشان و افراد شاغل در کتابفروشی‌ها، لزوم تطابق شماره تلفن همراه با کد ملی خریدار و امکان اختصاص پنل و یارانه ویژه کودکان در سامانه، مهمترین پرسش‌ها و دغدغه‌های مطرح‌شده از سوی کتابفروشان حاضر در این نشست هم‌اندیشی بود.
علی رمضانی در پاسخ به برخی پرسش‌های مطرح‌شده، گفت: در این سامانه نباید برای کتابفروشی‌ها کار و زحمت جدیدی اضافه شود. پیش از این کتابفروشی‌ها مجبور بودند که یک‌بار در نرم‌افزار خودشان و یک‌بار در نرم‌افزار طرح‌های فصلی فروش کتاب، موجودی کتاب‌های خود را بارگذاری و به‌روز کنند. اما در این سامانه، پیش‌بینی شده که این کار به‌طور خودکار و بدون دخالت کاربر صورت گیرد درصورتی‌که بتوانند آنلاین به سامانه متصل شوند. نکته دیگر اینکه در این سامانه، بابت ارسال بسته‌های کتاب، هیچ هزینه‌ای از کتابفروش کسر نمی‌شود. بخش عمده هزینه ارسال برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی نیز برعهده خریدار است.
مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، درباره دغدغه‌های برخی کتابفروشان درباره زمان شروع به فعالیت این سامانه نیز افزود: موضوع برگزاری یک طرح نیست که زمانی برای آغاز و پایان و بازه زمانی فعالیت آن متصور شویم. برای فعالیت این سامانه، تنها یک تاریخ شروع داریم و مستمر ادامه خواهد داشت تا زمانی که یارانه کتابفروشی‌ها به اتمام برسد. حتی پس از آن هم کتابفروشی‌ها در صورت تمایل می‌توانند در سامانه به فعالیت بپردازند.
وی در ادامه با صحه گذاشتن بر معضل ارائه تخفیف‌های بالا از سوی برخی سایت‌ها یا غرفه‌های فروش کتاب در سطح شهر، گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دو دسته اقدامات را در ارتباط با کتابفروشی‌ها در دستور کار قرار داده است. یک دسته اقدامات ایجابی است که از آن‌جمله بحث تدوین آئین‌نامه تعرفه‌های فرهنگی برای حوزه انرژی بوده که در دولت پیگیری می‌شود. یک بحث دیگر، پیگیری تأمین اعتبار وام برای کتابفروشان است. بحث دیگر درباره موضوع دسترسی همه مردم ایران به کتابفروشی‌ها است که از طریق «سامانه خرید از کتابفروشی» پیگیری می‌شود. از دیگر اقدامات ایجابی، توسعه ویترین و افزایش تعداد کتابفروشی‌ها است.
علی رمضانی افزود: دسته دیگر اقدامات برای ساماندهی این حوزه، اقدامات سلبی است. تخفیف‌هایی که در سایت‌های فروش یا حتی سایت‌های غیرمرتبط با کتاب ارائه می‌شود یا تخفیف‌هایی که خود ناشران در رقابت با مجموعه کتابفروشان کشور درنظر می‌گیرند، دغدغه‌ای درست و محل تأمل و اشکال است. ازجمله اقدامات سلبی طراحی شده در این زمینه، گفت‌وگو با مجموعه شهرداری تهران و شرکت بهره‌برداری مترو، برای ساماندهی غرفه‌های بدون مجوز فروش کتاب در ایستگاه‌های مترو و دیگر اماکن شهری است. همچنین در زمینه ساماندهی سایت‌های فروش کتاب که بازار این حوزه را متلاطم کرده‌اند نیز اقداماتی در حال انجام است.
مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در بخش دیگری از سخنان خود، گفت: وقتی یک سامانه اینچنینی تحت نظارت دولت ایجاد می‌شود که دستگاه‌های مختلف می‌توانند نسبت به آن اطمینان داشته باشند، منابعی را برای کارکنانشان درنظر می‌گیرند تا از این فضا خرید کنند. طبیعی است که حجم انبوهی از مردم به سمت چنین سامانه‌ای خواهند آمد. اکنون برای «سامانه خرید از کتابفروشی» پیشنهاداتی از سوی برخی سازمان‌ها برای مشارکت در افزایش یارانه ۱۰ میلیاردی درنظر گرفته شده از سوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارائه شده است.
وی افزود: تاکنون اطلاعاتی که در طرح‌های فصلی فروش کتاب وجود داشت، مربوط به مشتریان فروشگاه‌ها بوده که اکنون به این شکل نیست و افراد دیگری نیز به طرح‌ها اضافه می‌شوند. در نمایشگاه‌های مجازی این اتفاق رخ داد. ناشران بیان می‌کردند که مشتریانی از آن‌ها خرید می‌کنند که تاکنون اسمشان یا محل آدرسی که کتاب به آنجا ارسال شده را نشنیده‌اند. از این پس این امر برای کتابفروشان اتفاق خواهد افتاد. آنچه که ما به‌عنوان طراح و شما به‌عنوان رکن اصلی این سامانه باید روی آن تمرکز کنیم، ارائه خدمات خوب و تجربه کاربری مناسب برای خریداران است تا مخاطب بتواند به این مجموعه اعتماد کرده و یارانه خود را اینجا صرف کند.
