خبرگزاری مهر، گروه استانها - بهرام قربانپور: وقتی می‌خواهید گیلان را معرفی کنید به قدری گزینه روی میز دارید که می‌توانید به شایستگی از این استان مفاخر پرور نام ببرید. از آیت الله بهجت فومنی (ره) پیر معارف و اخلاق گرفته تا میرزا کوچک خان بزرگ فاتح و سردار نهضت جنگل، یا حجت الاسلام شهید سید یونس رودباری که حضرت امام (ره) ایشان را همانند فرزند خویش دوست می‌داشت، یا از آیت الله سیدمجتبی رودباری (ره) که یک استان شیفته اخلاق و معرفتش بود.
اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان ۹ شهریور: ساعت ۱۰ صبح
حوالی ۱۰ صبح چهارشنبه چهره‌های آشنایی از هنرمندان، خبرنگاران و اصحاب رسانه اطراف ساختمان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان دور هم جمع شده بودند قرار است سفر یک روزه‌ای را با هم تجربه کنیم.
نیم ساعتی گذشت تا تعداد تکمیل شد و اتوبوس از رشت به سمت تهران حرکت کرد، اتوبوسی که قرار است این گروه را به سالن همایش‌های برج میلاد برای شرکت در نخستین اجلاسیه کنگره بین المللی میرزا کوچک جنگلی برساند.
این اجلاسیه نخستین گام برای برگزاری کنگره‌ای بین المللی برای میرزا است که با حضور مقامات کشوری، استانی و هنرمندان با پوشش خبری توسط ۴۰ خبرنگار و عکاس برگزار می‌شود.
همان تاریخ قزوین: اذان ظهر
به قزوین که رسیدیم صدای اذان ظهر به گوش می‌رسد و لحظاتی را برای نماز و نهار در این استان همسایه اطراق کردیم. هوا به شدت داغ بود اما بحث و جدل همکاران رسانه‌ای پیرامون کنگره میرزا داغ‌تر، هر کس به گوشه‌ای از ویژگی‌های میرزای بزرگ می‌پرداخت.
اما به راستی میرزا کوچک جنگلی چه کسی است؟ این بزرگمرد گیلانی چه اقدام ارزشمندی انجام داده که بعد از گذشت یک قرن همچنان آوازه‌اش نقل محافل است؟ میرزا یونس استاد سرایی به روایتی متولد ۱۲۵۷ در محله استادسرای رشت بوده که تحصیل حوزوی داشت و یکی از اثرگذارترین افراد و پایه گذار نهضت جنگل است که توانست تا حدودی شمال کشور را از وجود بیگانگان پاک کند اما برخی بی تعهدی، خیانت نزدیکان و نفوذ تفکرات وطن فروشانه سبب شد تا خیلی زود توسط منافقان به شهادت برسد.
با گذشت بیش از یک قرن از شهادت این بزرگمرد گیلانی همچنان از مردانگی، ایثارگری و مجاهدت این مبارز انقلابی، ملی گرا و وطن دوست صحبت به میان است. جنگل‌های گیلان شهادت می‌دهند زمانی که وجب به وجب شمال کشور میدان تاخت و تاز بیگانگان و دشمن شده بود مردی از جنس جنگل، جهاد و مبارزه برخواست و با مبارزاتش تاریخ پرافتخاری برای گیلان رقم زد، تا امروز بعد از گذشت یک قرن دور هم جمع شویم و کنگره‌ای به افتخار این مرد برگزار کنبم.
همان تاریخ، تهران و برج میلاد: ساعت ۱۷ بعد از ظهر
بعد از سفر پنج ساعته به تهران و برج میلاد رسیدیم جمعیت قابل توجهی از شخصیت‌های برجسته سیاسی اعم از «محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، «غلامعلی حداد عادل» رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، «آیت الله رسول فلاحتی» نماینده ولی فقیه در استان گیلان و امام جمعه رشت، «اسد الله عباسی» استاندار و اعضای مجمع نمایندگان استان گیلان و چهره‌های فرهنگی، هنری و اصحاب رسانه آمده بودند. برپایی نمایشگاهی از تصاویر میرزا در آوردگاه‌های مختلف در حاشیه برگزاری این کنگره نظر مخاطبان را به خود جلب کرده بود.
