دکتر علیرضا خاکدامن در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: طبق آمارهای «وزارت جهاد کشاورزی» و «گمرک جمهوری اسلامی ایران» در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۲۳ میلیون تن انواع مواد غذایی در کشور تولید شد و حدود ۲۳.۶ میلیون تن انواع مواد غذایی و نهاده های تولید محصولات کشاورزی و غذا به کشور وارد شده است.
مدیر گروه تولید، تجاری سازی و بازاریابی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی با بیان اینکه کشور ما حدودا ۱۲ میلیارد دلار مواد غذایی را وارد می کند افزود: ولی در عین حال ۶ میلیارد دلار صادرات مواد غذایی داشتیم که بیشتر مربوط به محصولات باغبانی و صنایع غذایی بوده است.
خاکدامن خاطر نشان کرد: این آمارها نشان می دهد که غذا در کشور تولید می شود اما نکته مهم بهره وری و راندمان پائین تولید محصولات کشاورزی و غذایی است.
وی افزود: هر چند داده و اطلاعات دقیقی در این خصوص وجود ندارد ولی برخی گزارش ها به صورت تقریبی، داده هایی را منتشر کردند اما این اطلاعات برای برنامه ریزی کلان و تعیین استراتژی های کلان کافی نیست و منجر به افزایش خطا در تصمیمات مدیریتی می شود. لذا نیاز است در این حوزه اقدامات جدی در سازمان ها برنامه ریزی شود.
امنیت غذایی در گرو قانونگذاری و فناوری است
خاکدامن تاکید کرد: با توجه به مطالعات انجام شده و تجربیات توسعه در سایر کشورها، می توان گفت امنیت غذایی تحت تاثیر عوامل مستقیم و غیر مستقیم قرار دارد و این عوامل به شدت تحت تاثیر قانونگذاری، تنظیم گری، علم و فناوری است.
وی گفت: دیدگاه ما به موضوع امنیت غذایی پلتفرمی بوده و استراتژی کلی مدیریت و تکمیل زنجیره ارزش، مربوط به تولیدات حوزه کشاورزی و مواد غذایی می شود.
زنجیره کشاورزی و تولید صنایع غذایی شامل 5 مورد می شود
وی خاطر نشان کرد: زنجیره تولیدات حوزه کشاورزی و مواد غذایی به طور کلی شامل نهاده های تولید، زراعت و باغبانی، دام و طیور، شیلات و آبزیان، صنایع تبدیلی و غذایی، لجستیک و فروش می شود. این زنجیره کلان در کشور ما که دارای زیر زنجیره های زیادی است در بسیاری از حلقه ها تکمیل نیست که این موضوع موجب کاهش بهره وری در کل سیستم می شود.
وی تاکید کرد: بنابراین یکی از ماموریتهای ستاد توسعه زیست فناوری، تلاش برای تکمیل زنجیره و توسعه کسب و کارهای دانش بنیان در این حلقه ها خواهد بود.
مدیر گروه تولید، تجاری سازی و بازاریابی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی ادامه داد: طبق مطالعات انجام شده، مشخص شد امروزه نفود و توسعه فناوری در صنایع مختلف از طریق ایجاد اکوسیستم نوآوری برنامه ریزی می شود. این اکوسیستم شامل اجزای کلی از جمله دولت، دانشگاهها و مراکز پژوهشی، صنایع بزرگ، شرکتهای کوچک و متوسط (دانش بنیان ها) و مراکز تامین مالی است.
وی با بیان اینکه طبق قانون پنج ساله ششم توسعه کشور، ایجاد نظام نوآوری کشور بر عهده دانشگاهها و مراکز پژوهشی گذاشته شده است، گفت: از ۱۳ شاخصی که برای ارزیابی این نظام نوآوری مشخص شده است، ۱۰ مورد مربوط به تولید مقاله، پتنت، نسبت دانشجو به استاد و... است و تنها ۳ شاخص مربوط به تولید محصول است.
۱۳ شاخص ارزیابی نظام نواوری
خاکدامن اظهار داشت: به نظر می رسد این موارد نیاز به بازنگری دارد زیرا این شرایط مسیر توسعه محصولات فناورانه را محدود به توسعه دانش فنی و مقاله می کند و چون بیشتر این دانش فنی های ایجاد شده مبتنی بر نیاز بازار نیست، قابل تجاری سازی نیستند و به تولید محصول نیز ختم نمی شود.
ضرورت توجه دانشگاهها در راستای توسعه محصولات دانش بنیان خصوصا صنایع غذایی و کشاورزی
وی اضافه کرد: بنابراین باید قبول کرد که توسعه اکوسیستم نوآوری از توان دانشگاه ها خارج است زیرا ابزار کافی را در اختیار ندارند و قوانین بالادستی بایستی طوری تنظیم شود تا این اکوسیستم به طرز صحیحی شکل بگیرد. هرچند مطالعات روند تکامل اکوسیستم های نوآوری در سایر کشورها نیز مشابه ایران بوده است یعنی ابتدا مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی توسعه یافتند و سعی داشتند تا بر اساس تشخیص نیاز پژوهشگر یا سازمان پژوهشی مربوطه محصولات فناورانه توسعه یابند اما از اوایل دهه ۷۰ میلادی زنجیره عرضه دانش فنی تا بازار منقضی شد و زنجیره بازار تا دانش فنی توسعه یافت.
وی گفت: اکنون با توجه به تکامل و توسعه زیرساخت های مراکز تحقیقاتی در کشور به نظر می رسد نیاز است تغییراتی در راستای توسعه محصولات دانش بنیان خصوصا عرصه امنیت غذایی و کشاورزی بر اساس نیاز بازار در دستور کار دانشگاه ها قرار گیرد.