خبرگزاری مهر، گروه استانها - اعظم سالار: کتابداری کودکان می‌گویند کار دشواری است؛ انرژی بسیار و صبر فولادی می‌خواهد اما وقتی دقیق‌تر می‌شوید می‌بینید که عشق می‌خواهد. خودشان می‌گویند کتابدار کودک بودن سراسر لذت است اما لذتی سخت چرا که باید صبور باشی، کودک و مربی و معلم و روانشناس و خلاق باشی. باید هم‌قد کودکان باشی با آنها رشد کنی تا پای ثابت کتابخانه شوند.
بخش کودکان کتابخانه مرکزی سمنان همین حال و هوا را دارد. رفت و آمد کودکان و تلاش کتاب داران برای ترویج مطالعه در بین نسلی که قرار است آتیه ساز ایران باشند. کاری که دلپذیر اما دشوار به نظر می‌رسد. اخیراً اما پای کانون پرورش فکری، کتابخانه‌های عمومی هم به برنامه‌ها و پویش‌های مرتبط با کتابخوانی باز شده تا سالانه بتوانند طیف گسترده‌تری از نونهالان را جذب کنند.
بهترین کسی که می‌تواند درباره کتابداری برای کودکان صحبت کند زهرا سادات هاشمی، کتابدار نمونه کشوری و کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی است، چرا که وی با بیش از ۲۰ سال سابقه کاری هم‌اکنون در بخش کودک کتابخانه مرکزی استان سمنان مشغول ارائه خدمت است. لذا با او به گفتگو نشستیم.
مشخصاً واضح است که مخاطب شناسی، منبع شناسی، احترام به مراجعه‌کنندگان کتابخانه، برگزاری برنامه‌های متنوع فرهنگی، خلاقیت در کار و حضور مستمر در مجامع مختلف برای تبلیغ کتابخوانی و کتابخانه و به‌کارگیری اهرم‌های تشویقی برای کودکان و نوجوانان به منظور حضور در کتابخانه و مطالعه توانسته نونهالان بسیاری را به سوی کتابخوانی سوق دهد.
در ابتدا بگویید بچه‌ها چه ویژگی دارند یا بهتر بگوییم کار با بچه‌ها چه حال و هوایی دارد؟
سال‌ها است با کتاب نفس می‌کشم و شغلم با کتاب گره خورده و نزدیک هشت سال است که در بخش کودکان حضور دارم و این حس زیبا را تجربه می‌کنم. ما با اینکه کودک نیستیم اما کنار کودکان هستیم. ما می‌آموزیم که حتی در کنارشان بخندیم. در کلاس‌ها با بچه‌ها همراه می‌شویم و حضورشان برایمان لذت بخش است.
بچه‌ها ویژگی‌های بسیاری دارند اما یکی از جالب‌ترین آنها این است که این قشر هر لحظه یاد می‌گیرند و لذت می‌برند و این امر برای ما ارزشمندِ است آن‌قدر که خدا رو شکر می‌کنیم که می‌توانیم سهمی در این امر داشته باشیم. شوق کودکانه برای دانستن از دیگر ویژگی‌های بچه‌ها است. هر بار که کودک جدیدی وارد کتابخانه می‌شود با کنجکاوی تمام فضا را آنالیز و به سرعت با مکان و بچه‌های دیگر خو می‌گیرد، برای همه ما جالب است و ما هم خدا را شکر می‌کنیم که یک نفر بیشتر در این فضا حضور دارد.
والدین برای شما چه اثری دارند؟
قطعاً به ما انرژی می‌دهند. آنها با ذوق بیشتری ثبت نام می‌کنند و ما با انرژی بیشتری فعالیت می‌کنیم.
و برای کودکان؟
در کارگاه‌های خلاقیت و قصه‌گویی اعتماد به نفس کودکان بسیار شکوفا می‌شود و لب به سخن و قصه می‌گشایند و چه لحظات شیرینی را رقم می‌زنند. در واقع این موضوع باعث می‌شود شخصیت بچه‌ها نیز در آینده کشورمان کامل شود.
خاطره‌ای اگر در این زمینه دارید بگویید
در این کار خاطره‌های شیرینی رقم خورده و از رفع خجالت بچه‌ها که با سکوت وارد می‌شوند اما فقط کافی است چند دقیقه بگذرد تا فضا را بر سرشان بگذارند بگیرید تا باز شدن زبان شیرین کودکان و قد کشیدن لابلای کتاب‌ها همه شأن برای ما لذت بخش است. از سوی دیگر کلیت طالب کتاب شدن از سوی نونهالان و بعد کتاب خوان شدنشان در نوجوانی و… برای ما خاطرات است بسیاری نوجوانان هستند که به ما سر می‌زنند و می‌گویند که از کودکی در همین مکان‌ها حضور داشتند.