قرائت آیات روح بخش قرآن توسط قاری برجسته کشوری و نواخته شدن سرود ملی شکل رسمی به این کنگره داد و اجرای سمفونی میرزا توسط ارکستر سمفونیک گیلان حال وهوای خاصی به حاضران در سالن همایش‌های برج میلاد داد.
همان تاریخ و همان مکان: ساعت ۱۷:۴۵ بعد از ظهر
«رضا ثقتی» مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان که دبیری کنگره میرزا کوچک خان را عهده دار است در این اجلاسیه اظهار کرد: میرزا کوچک چهار بار به تهران آمد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان با بیان اینکه میرزا کوچک همراه با مشروطه خواهان برای فتح تهران، یک بار نیز به عنوان تبعید و بار دیگر سرش به تهران آمد، گفت: امروز نیز برای چهارمین بار در پایتخت ایران اسلامی در قالب نخستین اجلاسیه کنگره بزرگ و بین المللی میرزا کوچک به تهران سفر کرده است.
وی در ادامه به نقشه راه ترسیم شده برای برگزاری کنگره بین المللی میرزا کوچک اشاره و اضافه کرد: تاکنون برای معرفی و شخصیت مبارز شهید میرزا کوچک جنگلی برنامه‌ای با این وسعت و گستردگی برگزار نشده و باید از همه بانیان این برنامه در اینجا تقدیر کنیم تا بتوانیم الگویی برجسته مثل میرزا کوچک را به نسل جوان معرفی کنیم.
همان تاریخ و همان مکان: ساعت ۱۸:۱۵ بعد از ظهر
غلامعلی حداد عادل که رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه این اجلاسیه اظهار کرد: میرزا در یازدهم آذر ۱۳۰۰ به شهادت رسید یاد و خاطره میرزا باید به نحو باشکوهی گرامی داشته شود.
وی با اشاره به چگونگی به شهادت رسیدن میرزا کوچک افزود: میرزا در چهل سالگی سر مبارکش را به پای آرمان و اعتقادش تقدیم کرد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه گیلان مهد فخرآفرینان است، گفت: تاریخ نهضت جنگل بسیار وسیع، پرمحتوا و مفصل است و پرداختن به آن منحصر به یک همایش نمی‌شود.
حداد عادل با اشاره به قدرت نرم و نفوذ بیگانگان در شکست نهضت جنگل بیان کرد: سرنگونی نهضت جنگل با کودتای انگلیسی ارتباط تنگاتنگ دارد.
وی با اشاره به تاخت و تاز انگلیسی‌ها در جای جای ایران عزیز افزود: ایران یک قرن گذشته محلی برای دست اندازی و تاخت و تاز بیگانگان شده و نهضت میرزا برای خروج بیگانگان از جمله انگلیسی‌ها و روس‌ها شکل گرفت.
میرزا یک طلبه و روحانی اهل دانش، تدبر و روشن فکر بود
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه میرزا یک طلبه و روحانی اهل دانش، تدبر و روشن فکر بود، ادامه داد: صداقت، استقامت، عشق به وطن، عدالت طلبی، ملی گرایی و علاقمندی به پیشرفت ایران بخشی از خصایص بارز روحانی شهید میرزا کوچک خان جنگلی به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه میرزا محبوبیت خاصی نزد مردم داشت، افزود: آنهایی که با میرزا هم فکر نبودند شیفته اخلاق و معرفتش شده بودند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تاکید بر مرور مفصل از درس‌های نهضت میرزا تصریح کرد: به نسل جوان و فرزندان خود یادآوری کنیم که این کشور با مجاهدت‌های مردان بزرگی چون میرزا به این جایگاه رسیده است.
