به گزارش خبرنگار مهر، رضا عالی‌زاده، فناور واکسن ایرانی کووایران برکت در گفتگو با روزنامه «تهران تایمز» اظهار کرد: ایران از اولین کشورهایی بود که به دانش تولید واکسن ضد ویروس کرونا دست یافت.
این محقق ادامه داد: اواسط بهمن سال ۹۸ زمانی که چین با این بیماری دست و پنجه نرم می کرد و ویروس هنوز وارد ایران نشده بود، من و همکارم دکتر عبدلی تصمیم به مطالعه ویروس گرفتیم و سعی کردیم ساختار ویروس را بشناسیم. البته در آن زمان تنها سند و منبعی که در دست بود ساختار منتشر شده ویروس کرونا توسط کشور چین در دیتابیس های جهانی بود و پیشینه های علمی ای که در رابطه با سویه های قبلی ویروس، از جمله سارس و مرس موجود بود.
وی با بیان اینکه ۳۰ بهمن سال ۹۸ که ورود کرونا به ایران تأیید شد، روز آغاز کار ما بود، گفت: پس از بررسی ها به این نتیجه رسیدیم که ویروس واکسن پذیر است. بنابراین ما وارد آزمایشگاه شدیم و نمونه های متعددی را تست کردیم تا بهترین نمونه ویروس برای ایزوله و تخلیص را پیدا کنیم. اواسط فروردین موفق شدیم یک نمونه از کاندید واکسن را تولید کنیم و وارد فاز حیوانی شدیم. پس از آزمایشاتی که بر روی حیواناتی آزمایشگاهی همچون موش، خرگوش، خوکچه هندی و میمون انجام دادیم، متوجه اثربخشی واکسن شدیم و تصمیم گرفتیم کاندید واکسن موجود را صنعتی سازی کنیم.
عالی‌زاده بیان کرد: سپس دنبال جایی می‌گشتیم که در حجم بالا این واکسن را تولید کنیم که متاسفانه بزرگترین چالشی که در این مسیر مواجه شدیم عدم وجود زیرساخت مناسب برای پلتفرم واکسن کشته در کشور بود. بنابراین در مرحله تولید انبوه واکسن، عقب افتادیم؛ درست در زمانی که ما به کاندید واکسن دسترسی پیدا کرده بودیم، هنوز کاندید واکسن‌های فایزر و مدرنا در حال انجام مطالعات حیوانی بودند و ما به دلیل عدم وجود زیرساخت صنعتی تولید واکسن، از سایر کشورها عقب افتادیم.
وی تاکید کرد: در واقع اولین کشور که به دانش واکسن سازی علیه پاندمی جهانی دست یافت ایران بود، چون زمانی که ما نمونه واکسن را ساخته بودیم چین اعلام کرد که واکسن سینووک با استفاده از ویروس غیرفعال در دست ساخت است.
فناور واکسن کووایران برکت گفت: در آن زمان، با ستاد اجرایی فرمان امام صحبت کردیم، و آنها شروع به ایجاد زیرساخت کردند و طی شش ماه زیرساخت از ابتدا در شرکت شفا فارمد، ساخته شد. فاز یک بالینی، نهم دی ۹۹ شروع شد و پس از انجام فازهای بالینی مجوز اضطراری را نیز کسب کرد که در مقایسه با واکسن‌های خارجی اثربخشی خیلی خوبی داشت.
وی ادامه داد: وقتی داشتیم پلتفرم‌ها را بررسی می‌کردیم به این فکر می کردیم که نزدیکترین راهی که به مقصد میرسد را انتخاب کنیم. و به این نتیجه رسیدیم مردم ما واکسنی را ترجیحاً می‌زنند که سابقه مصرف داشته باشد. برای همین روی واکسن کشته کار کردیم. مثلا واکسن فلج اطفال واکسنی است که هم کشته و هم زنده ضعیف شده آن وجود دارد و شمار زیادی از افراد در ایران مصرف کرده اند و عوارض آن کمتر و شناخته شده تر است. اما با این وجود، ما انقدر در همین روش نوآوری داشتیم که انگار واکسن کشته شده به شیوه جدیدی ساخته شده است.
وی افزود: یک نسل دیگر واکسن‌های نوترکیب یا پروتئینی هستند. این‌ها واکسن‌هایی هستند که برای ساخت آنها ژن قسمتی از ویروس را برمی‌دارند و در یک سلول دیگری بیان می‌کنند و بعد با ادجوانت آن را فرموله و تزریق می‌کنند. واکسن پاستوکووک، اسپایکوژن، کووپارس رازی، نواوکس آمریکا و نورا نوترکیب هستند.