البته روزهای سختی هم رقم خورده است مثلاً زمانی که مسیحا، نونهال سمنانی به دلیل سرطان خون فوت کرد، مادرش تمام کتاب‌های او را هدیه کرد تا نام و یاد او در بخش کودکان باقی بماند و کودکان دیگر از خوانش کتاب‌هایش لذت ببرند.
کتاب دار بودن چطور است؟ و برای کتاب خوان کردن بچه‌ها چه کاری می‌کنید؟
کتابدار کودک بودن سراسر لذت است اما لذتی سخت. چرا که باید صبور باشی، کودک و مربی و معلم و روانشناس و خلاق باشی باید هم‌قد تک‌تک شأن باشی و با همه‌شان به نوعی قد بکشی تا پای ثابت کتابخانه ها شوند و خوشحال باشی و خدا را شکر کنی که یک خانواده دیگر به کتابخانه های عمومی افزوده شد.
ما برای اینکه بتوانیم کتابخوانی را ترویج دهیم فعالیت‌های خلاقانه و متنوع به‌ویژه در بخش کودک و نوجوان برگزار می‌کنیم که در جذب مخاطب بسیار مؤثر است. برنامه‌هایی شامل برگزاری جلسات نمایشنامه خوانی با شخصیت سازی و لباس‌های خلاقانه، برگزاری نشست‌های کتاب‌خوان با اسامی خلاقانه و جالب‌توجه، تبلیغات مناسب در فضای مجازی، برگزاری برنامه‌های مناسبتی با محوریت کتاب و برگزاری کارگاه‌های مادر و کودک، که می‌تواند در جذب مخاطبان کودک و نوجوان به کتابخانه بسیار مؤثر باشد.
تاکید برای حضور در کتابخانه برای چیست؟
محیط کتابخانه‌ها در جذب کودکان و نوجوانان بسیار مهم است، سعی می‌کنیم دقت بسیاری به جذابیت و شاداب سازی محیط داشته باشیم. فعالیت‌های متنوع فرهنگی و جذاب در جذب کودکان و نوجوانان تأثیرگذار است. از سوی دیگر کتابداران حرفه‌ای با روش‌های ویژه در کتابخانه ها حضور دارند.
دیگر راهکارهای ترویج مطالعه و جذب کتابخانه ها چیست؟
استفاده از فضای مجازی برای تبلیغات، اجرای برنامه‌های مناسبتی و خلاقانه، معرفی منابع جدید کتابخانه در محافل و مجامع مختلف، حضور فعال کتابداران در فضای مجازی و معرفی شایسته برنامه‌های کتابخانه و کتاب‌ها در تبلیغات رسانه‌های گروهی، از جمله عوامل برای ترویج فرهنگ مطالعه است.
کتابداران، اصحاب رسانه، نویسندگان و معلمان نقش بسزایی در توسعه فرهنگ کتابخوانی دارند. اشراف کامل به منابع و کارهای فنی مربوط به کتابخانه، صبوری، اخلاق‌مداری و وجدان کاری از مهم‌ترین ویژگی‌های یک کتابدار موفق است و کتابدار باید اهل مطالعه بوده و سعی در برقراری ارتباط مناسب با مخاطبان مختلف داشته باشد.
خیران نقش بسزایی در ترویج فرهنگ کتابخوانی دارند، کمک خیران برای توسعه فضاهای کتابخانه و غنی سازی منابع کتابخانه از طریق اهدای کتاب، بسیار مهم است. مخاطب شناسی، منبع شناسی، احترام به مراجعه‌کنندگان کتابخانه، برگزاری برنامه‌های متنوع فرهنگی، خلاقیت در کار و حضور مستمر در مجامع مختلف برای تبلیغ کتابخوانی و کتابخانه و به‌کارگیری اهرم‌های تشویقی برای کودکان و نوجوانان به منظور حضور در کتابخانه و مطالعه توانسته نونهالان بسیاری را به سوی کتابخوانی سوق دهد.
کتابدار باید چه ویژگی داشته باشد؟
درباره برنامه‌ها و مسائل توضیح دادیم و دیگر تکرار نمی‌کنیم اما باید در خاتمه یک نکته را بگویم کتابداران قلبشان برای کتابخانه می‌تپد و ما معتقد هستیم که آحاد مردم از هوش اجتماعی و ارتباطی بالایی برخوردارند و یک کتابدار می‌تواند با رفتار مناسب، انرژی مثبت، خدمات صادقانه و خلاقانه تأثیر بسزایی در جذب مخاطب داشته باشد. پس کتابدار هم نقش مهمی در جذب افراد به مطالعه دارد.