حداد عادل با بیان اینکه میرزا کوچک اسوه مبارزه و وطن پرستی بود، گفت: حق نسل جوان است که بداند ایران ارزان پابرجا نمانده است.
وی با اشاره به اینکه کشور در یک قرن گذشته محل چپاول گران بود، افزود: بیگانگان از جمله انگلیسی‌ها در آن سال‌ها شاه گزینی می‌کردند و در همه امورات سیاسی و اجتماعی دخالت می‌کردند.
نهضت جنگل مایه عبرت باشد
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه نسل جوان باید از تاریخ ایران اشرافیت داشته باشد، گفت: ادبیات و مفاهیم نهضت جنگل باید با شکل‌های نوین به نسل جوان انتقال یابد.
حداد عادل با بیان اینکه نهضت جنگل باید مایه عبرت باشد، اضافه کرد: نهضت جنگل قدم بزرگی برای پیروزی ایران است.
وی با اشاره به درس‌های مهم نهضت جنگل افزود: این نهضت به همگان آموخت که به دشمن و بیگانه نباید تکیه و اعتماد کرد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه وحدت یکی از ضروریات نظام اسلامی است، گفت: باید مراقب نفوذی‌ها بود در نهضت جنگل رد پای نفوذی‌ها وجود داشت.
وی با بیان اینکه مردم ایران قدردان میرزای بزرگ است، افزود: آرامش و امنیت امروز ایران اسلامی از نهضت جنگل‌ها سرچشمه می‌گیرد.
همان تاریخ و همان مکان: ساعت ۱۸:۴۰ بعد از ظهر
محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم که مهمان ویژه نخستین اجلاسیه کنگره بین المللی میرزا کوچک جنگلی بود، بیان اینکه باید یادی کنیم از تاریخ، فرهنگ، هنر و سرگذشت پرعظمت گیلان اظهار کرد: گیلان در بخش‌های مختلف پیشرو بوده و شخصیت‌های بزرگی در همه حوزه‌ها تربیت کرده است.
وی با بیان اینکه شخصیت‌های دینی استان گیلان همانند آیت الله بهجت که در همه ادوار می‌درخشند، گفت: نام گیلان با هنر و فرهنگ و ادبیات گره خورده است.
اسماعیلی با اشاره به اینکه از دوران شکست در تاریخ ایران و روسیه هزینه این مرز و بوم آغاز شده و قراردادهای استعماری پشت سر هم بسته شده است، افزود: از همه مهم‌تر قرارداد ۱۹۰۷ که ایران را روسیه و انگلیس به سه قسمت تقسیم کردند واگرایی شدید و بهم ریختگی که در ایران آغاز شده بود آزادی خواهان را رنج می‌داد و میرزا در چنین تاریخی ظهور کرد.
وی با تاکید بر اینکه امروزه درکی از احوالات ناخوش آن زمان نداریم و نمی‌توانیم داشته باشیم، ادامه داد: کشور دست مایه دست سفارتخانه دست چندم خارجی بود و نیروهای خارجی در حال تاراج مردم بودند و ناامنی کامل و گرسنگی و قحطی شرایط تلخ ایران ما بود که حتی گفتن آن نیز برای ما سخت است و میرزا در چنین زمانی قیام کرد.
وزیر ارشاد با تاکید بر اینکه میرزا به دنبال استقلال و آزادی بود، تصریح کرد: میرزا در سرمای زمستان و با مشکلات زیادی در دوره مبارزه و نهضت خود مواجه و به دنبال تشکیل دولت مستقل و توسعه آن به ایران بود.
