خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ سال ۱۹۸۰ میلادی سازمانی جهانی به نام UNWTO روز ۲۷ سپتامبر مصادف با ۵ مهر را به نام روزی برای گردشگری در جهان نامگذاری کرد. علت این نامگذاری تصویب اساسنامه این سازمان و تمام شدن فصل سفر در نیمکره شمالی و آغاز فصل سفر در نیمکره جنوبی بود. از آن به بعد هر سال این سازمان جهانی با هدف آگاهی رسانی به جامعه جهانی و نمایش تأثیر گردشگری در زندگی انسان‌ها برنامه ریزی هایی انجام می‌دهد. به همین مناسبت نیز هر سال شعارهایی می‌دهد تا بتواند جوامع را نسبت به ابعاد مختلف صنعت گردشگری معطوف کند.
| سال | شعار روز جهانی گردشگری | کشور میزبان جشن جهانی |
| ۲۰۱۸ | گردشگری و تحول دیجیتالی | کامبوج |
| ۲۰۱۹ | گردشگری و مشاغل؛ آینده‌ای بهتر برای همه | هند |
| ۲۰۲۰ | گردشگری و توسعه روستایی | آرژانتین، برزیل، پاراگوئه، اروگوئه و شیلی (به صورت آنلاین) |
| ۲۰۲۱ | گردشگری برای رشد فراگیر | ساحل عاج |
| ۲۰۲۲ | بازاندیشی در گردشگری | بالی |
در کشورهای مختلف نیز از جمله ایران این روز جهانی جشن گرفته می‌شود و برای آن برنامه ریزی هایی صورت می‌گیرد حتی این برنامه ریزی و جشن‌ها در کشورهای مختلف معطوف به یک روز نیست و تا یک هفته نیز برای آن برنامه دارند.
هر ساله در ایران برنامه‌های متعددی پیرامون هفته گردشگری و روز جهانی گردشگری برگزار می‌شود. از برپایی جلسات و نشست‌ها گرفته تا همایش‌ها و جشن‌های مختلف. معمولاً در سالهای اخیر نیز یک همایش ملی در سطح کشور برگزار می‌شد تا برنامه‌های این هفته را پوشش دهد. در این همایش متولیان درباره صنعت گردشگری سخنرانی می‌کنند و وعده‌هایی برای یک سال بعد و برنامه ریزی برای گردشگری می‌دهند.
از طرفی در هفته گردشگری موزه‌ها و اماکن گردشگری تحت پوشش وزارت میراث فرهنگی برای بازدید عموم مردم رایگان می‌شود و معمولاً بخش خصوصی نیز از جمله هتلداران به گردشگران کشور به مناسبت هفته گردشگری تخفیف می‌دهند.
در طی ۵ سال اخیر همزمان با شعارهای روز جهانی گردشگری ایران نیز شعارهایی را طراحی می‌کرد تا براساس آن اداره‌های کل میراث فرهنگی در استان‌ها بتوانند برنامه ریزی های خود را انجام دهند. همچنین در این ۵ سال وعده‌هایی همزمان با برگزاری همایش‌ها از سوی متولیان داده می‌شد که برخی محقق شد و برخی نه.
از جمله وعده‌های مهمی که در طی این سال‌ها داده شده، تعیین تکلیف تعطیلی روزهای ۵ شنبه بوده است. یکی از دلایل اعلام این طرح آن بود که می‌شد توزیع زمانی سفر را در طول هفته‌های سال داشت به این معنا که مردم می‌توانستند روزهای آخر هفته به سفرهای کوتاه مدت بروند و این موضوع از حجم سفر در ایام تعطیلات سال کم می‌کرد و در عوض آن را به کل سال تعمیم می‌داد اما این موضوع با مخالفت‌های متعددی رو به رو شد از جمله ایجاد تبعیض بین کارکنان دولت. چون همگی نمی‌توانستند از این فرصت تعطیلی پنج شنبه استفاده کنند.
موضوع دیگر تقسیم تعطیلی ۱۵ روزه عید نوروز بود. مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی وقت این پیشنهاد را پیگیری کرد چون با این اتفاق گردشگری در فصل زمستان رونق می‌گرفت. قرار بود تعطیلی دو هفته‌ای عید نوروز به یک هفته تقلیل یابد از آن طرف یک هفته تعطیلی در ایام زمستان وجود داشته باشد که این اتفاق نیز نیفتاد.
