به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) گفت: در چند سال اخیر، تعدادی از پژوهشگران دانشگاه استنفورد با استفاده از داده‌های پایگاه اسکوپوس اقدام به ایجاد پایگاه داده و محاسبه شاخصی به نام «شاخص استنادی مرکب» کردند.
فاضل زاده ادامه داد: این فهرست در کشور ما با نام «فهرست دانشگاه استنفورد» شناخته شده و مورد توجه رسانه‌ها و مؤسسات قرار گرفته است. هدف این پایگاه داده، ارائه مجموعه‌ای از سنجه های استنادی استاندارد شده برای ارزیابی تاثیراستنادی دانشمندان در رشته‌ها و حوزه‌های علمی مختلف در سطح جهان است.
وی ادامه داد: شاخص استنادی مرکب، مجموعه‌ای از چند شاخص استنادی مجزا است که پژوهشگران دانشگاه استنفورد در مقاله سال ۲۰۱۶ خود معرفی و محاسبه کرده اند. این شاخص‌ها مبتنی بر تعداد استنادات دریافتی مقالات دانشمندان و جایگاه‌های نویسندگی آنها (الگوی هم‌نویسندگی) و شاخص هرش است.
رئیس ISC گفت: بر اساس تازه‌ترین به روز رسانی این پایگاه داده که منتشر شده، دامنه پوشش داده‌ها از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۱ است. این فهرست دربرگیرنده نویسندگان پراستناد براساس شاخص استنادی مرکب و جزو دو درصد پراستناد در ۲۲ حوزه موضوعی اصلی و ۱۷۶ حوزه فرعی است.
وی اظهار داشت: در آخرین نسخه این پایگاه داده، با محاسبه استنادات فقط در سال ۲۰۲۱، تعداد ۱۸۷۰ پژوهشگر از بین تعداد کل ۲۰۰ هزار و ۴۰۹ پژوهشگر بین المللی با وابستگی سازمانی جمهوری اسلامی ایران حضور دارند.
فاضل زاده گفت: نمودار شماره ۱، روند تغییرات تعداد کل پژوهشگران ایرانی پراستناد دو درصد را در طی سال‌های گذشته این پایگاه داده نشان می‌دهد. شایان ذکر است که تعداد پژوهشگران ایرانی در دو سال اخیر در مقایسه با سال‌های گذشته، رشد چشمگیری داشته است.
نمودار ۱. تعداد کل پژوهشگران ایرانی پراستناد ۲ درصد برتر دنیا در یک سال
وی ادامه داد: در آخرین نسخه این پایگاه داده، با محاسبه استنادات در طول دوره خدمت علمی در بازه ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۱، تعداد ۷۱۵ پژوهشگر با وابستگی سازمانی جمهوری اسلامی ایران از بین تعداد کل ۱۹۵ هزار و ۶۰۵ پژوهشگر بین‌المللی حضور دارند.
نمودار شماره ۲، روند تغییرات تعداد کل پژوهشگران ایرانی پر استناد ۲ درصد در دوران خدمت علمی پژوهشگر را در طی سال‌های گذشته این پایگاه داده نشان می‌دهد.
نمودار ۲. تعداد کل پژوهشگران ایرانی پراستناد ۲ درصد برتر دنیا در دوران خدمت علمی پژوهشگر
در جدول ۱، تعداد ۸۰ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران که حداقل دارای ۵ پژوهشگر پراستناد ۲ درصد هستند، براساس پایگاه داده استنفورد در سال ۲۰۲۱ ارائه شده است.
