خبرگزاری مهر- گروه استانها: موزاییک‌های وسط پیاده رو که شکل متفاوت‌تری نسبت به دیگر موزاییک‌های همسایه خود دارد ذهن کمتر کسی را به خود مشغول می‌کند و شاید کمتر کسی از خود بپرسد که این موزاییک‌ها چرا شکلی متفاوت دارند.
اما این موزائیک‌ها باوجود سادگی طنین صدایی است که هدایت مسیر اشخاصی را به عهده دارد که دل به آوایی سپرده و با عصای سپید خود مسیر را پیدا می‌کنند.
شاید تصور بیشتر ما از دنیای روشندلان مختص به مستند معروف چند دقیقه‌ای با زمینه‌ای سیاه‌رنگ بود که در پایان آن نوشته شده بود این صحنه تنها چند دقیقه از روز یک نابینا است اما با نگاهی واقع‌گرایانه متوجه می‌شویم که این اشخاص نیز به نوبه خود سهمی از جهان و جامعه دارند و برای اینکه آنها نیز بتوانند همانند سایر مردم به زندگی روزمره خود رسیدگی کرده و بدون دغدغه اجتماعی و در شرایطی برابر به امورات زندگی بپردازند لازم است عینک‌های را برداریم و با نگاهی متفاوت و چه بسا منصفانه‌تر و البته اجتماعی‌تر به مسائل بنگریم و با آغوشی باز پذیرای حضور این افراد در جای جای این اجتماع بزرگ باشیم.
توجه جامعه به روشندلان فقط به روز عصای سفید خلاصه می‌شود
مرضیه مولایی روشندل شاغلی که تحصیلات خود را در مقطع دکترای فقه و حقوق ادامه می‌دهد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: توجه جامعه به ما تنها به روز عصای سفید خلاصه می‌شود و این در حالی است که فعالیت ما در اجتماع همانند سایر مردم بوده و ما نیز با مسائل و مشکلاتی متوجه هستیم که نیاز است برای مرتفع شدن آنها طی روزهای سال با رسانه و مسئولین به گفت‌وگو بنشینیم.
وی اضافه می‌کند: افرادی که در شرایط مشابه قرار دارند برای اینکه بتوانند خواسته خود را طلب کنند نیاز دارند حضور و توانمندی خود را نشان دهند یا به تعبیری خود را به جامعه اثبات کنند.
مولایی تصریح می‌کند: تحصیل، شغل و ازدواج از جمله مسائلی است که ما با آنها بسیار مواجه هستیم و با توجه به اینکه علم پیشرفت چشمگیری داشته اما شاهد آن هستیم که شرایط اجتماعی برای پذیرش معلولین در بخش‌های مختلف مهیا نیست.
سهم اشتغال برای نابینایان در مشاغل دولتی ۳ درصد است
وی ادامه می‌دهد: طبق قانون سهم استخدام برای افراد دارای معلولیت در دستگاه‌های دولتی ۳ درصد است اما متأسفانه این قوانین به خوبی اجرا نمی‌شود و در حالی که ما آزمون‌های استخدامی را شرکت کرده‌ایم و در آزمون‌ها نمره قبولی دریافت کردیم اما زمانی که برای پذیرش مراجعه می‌کنیم به دلیل معلولیت پذیرفته نمی‌شویم که این مسئله به خودی خود بار روحی و روانی بسیاری را به همراه دارد.
مولایی بیان می‌کند: متأسفانه عدالت و برابری در اجتماع کمرنگ شده و این مسئله در خصوص ما رعایت نمی‌شود این در حالی است که ما همانند سایر افراد در دانشگاه‌ها مشغول تحصیل می‌شویم و با نمرات بالا واحدها تحصیلی و آزمون‌ها را سپری می‌کنیم.