با این وجود گفته شد که بهتر است در ایام زمستان تخفیف‌هایی در نظر گرفته شود تا مردم برای سفر در این فصل اقدام کنند و از سفر در ایام عید به دلیل حجم انبوه سفرها کم کنند.
در سالهای اخیر برنامه ریزی هایی انجام گرفت تا مردم بتوانند در راستای کمک به توزیع زمانی و مکانی سفر فعال شوند از جمله ایده سفرهای ارزان
به همین دلیل در سالهای اخیر برنامه ریزی هایی انجام گرفت تا مردم بتوانند در راستای کمک به توزیع زمانی و مکانی سفر فعال شوند از جمله ایده سفرهای ارزان. سفرهایی که قرار بود به کارمندان دولت در قالب کارت‌های تخفیف تسهیلاتی برای سفر داده شود. سفر کارت یا کارت تخفیف سفر تنها برای برخی از ارگان‌ها جواب داد. ارگان‌هایی که هتل یا مرکز اقامتی در اختیار نداشتند و می‌توانستند از محل تسهیلاتی رفاهی، کارکنان را به استفاده از این کارت‌ها تشویق کنند اما این اتفاق نیز کم کم به فراموشی سپرده شد چون از سفرکارت ها نمی‌شد در خیلی از مراکز تحت پوشش استفاده کرد.
بررسی وعده‌های داده شده در ۵ سال اخیر نشان می‌دهد که تلاش برای داشتن هفته‌های گردشگری و ارائه طرح برای رونق گردشگری در کشور انجام می شده اما برخی از آنها نتیجه نمی داده یا نتایج آن ملموس نبوده است و برخی اتفاقات یا طرح‌های لحظه‌ای نیز برای ایجاد رونق گردشگری در مقطعی از سال جواب داده است.
این وعده‌ها طرح‌ها بیشتر در ایام هفته گردشگری ارائه می‌شد که فصل سفر بود. چه سفرهای داخلی به واسطه پایان فصل تابستان و آغاز فصل مدارس و چه آغاز فصل ورود گردشگران خارجی به ایران.
هفته‌ای با نمایشگاه‌هایی از آثار باستانی
به عنوان نمونه در روز پنجم مهر ماه سال ۹۷ همزمان با بازگشت رئیس‌جمهوری از مقر سازمان ملل متحد در نیویورک، سرباز هخامنشی که حدود ۸۰ سال پیش به‌صورت غیرقانونی از ایران خارج شده بود، همراه با او به کشور برگردانده شد. این نقش برجسته یازدهم مهر سال ۹۷ به سازمان وقت میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تحویل داده شد و چند روز بعد در موزه ملی ایران رونمایی شد و سپس در شهرهای مختلف کشورمان به نمایش گذاشته شد.
یکی از مهمترین اتفاقات در هفته گردشگری سال ۹۷ همین بود. همچنین وعده‌ای که همزمان با این اتفاق داده شد پیگیری برای ورود الواح دیگر هخامنشی و سر سرباز دیگر به کشور بود.
آثار موزه درنتس هلند نیز که شامل ۳۲۱ اثر و یک مومیایی طبیعی انسان چند هزار ساله بود، به ایران آمد و در قالب یک نمایشگاه مورد بازدید قرار گرفت.
در این سال همچنین نخستین همایش سراسری جامعه هتل داران ایران برگزار شد. در این برنامه علی اصغر مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی گفت: در یک سال گذشته ۲۶۴ میلیارد تسهیلات در اختیار پروژه‌های گردشگری به ویژه هتل سازی از محل صندوق توسعه ملی اختصاص داده شده است. از یکی دو ماه پیش با مصوبه دولت علاوه بر هتل‌ها، مناطق نمونه گردشگری و تأسیسات گردشگری و بوم گردی مشمول معافیت از پرداخت عوارض برای تغییر کاربری در قانون واگذاری اراضی کشور شدند.
