خبرگزاری مهر، گروه استانها- مریم شریفی: پرورش شتر طی سال‌های اخیر به عنوان یکی از پرسودترین بخش‌های دامداری در کشور مورد توجه قرار گرفته است، این حیوان به دلیل شرایط خاص فیزیکی توانایی زندگی در شرایط سخت را داشته و پرورش آن در مناطق شمال و شمال شرقی گلستان هم رواج دارد.
شتر به علوفه بسیار کم، آب اندک، عرصه وسیع بیابانی نیاز داشته و در برابر بیماری‌ها و همچنین اختلاف دما بسیار مقاوم است.
با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از مساحت شمال استان گلستان را مناطق خشک و بیابانی تشکیل می‌دهد، با اندک توجه به ایجاد زیرساخت و حمایت از مردم، پرورش شتر می‌تواند به بهبود شرایط معیشتی و اقتصادی بومیان کمک کند.
پرورش این حیوان به دلیل سازگاری با شرایط مناطق خشک و بیابانی، مشکلات سایر دام‌ها از جمله کمبود و یا نبود نهاده‌های خوراکی و دامی را نداشته در نتیجه راحت تر می‌توان آن را نگهداری کرد.
همچنین توانایی بالای تحمل کم‌آبی، تغذیه از علوفه‌های خشک و گیاهان مرتعی و بیابانی، هزینه‌های درمانی کم در مقایسه با سایر دام‌ها، متابولیسم پایین، افزایش وزن روزانه مناسب و دوره پرواربندی کوتاه، پرورش این حیوان را از منظر اقتصادی به‌صرفه کرده و فرآورده‌های زیادی هم از آن به دست می‌آید.
به منظور آشنایی با کسب‌وکار پرورش شتر و شرایط نگهداری آن با «محمد خیراندیش»، معاون امور دام جهاد کشاورزی گلستان گفتگو کردیم که در ادمه خواهد آمد.
*چند نفر شتر در گلستان وجود دارد و پرورش شتر بیشتر در کدام شهرستان‌های گلستان انجام می‌شود؟
در استان گلستان بالغ بر پنج هزار و ۸۱۷ نفر شتر وجود دارد و پرورش شتر بیشتر در شهرستان‌های گمیشان، بندرترکمن و آق‌قلا انجام می‌شود.
*فرآورده‌های شتر با چه قیمتی در گلستان خرید و فروش می‌شود؟
هم اکنون قیمت هر کیلوگرم گوشت شتر تقریباً برابر با گوشت گاو و گوساله و با قیمت ۲۲۰ هزار تومان فروخته می‌شود. بهای هر لیتر شیر شتر هم ۳۰ هزار تومان و هر لیتر دوغ شتر ۵۰ هزار تومان است.
*بازار فروش فرآورده‌های لبنی شتر در کدام مناطق است؟ آیا صادرات هم در این زمینه انجام می‌شود؟
مردم استان گلستان خصوصاً در شهرهای ترکمن نشین از مصرف فراورده‌های لبنی شتر استقبال خوبی دارند و علاوه بر آن شیر شتر به شهرهای دیگر از جمله تهران ارسال می‌شود.
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نظیر عمان، امارات و قطر هم بازار مصرف فرآورده‌های شیر شتر است که در صورت گسترش تولید شیر، دوغ و گوشت شتر می‌توانیم محصولات دامداران را به این کشورها صادر کنیم.
* چه نژادهایی از شتر در گلستان پرورش می‌یابد؟
در استان گلستان بیشتر نژاد شتر تک کوهان ترکمنی را پرورش می‌دهند، شتر تک کوهان جز نژادهای سبک است و در بین دیگر نژادهای شتر بیشترین مقدار تولید شیر را دارد.
*چه تعداد کارخانه فرآوری شیر شتر در گلستان وجود داد؟
به دلیل نبود کارخانه فرآوری شیر شتر در گلستان شیر شتر به دیگر استانها فرستاده می‌شود و با برند شهرهای دیگر وارد بازار می‌شود در حال حاضر کارخانه فرآوری شیر شتر در گلستان نداریم، شیر شتر استان گلستان به استان‌های دیگر فرستاده می‌شود و با برند شهرهای دیگر به فروش می‌رسد.