جدول ۱. توزیع تعداد دانشمندان پراستناد ۲ درصد برتر در دانشگاه‌های کشور در سال ۲۰۲۱
| ردیف | دانشگاه | تعداد دانشمند | سهم از کل کشور (درصد) | ردیف | دانشگاه | تعداد دانشمند | سهم از کل کشور (درصد) |
| ۱ | دانشگاه آزاد اسلامی | ۱۴۸ | ۷.۹۱ درصد | ۴۱ | دانشگاه بین المللی امام خمینی | ۱۰ | ۰.۵۳ درصد |
| ۲ | دانشگاه تهران | ۱۰۲ | ۵.۴۵ درصد | ۴۲ | پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران | ۱۰ | ۰.۵۳ درصد |
| ۳ | دانشگاه علم و صنعت ایران | ۵۹ | ۳.۱۶ درصد | ۴۳ | دانشگاه صنعتی سهند | ۱۰ | ۰.۵۳ درصد |
| ۴ | دانشگاه تبریز | ۵۱ | ۲.۷۳ درصد | ۴۴ | دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی | ۱۰ | ۰.۵۳ درصد |
| ۵ | دانشگاه صنعتی امیرکبیر | ۴۷ | ۲.۵۱ درصد | ۴۵ | دانشگاه علوم پزشکی بابل | ۹ | ۰.۴۸ درصد |
| ۶ | دانشگاه تربیت مدرس | ۴۷ | ۲.۵۱ درصد | ۴۶ | دانشگاه بناب | ۹ | ۰.۴۸ درصد |
| ۷ | دانشگاه شیراز | ۴۳ | ۲.۳۰ درصد | ۴۷ | دانشگاه یزد | ۹ | ۰.۴۸ درصد |
| ۸ | دانشگاه صنعتی شریف | ۴۱ | ۲.۱۹ درصد | ۴۸ | دانشگاه علوم پزشکی کاشان | ۸ | ۰.۴۳ درصد |
| ۹ | دانشگاه صنعتی اصفهان | ۴۰ | ۲.۱۴ درصد | ۴۹ | دانشگاه صنعتی مالک اشتر | ۸ | ۰.۴۳ درصد |
| ۱۰ | دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی | ۳۹ | ۲.۰۹ درصد | ۵۰ | دانشگاه علوم پزشکی مشهد | ۸ | ۰.۴۳ درصد |
| ۱۱ | دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه | ۳۶ | ۱.۹۳ درصد | ۵۱ | دانشگاه شهید چمران اهواز | ۸ | ۰.۴۳ درصد |
| ۱۲ | دانشگاه علوم پزشکی اصفهان | ۳۰ | ۱.۶۰ درصد | ۵۲ | دانشگاه مراغه | ۸ | ۰.۴۳ درصد |
| ۱۳ | دانشگاه فردوسی مشهد | ۲۹ | ۱.۵۵ درصد | ۵۳ | دانشگاه علوم پزشکی بیرجند | ۸ | ۰.۴۳ درصد |
| ۱۴ | دانشگاه علوم پزشکی شیراز | ۲۹ | ۱.۵۵ درصد | ۵۴ | دانشگاه علوم پزشکی البرز | ۸ | ۰.۴۳ درصد |
| ۱۵ | دانشگاه کاشان | ۲۸ | ۱.۵۰ درصد | ۵۵ | دانشگاه علوم پزشکی اردبیل | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۱۶ | دانشگاه علوم پزشکی تبریز | ۲۸ | ۱.۵۰ درصد | ۵۶ | دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۱۷ | دانشگاه شهید بهشتی | ۲۶ | ۱.۳۹ درصد | ۵۷ | دانشگاه حکیم سبزواری | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۱۸ | دانشگاه علوم پزشکی ایران | ۲۵ | ۱.۳۴ درصد | ۵۸ | پژوهشگاه رنگ | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۱۹ | دانشگاه علوم پزشکی مازندران | ۲۵ | ۱.۳۴ درصد | ۵۹ | جهاد دانشگاهی | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۲۰ | دانشگاه علوم پزشکی تهران | ۲۳ | ۱.۲۳ درصد | ۶۰ | دانشگاه ملایر | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۲۱ | دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل | ۲۰ | ۱.