مونسان اظهار داشت: افزایش روادید با کشورهای هدف را مد نظر داریم و برای ورود گردشگران عمانی به کشور نیز به صورت یک طرفه نقض رویداد کردیم چون از این کشور به ایران توریست درمانی می‌آید. وی گفت: درباره دریافت ارز از گردشگران خارجی در هتل‌ها نیز چندین جلسه برگزار کردیم. با کلیات حرف هتلداران موافق هستیم. البته عمدتاً خارجی‌ها در حال پرداخت ارز هستند ولی باید دفاتر خدمات مسافرتی و جوامع هتلداری به توافقی برسند که بتوان آن را اجرایی کرد چون تفاوت نرخ ارزی موجب شد تا این اختلاف ارز و ریال زیاد باشد.
مونسان گفته بود: این روزها حجم تبلیغات گردشگری در رادیو و تلویزیون افزایش پیدا کرده است. گردشگری به صورت رایگان در تلویزیون تبلیغ می‌شود. صدا و سیما این آمادگی را دارد که پکیج هتل‌ها را نیز بعد از فروش با تخفیف زیاد در صدا و سیما ارائه کند و درصد فروش بگیرد.
رئیس سازمان میراث فرهنگی ادامه داد: در توافق با بانک گردشگری قرار است ۸۵۰ میلیارد تومان بودجه برای حمایت گردشگری در نظر گرفته شود که ۷۵۰ میلیارد تومان آن به صورت کارت سفر در اختیار گردشگران قرار خواهد گرفت. ۱۰۰ میلیارد نیز برای اختصاص وام به دفاتر خدمات گردشگری منظور شده است. لغو روادید گروهی از چین برای گردشگران چینی با وزارت خارجه مکاتبه شده است. همچنین پیشنهاد شده بود که برای مسافران ترانزیتی روادید رایگان ۷۲ ساعته در نظر گرفته شود.
وعده‌های هفته گردشگری
در سال ۹۸ نیز روز گردشگر مصادف با پنجم مهر ماه با تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی در تقویم رسمی کشور ثبت شد. در همین سال چهارمین مرحله گل‌نبشته‌های باروی تخت جمشید شامل ۱۷۸۳ لوح هخامنشی از مؤسسه شرق‌شناسی آمریکا به کشور بازگشت.
حسین اربابی که در سال ۹۸ معاون سرمایه گذاری وزارت میراث فرهنگی بود در نشست خبری خود اعلام کرد که ۳۶۷ نقطه زمین برای سرمایه گذاری در گردشگری شناسایی و ۳۰ نقطه به وزرای جهاد، راه و سازمان برنامه و بودجه معرفی شد تا در این مناطق هتل، تأسیسات گردشگری و پروژه‌های محرک گردشگری ساخته شود. یکی دیگر از وعده‌های داده شده در این سال ورود ۲۵۰ ون توریستی به ایران بود. حتی یک از این ون ها در نمایشگاه گردشگری مشهد رونمایی شد. همچنین گفته شد که در دولت یازدهم ۲۱۹ هتل شروع به ساخت کرده اند. ۲۱۷ هتل نیز در حال ساخت است.
از انجا که در سال ۹۸ شعار روز گردشگری اکوتوریسم و توسعه گردشگری روستایی بود، اجلاسی با همین عنوان در استان‌های کرمانشاه کردستان برگزار شد. همچنین سمپوزیوم گردشگری کوهستان و طبیعتگردی نیز با همکاری سفارت اتریش برگزار شد. در این سال اعلام شد که سال آینده همایش وزرای گردشگری کشورهای حاشیه اقیانوس هند نیز در چابهار برگزار می‌شد اما به دلیل شیوع ویروس کرونا در پایان سال ۹۸ این برنامه لغو شد.
در روزهای نزدیک به روز جهانی گردشگری نمایشگاهی از آثار باستانی شهر آلیکانته اسپانیا در موزه ملی ایران برپا شده بود. در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه نیز مونسان از سرعت دادن به برگزاری نمایشگاه‌های مشترک موزه‌ای خبر داده بود.
آغاز سفر ویروس گردشگر در جهان
سال ۹۹ همه گیری ویروس کرونا در جهان اعلان عمومی شد. دیگر همه کشورها درگیر این ویروس جهانگرد شده بودند. این ویروس سفر می‌کرد و صنعت گردشگری جهان را به تنهایی خواباند. هیچ گردشگری به کشور دیگر سفر نمی‌کرد. جالب اینجا بود که سازمان جهانی گردشگری شعاری که برای این سال طراحی کرده بود هیچ ارتباطی با ویروس کرونا و زمین گیر شدن صنعت گردشگری نداشت.