بنیاد برکت طرح شترداری ۵۰۰ نفری را در شهرستان آق قلا پیشنهاد کرده که در صورت اجرای این طرح، زنجیره تولید و فرآوری شتر در استان تکمیل می‌شود، این طرح در حال حاضر فقط بر روی کاغذ است.
*مزایای و معایب پرورش شتر نسبت به دیگر دام‌ها چیست؟
شتر و گاومیش حیوانات هزاره سوم هستند، برخی از ویژگی‌های شتر مانند توانایی بالای تحمل کم‌آبی، تغذیه از علوفه‌های خشک و گیاهان مرتعی و بیابانی، مقاومت بهتر در مقابل بیماری‌ها از جمله مزیت‌های پرورش شتر است.
شتر هزینه‌های درمانی کمتری در مقایسه با سایر دام‌ها دارد و به دلیل متابولیسم پایین، افزایش وزن روزانه مناسب و دوره پرواربندی کوتاه، پرورش آن را از منظر اقتصادی به‌صرفه می‌کند.
در شرایطی هستیم که دامداران با قیمت بالای نهاده دامی دست و پنجه نرم می‌کنند، در استان گلستان با وجود مراتع وسیع بیابانی به خصوص رویش خارشتر که به میزان زیادی در گلستان یافت می‌شود، پرورش دهندگان شتر دغدغه بسیار کمتری برای تهیه نهاده دامی دارند.
خارشتر تا ۶ ماه از سال به صورت خودرو در مناطق شمالی استان گلستان فراوان یافت می‌شود، به این ترتیب پرورش دهندگان شتر با استفاده از علوفه ضعیف و خشن تولید شیر و گوشت داشته باشند که بسیار ارزشمند است.
گوشت شتر طبع گرمی دارد و در طب اسلامی و سنتی مصرف آن توصیه شده است. شیر شتر هم برای بسیاری از بیماری‌ها از جمله کنترل قند خون استفاده می‌شود، روغن شتر برای مصارف درمان کاربرد دارد و از پشم شتر برای تهیه پوشاک و صنایع دستی استفاده می‌کنند، علاوه بر آن پرورش شتر در جذب گردشگر و رونق اقتصادی در منطقه هم مؤثر است.
با وجود همه این محاسن اما دوره بارداری شتر ۱۴ ماه است و شتر ماده بعد از زایمان به مدت ۱۳ ماه باردار نمی‌شود، به عبارتی دیگر شتر هر دو سال یک مرتبه زاد و ولد دارد که نسبت به دیگر دام‌ها زاد و ولد کندتری دارد.
*جهاد کشاورزی چه حمایت‌هایی از پرورش دهندگان شتر دارد؟
بسته حمایتی برای پرورش دهندگان شتر نداریم ولی در حال رایزنی هستیم تا مراتع به صورت رایگان در اختیار مردم قرار بگیرد و در صورت تأیید مصوبه جهاد کشاورزی پرداخت تسهیلات به پرورش دهندگان شتر هم در اولویت قرار خواهد گرفت.
ساماندهی شترداران سنتی و دادن تسهیلات برای بهسازی و نوسازی جایگاه‌های پرورش شتر، هویت گذاری و اصلاح نژاد شتر تک کوهان ترکمن را هم در دستور کار داریم.
* آیا پرورش شتر با هدف گردشگری در استان انجام می‌شود و برای توسعه آنچه راه حلی را پیشنهاد می‌دهید؟
گردشگری شتر در استان گلستان به صورت بسیار محدود در حد سوار کردن مسافران در کجاوه در ساحل شهرستان ترکمن و بازارچه‌های محلی انجام می‌شود.
مسابقات شترداری مانند مسابقه دوندگی شتران و مسابقه زیبایی شتر می‌تواند رونق زیادی در بخش گردشگری استان ایجاد کند و از نظر اقتصادی هم برای شترداران منافع زیادی دارد. برای رونق گردشگری شتر در استان باید بخش خصوصی وارد میدان شود.