۰۷ درصد | ۶۱ | پژوهشگاه مواد و انرژی | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۲۲ | دانشگاه علوم پزشکی کرمان | ۲۰ | ۱.۰۷ درصد | ۶۲ | دانشگاه صنعتی قوچان | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۲۳ | دانشگاه سمنان | ۱۸ | ۰.۹۶ درصد | ۶۳ | دانشگاه قم | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۲۴ | دانشگاه بوعلی سینا | ۱۷ | ۰.۹۱ درصد | ۶۴ | دانشگاه یاسوج | ۷ | ۰.۳۷ درصد |
| ۲۵ | دانشگاه رازی | ۱۷ | ۰.۹۱ درصد | ۶۵ | دانشگاه اراک | ۶ | ۰.۳۲ درصد |
| ۲۶ | دانشگاه گیلان | ۱۷ | ۰.۹۱ درصد | ۶۶ | دانشگاه صنعتی کرمانشاه | ۶ | ۰.۳۲ درصد |
| ۲۷ | دانشگاه محقق اردبیلی | ۱۷ | ۰.۹۱ درصد | ۶۷ | دانشگاه لرستان | ۶ | ۰.۳۲ درصد |
| ۲۸ | دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی | ۱۶ | ۰.۸۶ درصد | ۶۸ | انستیتو پاستور ایران | ۶ | ۰.۳۲ درصد |
| ۲۹ | دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله | ۱۶ | ۰.۸۶ درصد | ۶۹ | دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد | ۶ | ۰.۳۲ درصد |
| ۳۰ | دانشگاه شهید باهنر کرمان | ۱۶ | ۰.۸۶ درصد | ۷۰ | دانشگاه علوم پزشکی ایلام | ۶ | ۰.۳۲ درصد |
| ۳۱ | دانشگاه اصفهان | ۱۶ | ۰.۸۶ درصد | ۷۱ | دانشگاه علوم پزشکی گیلان | ۶ | ۰.۳۲ درصد |
| ۳۲ | دانشگاه کردستان | ۱۵ | ۰.۸۰ درصد | ۷۲ | دانشگاه الزهرا | ۵ | ۰.۲۷ درصد |
| ۳۳ | دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز | ۱۴ | ۰.۷۵ درصد | ۷۳ | دانشگاه دامغان | ۵ | ۰.۲۷ درصد |
| ۳۴ | دانشگاه شهرکرد | ۱۴ | ۰.۷۵ درصد | ۷۴ | دانشگاه ایلام | ۵ | ۰.۲۷ درصد |
| ۳۵ | دانشگاه مازندران | ۱۴ | ۰.۷۵ درصد | ۷۵ | دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان | ۵ | ۰.۲۷ درصد |
| ۳۶ | دانشگاه صنعتی شاهرود | ۱۳ | ۰.۷۰ درصد | ۷۶ | دانشگاه علوم پزشکی کردستان | ۵ | ۰.۲۷ درصد |
| ۳۷ | دانشگاه صنعتی شیراز | ۱۳ | ۰.۷۰ درصد | ۷۷ | سازمان انرژی اتمی ایران | ۵ | ۰.۲۷ درصد |
| ۳۸ | دانشگاه شهید آذربایجان مدنی | ۱۲ | ۰.۶۴ درصد | ۷۸ | دانشگاه صنعت نفت | ۵ | ۰.۲۷ درصد |
| ۳۹ | دانشگاه ارومیه | ۱۲ | ۰.۶۴ درصد | ۷۹ | دانشگاه زنجان | ۵ | ۰.۲۷ درصد |
| ۴۰ | دانشگاه پیام نور | ۱۱ | ۰.۵۹ درصد | ۸۰ | دانشگاه علوم پزشکی زنجان | ۵ | ۰.۲۷ درصد |
در جدول ۲، تعداد ۴۳ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران که دارای بیشترین تعداد پژوهشگر پراستناد ۲ درصد در طی دوران خدمت علمی پژوهشگر هستند، ارائه شده است.
جدول ۲. توزیع تعداد دانشمندان پراستناد ۲ درصد برتر در دانشگاه‌های کشور در دوران خدمت علمی پژوهشگر
| ردیف | دانشگاه | تعداد دانشمند | سهم از کل کشور (درصد) |
| ۱ | دانشگاه تهران | ۵۱ | ۷.۱۳ درصد |