در این سال تلاش‌های ایران هم تا بدان روز نقش بر آب شد. هفته گردشگری سال ۹۹ نیز تحت تأثیر همین اتفاق بود با این حال برخی طرح‌ها نشان می‌داد که قرار است در آینده برنامه ریزی هایی برای رونق گردشگری پس از کرونا انجام گیرد.
به عنوان مثال وزارت میراث‌فرهنگی برای رونق سفر، ایجاد محرک حوزه گردشگری، و کمک به فروش صنایع‌دستی با یکی از بانک‌ها تفاهمنامهای در حوزه سفر کارت امضا کرد. بر اساس این تفاهمنامه، «سفر کارت» به مبلغ ۲۰ میلیون تومان، با نرخ ۴ درصد، تنفس یک ماهه و پرداخت ۱۸ ماهه به هر فرد متقاضی سفر اعطا می‌شود و افراد می‌توانند برای خرید تور از دفاتر خدمات مسافرتی مجاز، اقامت در مراکز اقامتی رسمی و تحت نظارت میراث‌فرهنگی و مراکز رسمی فروش صنایع‌دستی، از این سفر کارت که مهلت اعتبار آن ۵ ماهه است، استفاده کنند. این اتفاق روز هشتم مهر ماه افتاد آن هم درست در هفته گردشگری.
اعلام سفر وزیر میراث فرهنگی به روسیه برای لغو روادید، بررسی حضور فعالان گردشگری در بورس از جمله خبرهای حوزه میراث فرهنگی و گردشگری در این هفته بود. همچنین در جلسه هیئت دولت مصوبه بخشودگی کامل اجاره‌بها اماکن و فضاهای گردشگری واگذارشده از سوی این وزارتخانه به بخش خصوصی تا پایان سال ۹۹ تصویب شد.
ولی تیموری معاون گردشگری وقت نیز در هفته گردشگری با برگزاری وبیناری گفته بود: گردشگری و توسعه روستایی، شعاری است که برای امسال نامگذاری شده و در معاونت گردشگری نیز حجم کارهایی که در حوزه گردشگری روستایی انجام شده قابل توجه است. در سال پیش رو تمام تلاشمان بر این است که با رفع خلاءهای موجود به سطحی استاندارد در این حوزه برسیم. با توجه به شعار امسال به دنبال اهمیت بیشتر نسبت به مقوله توسعه گردشگری در روستاها و نواحی کم‌برخوردار خواهیم بود.
او همچنین درباره تصویب بسته حمایتی ویژه فعالان گردشگری گفت: از همان ابتدای شیوع کرونا بسته اول حمایتی را به‌سرعت آماده کردیم که عمدتاً استمهال، امهال وام‌ها و پرداخت‌های مالیاتی، بیمه و… بوده است. تصویب این بسته حمایتی موضوع مهمی بود، شیوع کرونا با آسیبی که به کسب‌وکارها زده موجب شده تا بسیاری از افراد تحت فشار قرار بگیرند، بسیاری از افراد در قالب اقامتگاه‌های بوم‌گردی از وام اشتغال روستایی استفاده کرده بودند.
همچنین در روز گردشگری سال ۹۹ با وجود رعایت پروتکل‌های بهداشتی مراسم به صورت حضوری برگزار شد و از برند ملی گردشگری، سیمرغ به عنوان نشان گردشگری ایران، سند راهبردری گردشگری، سامانه طرح تطبیق استاندارد تأسیسات گردشگری و سامانه نظارت بر تأسیسات گردشگری رونمایی شد.
در همین روزها بود که گفته شد برنامه اقدام ملی با مشارکت سازمان جهانی گردشگری و یونسکو در دست تهیه است و برنامه‌های عملیاتی حوزه گردشگری به خوبی در آن دیده شده است.
باز شدن درهای گردشگری در سال ۱۴۰۰ همزمان با تغییر مدیریت‌ها
نزدیک به هفته گردشگری سال ۱۴۰۰ تغییرات عمده‌ای در وزارت میراث فرهنگی رخ داد. معاون گردشگری نیز چند روز قبل از روز جهانی تغییر کرد و بسیاری از برنامه‌ها تحت الشعاع قرار گرفت.