نهضت میرزا زمینه سال شکل گیری انقلاب اسلامی
وی با بیان اینکه عظمت کار میرزا را باید در این بستر تاریخی دید، ادامه داد: نهضت شکست خورد و پهلوی به عنوان رژیم کاملاً وابسته روی کار آمد اما همان بذرهایی که دولت میرزا کوچک کاشتند در سال ۵۷ به درخت تنومندی تبدیل شد و انقلاب اسلامی شکل گرفت.
اسماعیلی با تاکید بر اینکه امروز عظمت انقلاب، جمهوری اسلامی را به نظام قدرتمند و برتر منطقه تبدیل کرده است، افزود: ایران به برکت این بزرگانی که در حافظه تاریخی خود دارد در قله عزت قرار دارد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه امیدواریم تمامی آمال آزادی خواهان بزرگی مثل میرزا، آیت الله مدرس و شهید خیابانی و امثال آنکه دغدغه استقلال و آزادی را داشتند برآورده شود، ادامه داد: وزارت ارشاد وظیفه خود می‌داند که از مفاخر منطقه‌ای که اگر چه مال گیلان است ولی نام آوری آن افتخار هر ایرانی است، حمایت و بزرگداشت برگزار کند.
وی با بیان اینکه دولت بر تکریم از بزرگان ایران اسلامی تاکید دارد، اضافه کرد: برگزاری این نوع بزرگداشت‌ها می‌تواند زمینه‌ای برای معرفی این شخصیت‌ها به نسل حاضر و جهان به عنوان اسوه و الگو باشد.
همان تاریخ و همان مکان: ۱۹:۱۵ عصر
اسدالله عباسی، استاندار گیلان که یکی دیگر از سخنرانان نخستین اجلاسیه کنگره بین المللی میرزا کوچک خان در سالن همایش‌های برج میلاد تهران بود، اظهار کرد: برای احقاق حق واقعی میرزا کوچک همه باید تلاش کنیم.
وی مردم گیلان را دشمن شناس و با بصیرت معرفی کرد و افزود: میرزا کوچک خان جنگلی از مفاخر سیاسی و اجتماعی گیلانی ایران است.
استاندار گیلان با بیان اینکه میرزا کوچک چراغ بیداری و آزادی خواهی را روش کرد، گفت: میرزا کوچک خان مبارز مخلص و جهادی برای آرامش و امنیت ایران اسلامی است.
عباسی با بیان اینکه قیام جنگل باید کالبدشکافی شود، اضافه کرد: میرزا در تمام مراحل نهضت جنگل به مفاهیم اسلامی و اعتقادی پایبند بود.
وی با اشاره به مردم محوری میرزا افزود: نهضت میرزا فقط سیاسی نبود بلکه کاملاً مردمی و اجتماعی بود.
استاندار گیلان با بیان اینکه خدمت گذاری به مردم سرلوحه کار میرزا بود، گفت: میرزا در کنار مبارزه با بیگانگان در فکر خدمت به مردم و گره گشایی مشکلات آنها بود.
وی با اشاره به ریشه‌های شکست نهضت جنگل افزود: سودجویی، نفاق، نفوذ و خیانت ضربه مهلکی به نهضت جنگل زد.
استاندار گیلان با بیان درس‌های نهضت جنگل باید بازگویی شود، گفت: حقیقت قیام میرزا ثبت و ضبط شده و نسل امروز و آینده انتقال داده شود.
عباسی با بیان اینکه میرزا مبارز مسلمان بود، تصریح کرد: اجازه ندهیم نام میرزا دستاویز برخی افکار سیاست زدگی افراد غرب گرا باشد.
وی با تاکید بر جمع آوری اسناد و مدارک نهضت جنگل افزود: احداث موزه نهضت میرزا کوچک خان جنگلی در گیلان مطالبه جدی است.
