خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: تنها پس از گذشت به یکسال از عمر کابینه ائتلافی «بنت- لاپید»، روز سه‌شنبه ۱ نوامبر ۲۰۲۲ (۱۰ آبان ۱۴۰۱) پنجمین انتخابات متوالی در سرزمین‌های اشغالی برگزار خواهد شد. دو طیف رقیب در این انتخابات یعنی اپوزوسیون به رهبری بنیامین نتانیاهو و دولت مستقر به رهبری یائیر لاپید رقابت سختی برای کسب نصف به علاوه یک (۶۱ کرسی) و رسیدن به پست نخست وزیری را دنبال می‌کنند. با توجه به نتایج آخرین نظرسنجی به نظر می‌رسد وضعیت جناح راست- مذهبی نسبت به دولت مستقر کمی بهتر باشد اما همچنان در خصوص کسب ۶۱ کرسی توسط این جناح تردیدهای جدی وجود دارد. در این یادداشت سعی خواهیم کرد تا به برخی پرسش‌های رایج در خصوص «شیوه برگزاری انتخابات»، «احزاب فعال در این دوره از انتخابات»، «نخست وزیر آینده رژیم صهیونیستی»، «جایگاه احزاب عربی»، «شیوه انتخاب نخست وزیر»، «جایگاه احزاب مذهبی» و «سنجش تهدید هریک از این احزاب نسبت به منافع ایران» پاسخ دهیم.
۱.شیوه برگزاری انتخابات در سرزمین‌های اشغالی چگونه است؟
نظام سیاسی حاکم در رژیم صهیونیستی، سیستم «پارلمانی» است. به بیان دقیق‌تر قدرت اصلی در رژیم در اختیار قوه مقننه است و از دل این نهاد است که شخص نخست وزیر انتخاب می‌شود. احزاب اسرائیلی برای حضور در انتخابات ضمن پذیرش قوانین اساسی این رژیم اقدام به اعلام آمادگی رسمی و ثبت نام در انتخابات می‌کنند. این احزاب نامزدهای خود را از دل «انتخابات درون حزبی» برای رقابت نهایی بر سر کرسی‌های کِنِست(پارلمان رژیم صهیونیستی) برمی‌گزینند. در روز انتخابات افراد نه به اشخاص بلکه به احزاب رای می‌دهند. پس از پایان رای گیری کمیته انتخابات اقدام به شمارش آراء و کرسی‌های کسب شده از سوی احزاب می‌کند.حد نصاب برای ورود به کنست ۳.۲۵ درصد آراء (۴ کرسی) است. به عبارت دیگر اگر حزبی فقط ۵۰۰ رای کم‌تر از حد نصاب ۳.۲۵ درصد به دست بی‌آورد، انگار هیچ رای و کرسی به دست نیاورده است!
۲.پس از اعلام نتابج انتخابات، نخست وزیر چگونه انتخاب می‌شود؟
با پایان یافتن مهلت رای گیری، «کمیته انتخابات» تعداد آرای هر یک از احزاب و میزان کرسی‌های آنها در مجلس را اعلام می‌کند. با مشخص شدن برنده انتخابات، رئیس رژیم صهیونیستی ۲۹ روز به رهبر حزب پیروز فرصت می‌دهد تا با مذاکره و لابی‌گری کابینه خود را تشکیل داده و آن را معرفی کند. اگر فرد برنده نتواند در مدت قانونی اقدام به تشکیل کابینه کند آنگاه رئیس این رژیم می‌تواند این مهلت را دو هفته دیگر تمدید کند. حال اگر رهبر حزب برنده در زمان تمدید شده نیز موفق به این امر نشود، رئیس این رژیم رهبر حزب دوم را مامور به تشکیل کابینه می‌کند. به عنوان مثال در انتخابات قبلی زمانی که بنیامین نتانیاهو رهبر حزب لیکود موفق به تشکیل کابینه در زمان قانونی خود نشد، یائیر لاپید به عنوان رهبر حزب دوم مامور به تشکیل کابینه شد. لاپید نیز پس از مذاکره با احزاب مختلف توانست از نقطه اشتراکی به نام «مخالفت با نتانیاهو» نهایت استفاده را ببرد و کابینه ائتلافی را با همکاری نفتالی بنت رهبر حزب یامینا تشکیل دهد.
۳.چه احزابی در این دور از انتخابات حضوری پر رنگ دارند؟
براساس تبلیغات، ائتلاف‌سازی‌ها و نتایج نظرسنجی‌ها در سرزمین‌ها اشغالی به نظر می‌رسد ۱۱ حزب و ائتلاف سیاسی در این دور از انتخابات حضوری جدی دارند. این احزاب وائتلاف‌های سیاسی عبارت‌اند از؛ حزب لیکود به رهبری بنیامین نتانیاهو، یش عیتد به رهبری یائیر لاپید، صهیونیسم مذهبی به رهبری ایتمار بن گویر و بتصلائل اصموطریچ، اردوگاه دولت به رهبری بنی گانتز، شاص به رهبری آریه درعی، یهودیت متحد توراه به رهبری مشه گفنی، اسرائیل خانه ما به رهبری آویگدور لیبرمن، کارگر به رهبری مرآو میخائیلی، مرتص به رهبری زاهاواه گال- اون، رعم به رهبری منصور عباس و فهرست مشترک عربی به رهبری ایمن عوده و احمد طیبی.