عالی‌زاده توضیح داد: واکسن نسل سوم هم واکسن‌هایی هستند که بر پایه ویروس دیگری هستند، مثل آدنوویروس‌ها که یکی از گروه های واکسن سازی در ایران به این روش کار میکرد. این واکسن اولین بار است در تاریخ بشر استفاده می‌شود. واکسن جانسون جانسون، آسترازنکا و اسپوتنیک، نسل سوم هستند. مدل چهارم واکسن‌ها، بر پایه ژن هستند. در این مدل ژن قسمتی از ویروس را که خاصیت بیماری‌زایی داشته یا بخش مهمی از ویروس در اتصال یا ورود به بدن میزبان است را در یک حامل ژنی مثل RNA یا DNA فرموله کرده و وارد بدن انسان می‌کنند. این مدل اولین بار است که وارد واکسیناسیون عمومی شده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره اهمیت علمی واکسن سازی اظهار داشت: واکسن‌سازی چهارراه علم کشور است که در دل آن تمام علوم پیشرفت می‌کند از علوم صنعتی گرفته تا علوم بیولوژیک تا داروسازی، علوم درمانی، علوم انسانی و غیره. ما برای ساخت واکسن کرونا عقب افتادگی صنعتی سال های گذشته را در یک سال طی کردیم، که این عقب افتادگی تکنولوژی سلامت را جبران کرد و آن را کیلومترها جلو انداخت.
این فعال فناور ادامه داد: روزی که وجود کرونای اومیکرون در ایران اعلام شد تا زمانی که توانستیم برکت‌پلاس را ارائه دهیم یک ماه طول کشید. این نشان می‌دهد دانش فنی ما به‌روز است و این یعنی پیشرفت.
وی با بیان اینکه چرا در ایران تولیدکننده واحدی برای واکسن وجود نداشت و تولیدکنندگاه تجمیع نشدند تا یک واکسن را بسازند گفت: در آن زمان ۱۹ گروه در زمینه تولید واکسن کرونا کار می‌کردند و این اتفاق بزرگی بود. چون هرچه پلتفرم های مختلف و روشهای بیشتری برای ساخت واکسن امتحان شود، زیرساخت های بیشتری تولید می شود و روش های برتر تبدیل به علم خواهند شد. پس ما با رشد پیشرفت علم روبرو بودیم و این باعث افتخار است. به هر حال کشور نیاز به دست یابی به دانش فنی پلت فرم های مختلف تولید واکسن داشت که خدا را شکر تقریبا در ایام کرونا به روز شد.
آینده خط تولید واکسن ایرانی در زمینه داروهای نوترکیب و فراورده های بیولوژیکی
فناور واکس برکت درباره امکان پایان یافتن کرونا و خط تولید واکسن گفت: نمی‌توان با قطعیت درباره آینده سخن گفت اما قطعاً بیماری کنترل خواهد شد. اما در حال حاضر هم واکسنی تولید نمی کنیم و فعلا دپوی واکسن برای پاسخ به نیازهای داخلی کافی است. در آینده نیز، خط های تولید واکسن می توانند داروهای نوترکیب، فرآورده های بیولوژیکی و دیگر مواد دارویی را تولید کنند که این می تواند تاثیر چشم گیری در پیشرفت صنعت سلامت کشور داشته باشد.
این استاد دانشگاه گفت: اولین نفری که این واکسن را تزریق کرد خودم و همکارم بودیم چون معتقدیم که چیزی که ما ساخته ایم باید اول روی خودمان تست شود تا اگر خطری وجود داشت به مردم عزیز کشور آسیبی وارد نشود و ایرانیان به واکسن ملی اعتماد کنند. بنابراین، نهم تیر سال نود و نه اولین دوز از واکسن را تزریق کردیم و خوشبختانه نتیجه خوبی داشت و ۱۴ روز بعد دوز دوم را تزریق کردم.
اقدام رهبری در تزریق واکسن برکت اعتماد به فناوران کشور را رقم زد
عالی زاده در پایان با اشاره به اقدام مقام معظم رهبری برای تزریق واکسن برکت گفت: ایشان در تمام سخنرانی های خود در حوزه نخبگان و فناوری ها همیشه حمایت از محصول نخبگان ایرانی را مورد ستایش و تمجید قرار داده اند و بیان داشته اند که بنده در دفاع از جامعه نخبگان و از حرکت علمی کشور تا نفس دارم ذره ای کوتاه نخواهم آمد.کار ایشان در پیش قدم شدن تزریق واکسن برکت قدم بسیار بزرگی بود و اعتماد به فناوران جوان کشور را رقم زد. امید است سایر مسئولین کشور نیز این رویه را سرلوحه کار خود قرار دهند.