وی با بیان اینکه حتی دانشگاه فرهنگیان نیز با توجه به قبولی افراد نابینا از پذیرش آنها اجتناب می‌کند می‌گوید: نگاه مردم و جامعه به ما نیز یک نگاه افراطی است گاهی افراد ما را فرشته تصور می‌کنند و در مقابل اشخاص دیگر تصورشان بر این است که افراد نابینا و یا معلول دارای عقل و شعور کمی هستند و این در حالی است که ما نیز همانند سایر مردم هستیم و تنها اختلافمان وجود نقص در یکی از اعضا بدن است.
مولایی عنوان می‌کند: فضای شهری سایر کشورها برای حضور معلولین و نابینایان مناسب است چنانچه در ایستگاه‌های مترو افرادی به صورت راهنما حضور دارند یا در خیابان‌ها برای تردد چراغ‌های هشدار دهنده‌ای وجود دارد که فرد نابینا را متوجه چراغ راهنمایی و رانندگی و شرایط تردد می‌کند که تمام این عوامل سبب می‌شود تا افراد احساس استقلال کنند.
وی خاطر نشان می‌کند: از طرفی بیشتر کتاب‌های ما برای تحصیل گویا شده و این نشان خوبی است که افراد نابینا و کم بینا بتوانند از این فرصت استفاده کنند و تحصیلات خود را ادامه دهند اما در رشته‌های نظری برخی کتب گویا نشدند و مجبوریم با هزینه شخصی این کار را انجام دهیم.
جامعه روشندلان را باور ندارد
مولایی با بیان اینکه جامعه ما را باور ندارد تاکید می‌کند: از سوی دیگر برخی امور روزمره به خرید کردن منتهی می‌شود که ما برای خرید باید اجناس را لمس کنیم که در این میان برخی فروشندگان همکاری لازم را ندارند.
وی با بیان اینکه برای تردد و سوار شدن به وسایل نقلیه نیز مشکلاتی وجود دارد ادامه می‌دهد: برای خرید پوشاک گاهاً باید با یک نفر همراه وارد فروشگاه شویم و همراه برایمان رنگ و شکل لباس را توصیف می‌کند و ما با لمس جنس آن خرید را انجام می‌دهیم اما برای خرید کفش باید شکل کفش نیاز داریم آنها را لمس کنیم که گاهاً در این بین فروشنده متوجه مسائل نیست و می‌گوید اول انتخاب کنید تا من اجناس را در اختیار شما قرار دهم.
مولایی تشریح می‌کند: از سوی دیگر اگر برای تهیه سایر ملزومات در فروشگاه یا خیابان حاضر شویم خواه یا ناخواه متوجه نگاه‌های مردم می‌شویم که برخی می‌گویند که چرا ما با این شرایط برای خرید یا انجام امورات حاضر شدیم که این جملات به خودی خودی اعتماد به نفس و شرایط روحی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
موزائیک‌های هشدار دهنده به طور صحیح جایگزین نشده‌اند
وی با اشاره به اینکه موزائیک‌های هشدار دهنده به طور صحیح جایگزین نشده‌اند بیان می‌کند: از طرف دیگر تمام خیابان‌ها و پیاده‌روها برای تردد افراد نابینا مناسب نیست. وجود موزاییک‌های هشدار سبب می‌شود تا ما در مسیر حرکت کنیم اما برخی از خیابان‌ها فاقد این موزائیک‌ها هستند یا اینکه در برخی خیابان‌ها این موزائیک‌ها در کنار جوی آب قرار دارند یا به طور کلی در مسیر مناسبی قرار نگرفته‌اند.
مولایی یادآور می‌شود: گاهاً برخی پیاده روها و مناطق شهری به دلایل مختلف کنده می‌شود یا اینکه در برخی خیابان‌ها چاله‌هایی وجود دارد که هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی و هشداری برای خطر در این شرایط انجام نشده است که در این میان با توجه به این شرایط تردد ما بسیار پر خطر بوده و سوابق نشان داده که دوستان ما طی این موارد دچار آسیب‌های جدی شده‌اند.
وی مطرح می‌کند: برای حضور در برخی ادارات نیز با مسائلی مواجه هستیم در بخشی از ادارات شرایط تردد برای ما وجود ندارد.