ناشران نسبت به دریافت اعلام وصول کتاب‌های خود اقدام کنند
علی رمضانی در زمینه موضوع قیمت کتاب نیز گفت: ما باید یک بستر واقعی قابل‌استفاده عمومی طراحی کنیم تا مخاطب برای خرید کتاب از کتابفروشی اقدام کند. همچنین باید یک مرجع در بحث قیمت داشته باشیم. آنچه که در زمینه قیمت می‌توانستیم به آن اتکا کنیم تا شما هم در آینده دچار مشکل نشوید، این است که قیمتی که تولیدکننده اعلام کرده مرجع باشد تا به تدریج مسأله کتاب‌های بدون قیمت و کتاب‌های افزایش قیمت‌یافته حل شود. بخش زیادی از کتاب‌هایی که شما در کتابفروشی‌هایتان دارید، کتاب‌های جدید با قیمت مشخص است. اگر کتابی در سامانه وجود ندارد، به این معنی است که ناشر اعلام وصول نگرفته است. ناشران باید سریع‌تر اعلام وصول کتاب‌های خود را دریافت کنند تا کتاب‌هایی که شما دارید را بتوان با قیمت جدید چاپ کرد. با راه افتادن این سامانه، شما از ناشر سوال می‌کنید که آیا این کتاب در سامانه خانه کتاب و ادبیات ایران اعلام وصول شده است یا نه؟ وقتی شما این سوال را بپرسید، به اصلاح این چرخه کمک می‌کنید و از طرفی به مخاطب پاسخ می‌دهید که من از یک مرجع معتبر به شما قیمت می‌دهم. درباره قیمت باید به یک مرجع واحد برسیم. در مساله قیمت فکر می‌کنم به سمتی خواهیم رفت که یک مرجع رسمی در کشور، بتواند این موضوع را ساماندهی کند که نه کتابفروش آسیب ببیند و نه تعادل بازار به‌هم بخورد.
وی در پاسخ به دغدغه برخی کتابفروشان درباره خریداران بدون شماره تلفن افراد، افزود: فعلاً برای اینکه بتوانیم کاربری بهتری را دریافت کنیم، سن خرید از سامانه بالای ۱۸ سال قرار گرفته. ادعا نداریم که این سامانه کامل است، اما این عزم وجود دارد که آن‌را کامل‌تر کند. در مراحل بعد با هماهنگی با سازمان ثبت‌احوال، امیدواریم بتوانیم پذیرای خریداران زیر ۱۸ سال نیز باشیم.
علی رمضانی در بخش پایانی سخنان خود گفت: این کار در پله اول و قابل ارتقا است. باید تلاش کنیم تا با همراهی هم این بنا درست به پیش برود، چون برای پایه‌گذاری آن مجموعه تجربه‌های این حوزه جمع‌آوری شده است.
۱۰ هزار تومان، حداقل مبلغ برای خرید از کتابفروشی‌ها است
در ادامه این نشست هم‌اندیشی، معاون کتاب و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران نیز در پاسخ به برخی پرسش‌های مطرح شده به ارائه توضیحاتی پرداخت. وی افزود: در این سامانه، برای خرید از هر کتابفروشی، حداقل مبلغ خرید ۱۰ هزار تومان درنظر گرفته شده که برای کتابفروشان نیز مقرون به‌صرفه باشد.
آزاده نظربلند درباره ملاک تعیین یارانه ۱۰۰ هزار تومانی برای خریداران نیز افزود: در آخرین طرح فصلی فروش کتاب، میزان یارانه خرید ۶۰ هزار تومان تا سقف ۳۰۰ هزار تومان خرید (یعنی ۲۰ درصد یارانه خرید) بوده، درحالی‌که در این سامانه این یارانه به ۱۰۰ هزار تومان تا سقف ۴۰۰ هزار تومان خرید یعنی ۲۵ درصد یارانه خرید افزایش یافته است.
وی در ادامه با تأکید بر موضوع امکان فروش حضوری و مجازی از طریق این سامانه، گفت: برای فروش حضوری نیز کتابفروشان می‌توانند در محل کتابفروشی اطلاعات خریدار را ثبت کنند و در صورت نیاز به خریداران کمک کنند تا بتوانند در سامانه ثبت‌نام کرده و خریدار فقط کد ملی را ارائه دهد.
معاون کتاب و فرهنگ خانه کتاب و ادبیات ایران، درباره مشکل مرتبط با بارگذاری اطلاعات کتاب‌ها از طریق فایل اکسل در سامانه، افزود: عدم مطابقت قیمت کتاب در بانک اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران با قیمت موجود در کتابفروشی، یکی از دلایل مشکل به‌وجود آمده است. نکته دیگر اینکه در این مرحله، امکان بارگذاری کتاب‌های چند جلدی در سامانه وجود ندارد، اما در مراحل بعد این امکان فراهم می‌شود.
وی همچنین گفت: در هر دو روش فروش حضوری و مجازی، انبار داده‌ای که در اختیار کتابفروشان قرار دارد، همان کتاب‌های فراخوانی شده از بانک اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران است. یعنی کتابفروشان در فروش حضوری نمی‌توانند کتابی را بفروشند که در فهرست کتاب‌هایشان بارگذاری نشده باشد.
آزاده نظربلند در پایان در پاسخ به سوالی درباره امکان فعالیت در یکی از دو بخش حضوری یا مجازی، افزود: براساس ضوابط، فروش در بخش حضوری و مجازی باید به‌صورت توأمان انجام شود و کتابفروشان نمی‌توانند فقط در یک بخش فعالیت داشته باشند.