استاندار گیلان با بیان اینکه در خصوص نهضت جنگل تولید محتوا صورت گیرد، اضافه کرد: اصحاب رسانه، فرهنگ و هنر و همچنین مرکز آموزشی و حوزه برای واکاوی نهضت جنگل تلاش کنند
همان تاریخ و همان مکان: ۱۹:۴۰ عصر
آیت الله رسول فلاحتی، نماینده ولی فقیه در گیلان که رئیس شورای سیاست گذاری کنگره میرزا کوچک خان است، اظهار کرد: در ادبیات سیاسی ملت‌های جهان آنچه از نهضت‌ها و قیام‌ها در طول تاریخ شکل گرفته است در اذهان ملت‌ها و ادبیات سیاسی چیزی جز یک دگرگونی ظاهری نیست.
نماینده ولی فقیه در گیلان با بیان اینکه در جنگ جهانی دوم و بسیاری از انقلاب جنگ‌ها برای ملت‌های آنها چندان پیام زیبایی نداشت، ادامه داد: با توجه به اینکه همه قیام‌ها در آغاز با همراهی مردم شکل می‌گرفت.
وی با تاکید بر اینکه پس از مدتی رهبران این انقلاب‌ها پشت پا به همه وعده‌ها می‌زدند فقط می‌گفتند ظرفیت منابع انسانی در اختیار ما است، تصریح کرد: این امر نشان می‌دهد انقلاب‌های موجود در دنیا از مانایی برخوردار نیست در ادبیات سیاسی امروز جریان دارد.
نماینده ولی فقیه در گیلان با بیان اینکه امروزه انقلاب اسلامی توانسته سرفصل نوینی در بشریت ایجاد کند و قیامی شکل گرفته و مانا باشد، اضافه کرد: استعمار و استثمار جدید با اختیار داشتن غول رسانه‌ای غرب می‌خواست از مانایی این بعثت عظیم بکاهد تاکنون نتوانسته‌اند به این امر دست پیدا کنند.
وی به نقش مؤثر این کنگره‌ها در راستای تعمیق ارتقای جایگاه انسان و الگوسازی برای بشریت اشاره کرد و افزود: نهضت میرزا از ویژگی‌های پاک برخوردار بود که جمهوری اسلامی ایران توانست به برخی از آمال میرزا جامه عمل بپوشاند.
آیت الله فلاحتی به سخنان مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه نهضت میرزا مینیاتوری از جمهوری اسلامی بوده نیز اشاره کرد و ادامه داد: این سخنان رهبری در خصوص میرزا کوچک جنگلی نشان می‌دهد او مردی بصیر و آگاه به زمین و زمان بود.
وی با تاکید بر اینکه این انسان وارسته دارای افق دید الهی بود و برای خدا مبارزات خود را در منطقه‌های فومن، گوراب زرمیخ و صومعه سرا آغاز کرد، افزود: میرزا اسلام را با اتحاد آمیخته کرد.
نماینده ولی فقیه در گیلان با بیان اینکه فقط فقط گاندی نبود که قیام خود را از نهضت حسین گرفت، ادامه داد: اگر تحلیلگری بخواهد به حاشیه‌های نورانی نهضت میرزا توجه کند باید به این امر توجه کند که میرزا پایبند به ارزش‌ها و باخدا بود و همیشه ذکر الهی بر لب داشت.
همان تاریخ و همان مکان: ساعت ۲۰ عصر
خسرو معتضد تاریخ نگار و پژوهشگر تاریخ در نخستین اجلاسیه کنگره بین المللی میرزا کوچک جنگلی با اشاره به دستیابی به موارد جدیدی در مورد میرزا کوچک اظهار کرد: دولت شوروی که آن موقع دم از دوستی می‌زد قرار بود تعداد زیادی کشتی به میرزا بدهد.
وی با بیان اینکه استان گیلان مسیر سفر به اروپا بود و به همین دلیل هتل‌های خوبی در گیلان وجود داشت، ادامه داد: گیلان را نباید دست کم گرفت. میرزا جان و ناموس و مال گیلانی‌ها را از دست نیروهای لجام گسیخته روس نجات داد.