حمایت خانواده و جامعه در شرایط روحی بسیار اثرگذار است
وی با بیان اینکه گاهاً افراد با دیدن ما از جملاتی استفاده می‌کنند که بسیار آزار دهنده است می‌گوید: حمایت خانواده و پذیرش جامعه از افراد معلول سبب می‌شود تا فرد اعتماد به نفس و استقلال لازم برای حضور در جامعه را پیدا کند.
مولایی در پایان صحبت‌هایش بیان می‌کند: در محیط‌های کوچک همواره شرایط برخورد و امکانات برای افراد نابینا محدود است که در این میان از خانواده و اطرافیان می‌خواهیم حامی و همراه باشند و اعتماد لازم برای حضور افراد در جامعه را فراهم کنند.
اصلی‌ترین مسئله معلولین مربوط به قانون حمایت از معلولین است
غلامعلی بخشی، رئیس مؤسسه نابینایان و کم‌بینایان استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: اصلی‌ترین مسئله معلولین مربوط به قانون حمایت از معلولین است که اجرا نمی‌شود که البته این قانون دورنمای خوبی دارد اما از منظر اجرایی بسیار ضعیف است.
وی ادامه می‌دهد: عمده‌ترین مشکلات نابینایان و معلولین در مسئله اشتغال خلاصه می‌شود که طبق ماده ۲۷ بند یک حقوق افراد دارای معلولیت شدید و غیر شدید طبق حداقل دستمزد اداره کار پرداخت شود که این مسئله نیز اجرایی نمی‌شود و این در حالی است که با توجه به شرایط اقتصادی موجود وضعیت معیشت برای افراد عادی نیز دشوار است و این دشواری به مراتب برای افراد دارای معلولیت بیشتر است.
این مسئول ابراز می‌کند: اگر قوانین این حوزه به خوبی اجرایی شود و مشکل پایه‌ای اشتغال مرتفع شود بحث ازدواج این اشخاص نیز مهیا می‌شود.
وی با بیان اینکه نبود اشتغال در حوزه رشته تحصیلی و شرایط نامناسب مالی سبب ایجاد افسردگی به ویژه برای بانوان می‌شود عنوان می‌کند: در دهه‌های گذشته که فضای جمعیتی متفاوت بود نابینایان از شرایط شغلی مناسبی برخوردار بودند اما با گذشت زمان این فرآیند دچار تغییر و تحولات شد.
بخشی اضافه می‌کند: برخورد مردم با افراد نابینا غالباً از باب مهربانی است اما گاهاً بروز این مهربانی‌ها اسباب سوءتفاهم می‌شود یا به شکل نادرستی مطرح می‌شود که ناراحتی به وجود می‌اید برای مثال گاهاً شاهد آن هستیم که افراد بدون اینکه از افراد روشن دل سوال کنند که آیا نیاز به راهنمایی دارد یا نه دست او را می‌گیرند و می‌خواهند به طریقی به وی کمک کنند که با توجه به اینکه نیت مردم مهربانی است اما به سبب عدم حس استقلال فرد نابینا ممکن است ناراحت شود.
وی ادامه می‌دهد: از دیگر مسائلی که حضور نابینایان در اجتماع با آن مواجه شوند فضای شهری و خطوط هشداردهنده است که به شکل استاندارد انجام نشده است.
این مسئول عنوان می‌کند: شعار خطوط برجسته موزائیک‌ها پس از برخورد با عصا شعار "نابینا عصا بزن با خیال راحت که امنیت تو برقرار است " است که متأسفانه به دلیل قرار گیری نادرست این موزائیک‌ها در مسیر، یا قرارگرفتن نزدیک جوی آب و یا حتی عدم آگاهی مردم با قراردادن موتور سیکلت و لوازم مغازه روی این موزائیک‌ها شکل استاندار اصلی از بین می‌رود.