در سال ۱۴۰۰ زوراب پولولیکاشویلی دبیر کل سازمان جهانی گردشگری در پیام خود به مناسبت روز جهانی گردشگری نوشته بود: تلاش برای رشد فراگیر به این معناست که همگان از چشم‌انداز بهینه گردشگری برخوردار شوند. تنها از این طریق است که شروع مجدد گردشگری می‌تواند مردم و جوامعی را که در حال حاضر بیشترین نیاز به آن را دارند، دریابند و آینده‌ای بهتر برای همگان را پی‌ریزی کنند. همچنین ایران در این سال به عنوان نایب رئیس کمیسیون منطقه‌ای جنوب‌آسیای سازمان جهانی گردشگری( UNWTO) انتخاب شد.
مراسم هفته گردشگری با در نظر گرفتن پاندمی کرونا و ایام اربعین و ۲۸ صفر با میزبانی اردبیل، کردستان، کرمانشاه، کرمان و فارس، با پیام شروع مجدد گردشگری همگام با سایر کشورها برگزار شد.
طرح «شار» به معنای شناسایی، ارزیابی و رتبه‌بندی جاذبه‌ها، محصولات و مقاصد گردشگری طی دو سال اخیر یکی از مهمترین بسترهای حرکت و سیاست‌گذاری در حوزه گردشگری بوده که از سوی معاونت گردشگری دنبال شد. طبق پیشبرد این طرح که با همکاری مرکز تجارت جهانی (IPC) با هدف توسعه صادرات گردشگری انجام گرفته است؛ اولویت‌های کاری طبق عرضه و تقاضای این صنعت مشخص شده است. از این رو بر مبنای برنامه‌ریزی صورت گرفته موضوع گردشگری کشاورزی و خوراک در صدر برنامه‌های مربوط به محصولات جدید قرار دارد.
طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته حاصل از پیشبرد طرح شار، زمان پرداختن به موضوع گردشگری خوراک در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ تعیین شده بود. پیش از این موضوع، گردشگری کشاورزی نیز با طی فرآیند اداری و عملیاتی به عنوان محصول جدید معرفی و بسیار مورد توجه قرار گرفت.
در این ایام واکسیناسیون همه کارکنان هتل‌ها انجام شده بود. همچنین عزت الله ضرغامی که به تازگی در این سمت نشسته بود پیگیر از سر گیری ویزای گردشگری برای ورود گردشگران به کشور شد.
وعده‌های جدید در هفته گردشگری اولین سال قرن
امسال هم همزمان با اولین سال قرن از اداره کل میراث فرهنگی تهران خبر رسید که برنامه‌ریزی برای تبدیل شدن تهران به قطب گردشگری، از دی‌ماه ۱۴۰۰ برای نوروز ۱۴۰۱ شروع شد. این برنامه‌ریزی کوتاه مدت دوساله را از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ اجرا می‌شود.
ضمن اینکه حالا دیگر خیلی‌ها به سفر می‌روند و دوران پساکرونا مدتهاست آغاز شده است. در این هفته تفاهمنامهای میان معاون گردشگری و معاون وزیر راه در راستای تقویت هماهنگی در نحوه صدور مجوز و واگذاری اراضی به سرمایه‌گذاران واجد شرایط و توافقنامه دیگری با وزارت راه امضا شد. ارتقا ایمنی ترددهای دریایی به منظور بهره‌برداری همه جانبه از دریا، استفاده از ظرفیت زمین‌های اطراف فرودگاه‌ها برای تأسیسات اقامتی از جلمه مفاد این تفاهمنامه هاست.
قرار است ۱۸۳ پروژه در هفته گردشگری افتتاح شود البته بسیاری از این پروژه‌ها در حضور وزیر میراث فرهنگی به صورت آنلاین افتتاح شد. اگرچه برخی از برنامه‌ها همزمان با شهادت ائمه در روزهای اول هفته گردشگری شده بود اما از امروز نهم مهر ماه بسیاری از برنامه‌ها با آغاز ماه ربیع الاول اجرا می‌شود. مانند جشنواره‌ای شیره پزان یا جشنواره‌های خوراک و گز اصفهان. نان و شیرینی شیراز و جشنواره دم نوش ها نیز از امروز در استان‌های مختلف برگزار می‌شود.