به گزارش خبرنگار مهر انتشار شیوه نامه واردات ماشین آلات معدنی در ۲۶ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ به دلیل دارا بودن برخی محدودیت‌ها منجر به ابراز نگرانی معدنداران و فعالان این حوزه شد. بر اساس این شیوه نامه، ثبت سفارش و واردات ماشین آلاتی بلامانع بود که نو و مستعمل با سال ساخت حداکثر پنج سال هستند و سابقه ساخت داخل ندارند. همچنین مقرر شده بود که واردات ماشین آلات با سابقه ساخت داخل در صورتی امکان پذیر است که به میزان خرید یک دستگاه از سازندگان داخلی، واردات یک دستگاه صورت پذیرد.
کاهش حجم بهره برداری و فرسوده شدن بسیاری از ماشین آلات و کمبود دستگاه‌های موجود، از جمله دغدغه‌های فعالان حوزه معدن بود است که دلیل اصلی آن، محدودیت و ممنوعیت واردات ماشین‌آلات مورد نیاز طی سالهای گذشته بوده است. کهبرگزاری جلسات متعدد در وزارت صمت برای حل این موضوع، کارشناسان معاونت معدن، با حضور تشکل‌های معدنی، انجمن‌ها و سازندگان ماشین‌آلات، به تصمیماتی در شفاف‌سازی توان داخل انجامید که بر اساس آن، معاونت معادن این وزارتخانه نسبت صدور بخشنامه جدید تأمین ماشین‌آلات معدنی اقدام کرد. با تمرکز بر این بخشنامه و اعمال اصلاحات کارشناسانه، به این مطالبات پاسخ دادند. در واقع بخشنامه جدید با تسهیل نحوه فرآیند تأامین ماشین آلات معدنی توسط معادن و شفاف سازی در روند صدور مجوزها، به منزله گامی بزرگ در راستای توسعه بخش معدن کشور محسوب می‌شود.
حذف محدودیت‌ها از واردات ماشین آلات بدون سابقه ساخت
بر اساس این بخشنامه، تنها شرط واردات ماشین آلات معدنی توسط بهره برداران و پیمانکاران، پرداخت تعیین تکلیف حقوق دولتی و اعتبار پروانه بهره برداری به مدت بیش از ۱۸ ماه و داشتن پروانه معتبر بهره‌برداری است. همچنین بر این اساس معادنی که شرط بالا را داشته باشند، امکان واردات ماشین‌آلات زیر ۵ سال ساخت که سابقه ساخت داخل ندارند (بر اساس لیست و محدوده اعلامی) را بدون محدودیت در تعداد برای استفاده در معدن خواهند داشت. و در قالب یک جدول در این بخشنامه ذکر شده نیز بدون محدودیت در تعداد وجود دارد. در این بند به طور مشخص و شفاف ذکر شده که واردات این دسته از ماشین آلات تا سال ساخت ۲۰۱۷ مجاز است.
یکی دیگر از اصلاحاتی که مسیر فعالیت معدنداران را تسهیل کرده این است که معاونت معادن در خصوص نحوه واردات معادن غیر فعال محدودیتی ایجاد نکرده است. چرا که بسیاری از این معادن، از تجهیزات و ماشین آلات معدنی برخوردار نیستند و مسلماً سابقه بهره برداری و اکتشافدر نتیجه امکان بهره‌برداری را نیز ندارند؛ بنابراین معادن غیر فعال نیز می‌توانند مانند سایرین از مفاد این بخشنامه بهره ببرند تا با تأمین ماشین‌آلات مورد نیاز، نسبت به فعال‌سازی و یا افزایش ظرفیت عملیات معدنکاری خود اقدام نمایند..
بر اساس این بخشنامه، برای واردات ماشین‌آلات بیش از ۵ تا ۱۰ سال ساخت نیز جدولی بر اساس نوع ماده معدنی و میزان عملیات معدنی مشخص شده است که تعداد مجوز واردات در این بخش نیز برای هر معدن به صورت کاملاً شفاف مشخص است. همچنین مبنای میزان عملیات معدنی که تاکنون سابقه تولید بود، به میزان اسمی تولید تغییر پیدا کرد تا معادنی که به واسطه‌ی نداشتن ماشین‌آلات، کمتر از ظرفیت اسمی خود تولید می‌کردند نیز بتوانند برای دستیابی به ظرفیت اسمی تولید، از مجوز واردات ماشین‌آلات در این بخش نیز بهره‌مند شوند. تنها واردات ماشین الات معدنی تا ۱۰ سال ساخت مشمول محدودیتی در صدور مجوز می‌شوند، چرا که عمر فعالیت این دسته از ماشین آلات بالا بوده و در مواردی فرسودگی آن‌ها می‌تواند معدن را با مشکلات و خطراتی مواجه کند. محدوده مجوزدهی در خصوص این دسته از ماشین آلات، در قالب جدولی مشخص طراحی شده است.