| ۲ | دانشگاه آزاد اسلامی | ۴۹ | ۶.۸۵ درصد |
| ۳ | دانشگاه صنعتی شریف | ۴۴ | ۶.۱۵ درصد |
| ۴ | دانشگاه علم و صنعت ایران | ۲۸ | ۳.۹۲ درصد |
| ۵ | دانشگاه تبریز | ۲۷ | ۳.۷۸ درصد |
| ۶ | دانشگاه شیراز | ۲۷ | ۳.۷۸ درصد |
| ۷ | دانشگاه صنعتی امیرکبیر | ۲۷ | ۳.۷۸ درصد |
| ۸ | دانشگاه صنعتی اصفهان | ۲۴ | ۳.۳۶ درصد |
| ۹ | دانشگاه تربیت مدرس | ۲۲ | ۳.۰۸ درصد |
| ۱۰ | دانشگاه فردوسی مشهد | ۲۰ | ۲.۸۰ درصد |
| ۱۱ | دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی | ۱۴ | ۱.۹۶ درصد |
| ۱۲ | دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی | ۱۳ | ۱.۸۲ درصد |
| ۱۳ | دانشگاه علوم پزشکی اصفهان | ۱۳ | ۱.۸۲ درصد |
| ۱۴ | دانشگاه علوم پزشکی شیراز | ۱۱ | ۱.۵۴ درصد |
| ۱۵ | دانشگاه بوعلی سینا | ۱۱ | ۱.۵۴ درصد |
| ۱۶ | دانشگاه صنعتی شاهرود | ۹ | ۱.۲۶ درصد |
| ۱۷ | دانشگاه کاشان | ۸ | ۱.۱۲ درصد |
| ۱۸ | دانشگاه علوم پزشکی تهران | ۸ | ۱.۱۲ درصد |
| ۱۹ | دانشگاه شهید بهشتی | ۸ | ۱.۱۲ درصد |
| ۲۰ | دانشگاه رازی | ۸ | ۱.۱۲ درصد |
| ۲۱ | دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله | ۸ | ۱.۱۲ درصد |
| ۲۲ | دانشگاه مازندران | ۷ | ۰.۹۸ درصد |
| ۲۳ | دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه | ۷ | ۰.۹۸ درصد |
| ۲۴ | دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل | ۷ | ۰.۹۸ درصد |
| ۲۵ | پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران | ۶ | ۰.۸۴ درصد |
| ۲۶ | دانشگاه پیام نور | ۶ | ۰.۸۴ درصد |
| ۲۷ | دانشگاه شهید باهنر کرمان | ۶ | ۰.۸۴ درصد |
| ۲۸ | دانشگاه شهرکرد | ۶ | ۰.۸۴ درصد |
| ۲۹ | دانشگاه گیلان | ۶ | ۰.۸۴ درصد |
| ۳۰ | دانشگاه اصفهان | ۶ | ۰.۸۴ درصد |
| ۳۱ | دانشگاه شهید آذربایجان مدنی | ۵ | ۰.۷۰ درصد |
| ۳۲ | دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته | ۵ | ۰.۷۰ درصد |
| ۳۳ | دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان | ۵ | ۰.۷۰ درصد |
| ۳۴ | پژوهشگاه مواد و انرژی | ۵ | ۰.۷۰ درصد |
| ۳۵ | دانشگاه صنعتی سهند | ۵ | ۰.۷۰ درصد |
| ۳۶ | دانشگاه سمنان | ۵ | ۰.۷۰ درصد |
| ۳۷ | دانشگاه علوم پزشکی تبریز | ۵ | ۰.۷۰ درصد |
| ۳۸ | دانشگاه محقق اردبیلی | ۵ | ۰.۷۰ درصد |
| ۳۹ | دانشگاه بین المللی امام خمینی | ۴ | ۰.۵۶ درصد |
| ۴۰ | پژوهشگاه رنگ | ۴ | ۰.۵۶ درصد |
| ۴۱ | دانشگاه صنعتی مالک اشتر | ۴ | ۰.۵۶ درصد |
| ۴۲ | دانشگاه علوم پزشکی مشهد | ۴ | ۰.۵۶ درصد |
| ۴۳ | دانشگاه کردستان | ۴ | ۰.۵۶ درصد |
در جدول ۳ - تعداد پژوهشگران پراستناد ۲ درصد برتر کشور به تفکیک حوزه موضوعی براساس پایگاه داده در سال ۲۰۲۱ مشاهده می‌شود. قابل توجه است که توزیع پژوهشگران در حوزه‌های موضوعی یکسان نیست.
