مهدی شامحمدی تهیه‌کننده «همسایه‌های خوب»، محصول مرکز مستند سوره، که این روزها از شبکه دو سیما در حال پخش است، با اشاره به اینکه سینمای مستند به دلیل وجود رسانه‌های پُرطرفدار مانند وی‌اودی‌ها، تلویزیون‌های اینترنتی و سرگرمی بسیار زیاد مردم در فضای مجازی امروز دچار تحولات زیادی شده است، به خبرنگار مهر گفت: کارکرد مستند اغلب در همه جوامع شبیه به هم است و ۲ رویکرد دارد. کارکرد اول مستند که شاید آنقدر هم اهمیت نداشته باشد و ما در ایران این کارکرد را نداریم، کارکرد سرگرمی است.
وی ادامه داد: بخش عمده کارکرد مستند در دنیا، سرگرمی است یعنی تلویزیون‌های بزرگ در کنار یک کار نمایشی یا سریال داستانی، رئالیتی شوهای مستند می‌سازند که در بلندمدت باعث افزایش تعداد بینندگان در شبکه‌های تلویزیونی می‌شود. در حقیقت این بزرگترین و مهمترین کارکردی است که سینمای مستند در دنیا دارد.
تهیه‌کننده «همسایه‌های خوب» یادآور شد: متاسفانه ما در ایران این کارکرد سینمای مستند را نادیده گرفتیم و به سمت آن نمی‌رویم. البته اگرچه اخیراً یک یا ۲ رئالیتی‌شو در شبکه سه و در وی‌اودی‌ها ساخته شده است اما هر دو کپی از برنامه خارجی بوده و آنچنان نتوانستند مخاطب را جذب کنند.
شامحمدی درباره کارکرد دوم مستند تصریح کرد: آگاهی و اطلاع‌رسانی کارکرد دوم مستند محسوب می‌شود که روی جامعه تاثیر می‌گذارد و فرهنگسازی می‌کند. ناگفته نماند که در برخی مواقع آگاهی و اطلاع‌رسانی در قالب مستندهای اجتماعی که تلخی‌ها، سیاهی‌ها و ناراحتی‌های جامعه را که از چشم شهروندی که کمتر درگیر جامعه روزش است، به نمایش می‌گذارد، می‌تواند به اشتباه به سیاه‌نمایی تعبیر شود. سینمای مستند به مخاطبان بخش‌هایی از جامعه را نشان می‌دهد که قابل دسترسی برای افراد نیست.
وی ادامه داد: متاسفانه افراد اشتباهاً به آن نوع از سینمای مستند، سینمای سیاه‌نما و به مستندسازی که مستندهای اجتماعی می‌سازد، می‌گویند مستندساز سیاه‌نمایی می‌کند اما مساله مهم این است کار مستندساز اجتماعی سیاه‌نمایی کردن است یعنی وظیفه و رسالتش این است بخشی‌هایی را ببیند و به تاثیرگذارترین شکل ممکن به مخاطب که شهروندان معمولی و مسئولان هستند، نشان بدهد و آن‌ها را آگاه کند که مردم با چه نوع دغدغه‌هایی در جامعه دست و پنجه نرم می‌کنند.
تهیه‌کننده «همسایه‌های خوب» تاکید کرد: البته در این میان متاسفانه برخی سواستفاده می‌کنند و این سیاهی‌ها را به نفع خودشان، نمایش آن در فستیوال‌های بی‌ارزش خارجی و برای جایزه گرفتن نشان می‌دهند اما اساساً وظیفه مستندساز این است که مسایل را دغدغه‌مندانه به مخاطب نشان بدهد و این کارکردی است که سینمای مستند در کشور ما دارد.
شامحمدی با بیان اینکه مستندساز سوژه‌محور کار می‌کند، مطرح کرد: در کنار نمایش آنچه سیاهی نامیده می‌شود، یک مستندساز با نمایش امید و نشان دادن اتفاقات جذابی که باز هم از چشم مخاطب دور می‌ماند، تاثیر دیگری در جامعه می‌گذارد و به آن طراوت می‌بخشد که به عنوان مثال می‌توان از «همسایه‌های خوب» نام برد. نمونه اینگونه برنامه‌ها کم نیستند و مستندساز باید بر اساس نیاز جامعه‌اش دست به تولید مستندهایی که باعث حال خوب مخاطب می‌شود، بزند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه کارکرد مستند در جوامع دنیا معمولاً شبیه هم و شبیه رئالیتی‌شوهای سرگرم‌کننده است که هم پولساز هستند و هم سرگرمی ایجاد می‌کنند، مطرح کرد: شبکه‌های بزرگ دنیا از این بخش قابلیت سینمای مستند برای جذب مخاطب استفاده می‌کنند که متاسفانه مسئولان ما از آن غافلند و استفاده نمی‌کنند.
به گفته تهیه‌کننده «همسایه‌های خوب»، زمانی که مخاطب از مستند فاصله می‌گیرد و کارکردش را می‌بینید، متوجه اهمیت و تاثیرگذاری موضوعی که درباره آن صحبت شده است، می‌شود اما مسئولان در عرصه فرهنگ با این مقوله اشتباه برخورد می‌کنند.
وی تاکید کرد: حتی یک مستند ممکن است قانون را تغییر بدهد. به یاد دارم یک مستندساز حدود پانزده سال پیش درباره داراتادیب‌های زیر پانزده سال فیلم ساخته شد و این اتفاق باعث شد قانونی در مجلس تصویب شود که بچه‌های زیر دوازده سال دیگر در دارالتادیب نگهداری نمی‌شوند و خانه‌های طراحی شد که بچه‌ها در کنار خانواده‌هایی قرار بگیرند و رشد کنند.
شامحمدی در پایان عنوان کرد: البته مسئولان کمی هستند که از قدرت و قوت مولفه‌های یک مستند خوب آگاه هستند و به همین دلیل سراغ ساخت سریال‌های دست چندم نمایشی برای جذب مخاطب می‌روند؛ اگرچه این آثار نیز دیگر بیننده ندارد. همین تفکر باعث شده است بودجه کمی برای مجموعه مستندها در تلویزیون در نظر گرفته شود و فیلمساز حرفه‌ای به سراغ ساخت این آثار نرود چراکه بودجه کم کار را سخت می‌کند.
«همسایه‌های خوب» شنبه تا سه‌شنبه ساعت ۱۹:۰۰ از شبکه دو سیما پخش می‌شود و تکرار آن روز بعد ساعت ۱۳:۳۰ است.