۴.شانس کدام جریان سیاسی برای پیروزی در انتخابات بیشتر است؟
در این دور از انتخابات با وجود اختلاف در میان احزاب عربی (حامیان لاپید) و رشد فزاینده میل به احزاب راست افراطی اما هنوز نمی‌توان به راحتی در خصوص نتیجه نهایی انتخابات قضاوت کرد. طبق آخرین نظرسنجی‌های صورت گرفته (پیش از اعلام زمان پایان تبلیغات)، جناح راست به رهبری بنیامین نتانیاهو ۶۰ کرسی، چناح چپ- میانه به رهبری یائیر لاپید ۵۶ کرسی و فهرست مشترک عربی (خداش- تعال) ۴ کرسی به دست خواهند آورد. اگر پیش فرض ما آن باشد که احزاب عربی به شکل سنتی به سمت جریان چپ میل دارند، این به معنای وضعیت برابر میان نتانیاهو و لاپید است. به عبارت دیگر اگر نتایج نظرسنجی دقیقا محقق شود، این به معنای تداوم بحران در رژیم صهیونیستی و حرکت به سمت انتخابات ششم است. با این حال اگر این نظرسنجی‌ها اندکی خطا داشته باشند آنگاه احتمالا باید شاهد نخست وزیری «بی بی» یا «لاپید» باشیم. ذکر این نکته لازم است که به دلیل میل شدید در این دوره به جریان راست افراطی شانس انتخاب رهبر حزب لیکود به سمت نخست وزیری کمی بیشتر است.
۵.احزاب مذهبی چه جایگاهی در انتخابات اخیر اسرائیل دارند؟
یکی از دلایل تقویت جناح راست در این دوره، میل فزاینده به احزاب مذهبی است. به عنوان مثال در آخرین نظرسنجی‌ها حزب «صهیونیسم مذهبی» به رهبری بن گویر و اصموطریچ شانس کسب ۱۴ کرسی را خواهند داشت. به عقیده کارشناسان فلسطین اشغالی بزرگ‌ترین شکاف موجود در این حوزه جغرافیایی، شکاف «مذهب- سکولاریسم» است. اساسا در دوران کنونی رقابت اصلی میان این دو طیف برای کسب پست‌ها و وزارت خانه‌های کلیدی در رژیم اسرائیل مانند دادگستری، آموزش و پرورش یا وزارت دفاع است تا از طریق بتوانند سمت‌وسوی رژیم صهیونیستی را به سمت تقویت جایگاه «مذهب» یا توسعه سکولاریسم هدایت کنند.
۶.احزاب عربی چه جایگاهی در نظام انتخاباتی اسرائیل دارند؟
شاید رژیم صهیونیستی یکی از معدود واحدهای سیاسی بر روی کره خاکی باشد که بحث تبعیض نژادی را به صورت قانونی تثبیت کرده است. چهار سال قبل پارلمان رژیم صهیونیستی قانون «دولت- ملت یهود» را به تصویب رساند. براساس این قانون اسرائیل سرزمین تاریخی «ملت یهود» و «یهودیان» افراد صاحب حق تعیین سرنوشت در این واحد سیاسی شناخته شدند. براساس این قانون زبان عربی دیگر جزء زبان‌های رسمی این رژیم نخواهد بود. هم‌اکنون قریب به ۲ میلیون نفر از ساکنان سرزمین های اشغالی را اعرابی تشکیل می‌دهند که جزو شهروندان این رژیم محسوب شده و دارای حق رای هستند. در سال‌های قبل عرب‌ها حضور نسبتا پر رنگی در انتخابات داشتند و به دلیل وجود حد نصاب ۲ درصد (۲ کرسی)، حضور بیشتری نیز در پارلمان این رژیم اسرائیل داشتند. با این حال با تشدید تبعیض و تغییر قانون به نفع یهودیان این مشارکت فعال کاهش پیدا کرد. احزاب عربی به شکل سنتی به سمت جریان چپ میل دارند. با این حال اعراب به دلیل سال ها تبعیض سازمان یافته توسط صهیونیست‌ها و عدم تحقق وعده‌های سیاست‌مداران اسرائیلی میل کمتری برای شرکت در انتخابات‌ها دارند و به نظر می‌رسد این آمار به زیر ۵۰ درصد خواهد رسید.
۷.پیروزی کدام جریان سیاسی خطر کمتری برای ایران و محور مقاومت دارد؟
هیچ یک از احزاب و جریان‌های سیاسی فعال در سرزمین‌های اشغالی، اختلاف نظر جدی بر سر دشمنی با ایران و محور مقاومت ندارند. به عبارت دیگر فرقی میان نتانیاهو، گانتز یا لاپید در دشمنی با جمهوری اسلامی وجود ندارد؛ با این حال در سطح تاکتیک و اعتبار بین‌المللی هر یک از این بازیگران دارای جایگاه مخصوص به خود هستند.
بهره سخن
روند تحولات انتخاباتی در سرزمین‌های اشغالی نشان از تشدید شکاف‌ها در جامعه اسرائیلی و احتمالا تدام بحران در سطح سیاسی است. شکاف «مذهب- سکولاریسم»، «چپ- راست»، «عرب- یهودی» و ... نشان از میل به «دو قطبی» شدن جامعه اسرائیل دارد. براساس آخرین نظرسنجی‌ها به نظر می‌رسد، رژیم صهیونیستی مجبور به برگزاری انتخابات ششم شود، با این حال آخرین تبلیغات دو جناح و برگ‌های برنده دو طرف می‌تواند نتیجه انتخابات را تغییر داده و موجب به قدرت رسیدن نتانیاهو یا لاپید شود. به دلیل کاهش تمایل اعراب برای شرکت در این دور از انتخابات، افول جایگاه بنی گانتز و میل فزاینده به احزاب راست افراطی شانس بنیامین نتانیاهو از سایر رقبا کمی بیشتر است.
* محمد بیات، کارشناس مسائل بین الملل