جدول ۳. پژوهشگران پراستناد ۲ درصد برتر کشور به تفکیک حوزه موضوعی در سال ۲۰۲۱
| ردیف | حوزه‌های موضوعی | تعداد دانشمندان کشور | سهم از کل کشور (درصد) |
| ۱ | پزشکی بالینی | ۵۳۳ | ۲۸.۵۰ درصد |
| ۲ | مهندسی | ۳۴۹ | ۱۸.۶۶ درصد |
| ۳ | فناوری‌های راهبردی (هوش مصنوعی، نانو و …) | ۳۱۷ | ۱۶.۹۵ درصد |
| ۴ | شیمی | ۳۰۵ | ۱۶.۳۱ درصد |
| ۵ | فناوری اطلاعات و ارتباطات | ۹۸ | ۵.۲۴ درصد |
| ۶ | فیزیک و نجوم | ۹۳ | ۴.۹۷ درصد |
| ۷ | کشاورزی، شیلات و جنگلداری | ۵۹ | ۳.۱۶ درصد |
| ۸ | علوم زمین و محیط زیست | ۳۴ | ۱.۸۲ درصد |
| ۹ | آمار و ریاضیات | ۲۵ | ۱.۳۴ درصد |
| ۱۰ | زیست پزشکی | ۲۴ | ۱.۲۸ درصد |
| ۱۱ | زیست شناسی | ۱۷ | ۰.۹۱ درصد |
| ۱۲ | محیط زیست، طراحی و ساخت | ۴ | ۰.۲۱ درصد |
| ۱۳ | اقتصاد و تجارت | ۴ | ۰.۲۱ درصد |
| ۱۴ | علوم اجتماعی | ۴ | ۰.۲۱ درصد |
| ۱۵ | بهداشت عمومی و خدمات بهداشتی | ۱ | ۰.۰۵ درصد |
| ۱۶ | روانشناسی و علوم شناختی | ۱ | ۰.۰۵ درصد |
| ۱۷ | ارتباطات و مطالعات متنی | ۱ | ۰.۰۵ درصد |
| جمع کل | ۱۸۷۰ | ۱۰۰ درصد | |
در جدول ۴، تعداد پژوهشگران پراستناد ۲ درصد برتر کشور به تفکیک حوزه موضوعی در دوران خدمت علمی پژوهشگر مشاهده می‌شود.
جدول ۴. پژوهشگران پراستناد ۲ درصد برتر کشور به تفکیک حوزه موضوعی در دوران خدمت علمی پژوهشگر
| ردیف | حوزه‌های موضوعی | تعداد دانشمندان کشور | سهم از کل کشور (درصد) |
| ۱ | فناوری‌های راهبردی (هوش مصنوعی، نانو و …) | ۱۷۲ | ۲۴.۰۶ درصد |
| ۲ | شیمی | ۱۵۰ | ۲۰.۹۸ درصد |
| ۳ | مهندسی | ۱۴۸ | ۲۰.۷۰ درصد |
| ۴ | پزشکی بالینی | ۱۱۹ | ۱۶.۶۴ درصد |
| ۵ | فناوری اطلاعات و ارتباطات | ۴۱ | ۵.۷۳ درصد |
| ۶ | فیزیک و نجوم | ۳۲ | ۴.۴۸ درصد |
| ۷ | کشاورزی، شیلات و جنگلداری | ۲۰ | ۲.۸۰ درصد |
| ۸ | آمار و ریاضیات | ۱۴ | ۱.۹۶ درصد |
| ۹ | علوم زمین و محیط زیست | ۹ | ۱.۲۶ درصد |
| ۱۰ | زیست پزشکی | ۵ | ۰.۷۰ درصد |
| ۱۱ | زیست شناسی | ۳ | ۰.۴۲ درصد |
| ۱۲ | محیط زیست، طراحی و ساخت | ۱ | ۰.۱۴ درصد |
| ۱۳ | اقتصاد و تجارت | ۱ | ۰.۱۴ درصد |
| جمع کل | ۷۱۵ | ۱۰۰ درصد | |
همانطور که در جدول‌های ۳ و ۴ مشاهده شد، پنج حوزه موضوعی که بیشترین تعداد پژوهشگران ایرانی پراستناد ۲ درصد برتر را دارد عبارتند از پزشکی بالینی، مهندسی، فناوری‌های راهبردی (هوش مصنوعی، نانو، فرایندهای ساخت پیشرفته و…)، شیمی، و فناوری اطلاعات و ارتباطات.
در نمودار ۳، تعداد پژوهشگران ایرانی پراستناد ۲ درصد برتر به تفکیک حوزه¬های موضوعی در سال‌های مختلف نشان داده شده است.
نمودار ۳. توزیع پژوهشگران پراستناد ۲ درصد برتر در حوزه‌های موضوعی طی سال‌های گذشته
در نمودار ۴، تعداد پژوهشگران ایرانی پراستناد ۲ درصد برتر به تفکیک حوزه‌های موضوعی در دوران خدمت علمی پژوهشگر نشان داده شده است.
نمودار ۴. پژوهشگران ایرانی پراستناد ۲ درصد برتر به تفکیک حوزه‌های موضوعی در دوران خدمت علمی پژوهشگر