تمام مجوزهای بالا مشروط به استفاده ماشین در معدن است که در این زمینه تعهدی از متقاضیان اخذ می‌شود. همچنین در راستای صورتی که به دلیل بروز مشکلات امکان ادامه فعالیت در یک معدن وجود نداشته باشد، و واگذاری ماشین آلات معدنی نیز، متقاضیان ماشین آلات معدنی در صورتی که قصد انتقال و یا واگذاری ماشین آلات خود پیش از مدت ۵ ساله از تاریخ ترخیص را دارند، می‌تواند با اخذ مجوز از وزارت صمت نسبت به این کار اقدام نمایند. رفع محدودیت از این بند باعث می‌شود که اگر فردی تصمیم به فروش معدن و دستگاه‌های خود پیش از مدت ۵ سالهای که از زمان ترخیص ماشین آلات تعیین شده است را داشته باشد، با محدودیت مواجه نشود.
بهره بردارانی که متقاضی دریافت مجوز واردات ماشین آلات معدنی هستند، درخواست‌نامه‌ای به سازمان صمت استان خود ارائه داده و پس از تکمیل فرمی که در پیوست بخشنامه مشخص شده است، می‌تواند نسبت به صدور دریافت مجوز خود از استان اقدام کند. همچنین سازمان صمت استان‌ها، فرم تکمیل شده و شماره پرونده متقاضی را به سازمان صمتمعاونت معادن ارجاع می‌دهد تا ثبت نهایی انجام شود. بنابراین بررسی پرونده در معاونت که موجب کندشدن روند صدور مجوز می‌شد به صورت کامل حذف شد. همچنین برنامه سیستمی شدن صدور مجوز سازمانهای استانی نیز در دستور کار معاونت معادن قرار دارد تا از این طریق ضمن تسریع در صدور مجوز، نیاز به مراجعه حضوری به سازمانهای استانی و ستاد وزارتخانه نیز به صورت کامل حذف شود.
ماجرای وعده صندوق بیمه برای ماشین آلات با سابقه ساخت داخل
دهقانی، مدیرعامل صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی در جلسه هم اندیشی معدنی‌ها با ارائه پیشنهادی گفت در صورتی که وزارت صمت به مدت ۲ سال محدودیت واردات ماشین آلات با سابقه ساخت را رفع کند، صندوق بیمه معادن تمام دستگاه‌های تولیدکنندگان را خریده و با ارائه تسهیلات به متقاضیان خواهد فروخت اما این پیشنهاد با وجود مطالبات رسانه‌ای در حد یک وعده توخالی باقی ماند! تاکنون عملیاتی نشد.
در این میان تاکید بر این نکته ضروری است که در حال حاضر صندوق بیمه معادن زیر مجموعه وزارت صمت بوده و اقدامات این صندوق بایستی بر اساس سیاست‌های وزارتخانه باشد.
حدود ۱ ماه پس از این وعده تفاهم شد که معاونت ماشین آلات در وزارت صمت تفاهم شد که صندوق بیمه با ارائه دریافت لیست سازندگان، محصولات تولیدی و قیمت این ماشین آلات از معاونت ماشین‌آلات وزارت صمت، به صندوق بیمه نسبت به اعلام فراخوان خرید ماشین‌آلات معدنی با ارائه تسهیلات به معادن کشور اقدام می‌نمایدنماید. برآورد می‌شود با توجه به اینکه تولیدات داخل عمدتاً مورد نیاز معادن کوچک مقیاس است، این معادن بتوانند با تأمین مالی صورت گرفته، در جهت توسعه و نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی خود با کمک صندوق بیمه عمل کنند.
باتوجه به اینکه لیست سازندگان و محصولات ایشان به صندوق اعلام شده است و ثبت نام متقاضیان از طریق فرخوان صندوق بیمه معادن نیازمند زمان است، اعلام فراخوان هر چه سریع‌تر می‌تواند کمبود ماشین آلات معادن را جبران کرده و تولیدکنندگان داخلی را نیز به افزایش ظرفیت تولید سوق دهد.