تاریخ نگار با اشاره به اینکه میرزا فردی خوش چهره و زیبا بود، اضافه کرد: در صحبت‌هایی که در خارج می‌شود عده‌ای بی سواد می‌گفتند میرزا می‌خواست ایران را تجزیه کند که این امر غلط است وی بسیار مؤمن و با نماز بود و جان مردم را نجات داد.
معتضد ادامه داد: قرارداد ۱۹۱۹ که انگلستان ما را وابسته کرد را فراموش نکنید اگر یک ایرانی در گیلان کشته می‌شد قانون کاپیتولاسیون اجازه نمی‌داد که محاکمه شود چون دادگاه ما را قبول نداشتند.
وی با تاکید بر اینکه میرزا کمونیست نبود و روایت‌هایی که توسط خارج نشینان گفته می‌شود دروغی بیش نیست، تصریح کرد: تمام مردم ایران نظر نیک به شوروی داشتند ولی اینها به محیط مسلط می‌شوند کودتا می‌کنند و میرزا را به سمت گوراب زرمیخ فراری می‌دهند.
معتضد با بیان اینکه مردم گیلان بسیار دیندار و متعصب هستند و میرزا در برابر عده‌ای که می‌گفتند سربازان روس باید در خانه‌های گیلانیان بخوابند ایستاد، ادامه داد: میرزا یک رهبر به تمام معنی ایرانی و مسلمان بود و می‌گفت چرا باید مردم را اعدام‌کنید و نباید به خارجی تکیه کرد.
تاریخ نگار با تاکید بر اینکه میرزا هیچ وقت تجزیه طلب نبود، اضافه کرد: در برخی افراد بی سواد که اطلاعات بچگانه دارند اظهار نظر می‌کنند میرزا از قدرت و یکپارچگی ایران دفاع کرد و هدف او این بود که ایران مستقل شود.
وی تاکید کرد: میرزا در دل مردم ایران است چون عاشق ایران بود و در دل مردم ایران جا دارد.
همان تاریخ و همان مکان: ساعت ۲۰:۳۰ عصر
سیدکاظم دلخوش، رئیس مجمع نمایندگان گیلان نیز در این اجلاسیه اظهار کرد: میرزا کوچک خان جنگلی افتخار ملی است و باید بیشتر از اینها به آن پرداخت.
وی با اشاره به جایگاه فرهنگی و تاریخی گیلان افزود: گیلان مهد تفکر، فرهنگ و تاریخ است و باید در بخش‌های مختلف مورد توجه قرار گیرد.
رئیس مجمع نمایندگان گیلان با بیان اینکه امثال میرزا کوچک خان باید حفظ و معرفی شوند، گفت: پرداختن به گذشتگان تاریخ و مفاخر امروز مورد تاکید است.
دلخوش با اشاره به خلاءهای قانونی حمایت از فرهیختگان و مفاخر، بیان کرد: حمایت از مفاخر به صورت قانون در آید تا بتوانیم به صورت ویژه به آنها بپردازیم.
وی افزود: برای حمایت از فرهیختگان فرهنگی، علمی و رسانه‌ای باید برنامه داشته باشیم.
رئیس مجمع نمایندگان گیلان این استان را خواستگاه و مهد مفاخر فرهنگی دانست و بیان کرد: میرزا بخشی از دریای بی کران فرهنگ گیلان است.
همان تاریخ و همان مکان: ۲۰:۵۰ عصر
اجرای نمایش میرزا و همچنین رونمایی از پوستر چندین رویداد فرهنگی و اجتماعی ویژه کنگره میرزا از دیگر برنامه‌های این اجلاس بود.
نخستین اجلاسیه کنگره بین المللی میرزا کوچک جنگلی در حالی در سالن همایش‌های برج میلاد تهران به کار خود پایان می‌دهد که قرار است سه اجلاسیه دیگر در کربلا، قم و رشت در آینده نزدیک برگزار شود.