مردم باید نسبت به موزاییک‌های هشدار دهنده آگاهی داشته باشند
وی با اشاره به اینکه در حوزه موزائیک‌های هشداردهنده باید آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی انجام شود تاکید می‌کند: در گذشته یکی از اصلی‌ترین مسیرهای تردد یعنی از ورزشگاه تختی تا سبزه میدان حدود ۷ تیر برق در مسیر کاشی‌های هشدار دهنده قرار داشت که طی مکاتبات و پیگیری‌های بسیار و البته هزینه‌های بالا جابجایی انجام شد اما لازم است پیش از انجام پروژه‌های شهری و معابر تدابیر لازم برای حضور و تردد افراد معلول در جامعه نیز در دستور کار قرار بگیرد.
این مسئول اضافه می‌کند: افرادی که دارای معلولیت شدید هستند برای تردد با اتوبوس‌های داخل شهری دارای کارت تردد رایگان هستند که ما خواستاریم این مسئله در سایر شهرها نیز اجرایی شود.
وی تصریح می‌کند: اگرچه تاکنون به ویژه در سال‌های اخیر اتفاقات مبارکی در حوزه حمایت از معلولین انجام شده است و جلسات متعددی برای بیان مسائل تشکیل می‌شود اما برای ایجاد حس اعتماد به نفس، استقلال و برابری در جامعه برای افراد معلول ما نیازمند اتفاقات مثبت بیشتری هستیم.
این مسئول در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: ما در مؤسسه تلاش کردیم بتوانیم جزوه‌های دانشگاهی را در قالب کتاب گویا و یا کتاب‌های ویژه به طور رایگان در راستا تحصیل افراد در اختیار آنها قرار دهیم یا با برگزاری اردوهای سیاحتی و زیارتی متعدد فضای متفاوت‌تری را برای آنها ایجاد کنیم اما در این میان برای ایجاد فضای امن‌تر، مناسب‌تر و برابر تر نیازمند همکاری و همراهی همگانی هستیم.
شرایط برای حضور معلولین در امکان دولتی باید فراهم شود
طبق قانون حمایت از حقوق معلولان که در تاریخ یکم اردیبهشت ماه به تصویب مجلس رسید بنا به ماده ۲ همه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل نمایند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها برای افراد دارای معلولیت همچون سایر افراد فراهم شود.
بنا به تبصره یک این قانون شهرداری‌ها مکلف‌اند جهت امکان تردد افراد دارای معلولیت شدید، سامانه‌های حمل و نقل ویژه افراد دارای معلولیت را با تجهیز ناوگان خودروهای مناسب‌سازی شده ایجاد کرده دولت مکلف است در تشکیل این سامانه‌ها به شهرداری‌های فاقد اعتبارات لازم، کمک نماید.
در فصل پنجم این قانون قید شده تا تسهیلات متعددی جهت ایجاد اشتغال برای افراد معلول فراهم شود که یکی از بندهای این بخش اختصاص سی درصد از پست‌های سازمانی تلفنچی اپراتور تلفن دستگاه‌ها، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی به افراد نابینا و کم بینا و افراد دارای معلولیت جسمی، حرکتی و اختصاص سی درصد ۳۰ از پست‌های سازمانی متصدی دفتری و ماشین نویسی دستگاه‌ها، شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی به افراد دارای معلولیت جسمی، حرکتی و همچنین کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی مجازند تا سقف مجوزهای استخدامی سالانه خود، افراد نابینا و ناشنوا و افراد دارای آسیب نخاعی واجد شرایط را با برگزاری آزمون اختصاصی جامعه معلولان به کار گیرند.
این مصوبات تنها بخشی از قانون حمایت از معلولان بود اما آنچه که در این میان بسیار حائز اهمیت است این است که اجرای قانون چه میزان در اولویت قرار دارد تا بتواند ذیل اجرای آن حداقل دغدغه‌های افراد نابینا و کم بینا مرتفع شود و در نهایت جامعه به سوی حقوق و حضور برابری میان تمام افراد حرکت کند.