خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه- فاطمه علی آبادی: دغدغه پوشش و عفاف و حجاب یکی از دغدغه‌های اصیل والدینی است که می‌خواهد این ارزش اجتماعی و فریضه دینی را به نسل بعد از خود منتقل کند و این نگرانی را دارند که چطور این کار را بکنند تا فرزندشان این موضوع را به عنوان یک ارزش برای زندگی خود بپذیرد و به آن متعهد باشد. متأسفانه حجاب و عفاف در سال‌های اخیر مورد حمله و تهاجم بسیاری قرار گرفته و ممکن است در برخی گروه‌های نوجوانان دیگر نه تنها به عنوان ارزش بلکه ضدارزش محسوب شود و این موضوع نگرانی‌های والدین را درباره مساله حجاب بیشتر می‌کند و برایشان این سوال را به وجود می‌آورد که چگونه می‌توان مساله حجاب را به نسل دهه هشتادی و نودی ها به عنوان معروف و یک امر پسندیده معرفی کرد؟
برای بررسی این مسائل و پاسخ به سوالاتی از این دست، با سید مجتبی حورایی کارشناس مسائل تربیتی به گفتگو پرداختیم که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید:
سید مجتبی حورایی در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص نحوه تبلیغ امر حجاب در میان نوجوانان و جوانان اظهار داشت: فردی که می‌خواهد مسئله حجاب را بین جوانان و نوجوانان تبیین و تبلیغ کند ابتدا باید فردی باشد که بتواند به قلب آنها نفوذ کند. همانطور که یک پرستار برای تزریق وریدی یک دارو به بیمار ابتدا یقین می‌کند که سوزن داخل رگ هست و بعد تزریق را انجام می‌دهد، مبلغ هم باید ابتدا یقین کند که در قلب مخاطب خود نفوذ کرده است بعد تبلیغ و تبیین امر حجاب را انجام دهد.
این کارشناس تربیتی ادامه داد: مبلغ حجاب باید مطمئن باشد که از نظر مخاطبش به اندازه کافی دوست داشتنی، مورد وثوق و قابل اطمینان هست تا بتواند درباره حجاب سخن بگوید. متأسفانه معمولاً این طور است که بسیاری از دلسوزان مسئله حجاب قبل از نفوذ به قلب دیگران به آنها تذکر می‌دهند، نصیحت می‌کنند و مسائلی را آموزش می‌دهند در حالی که این روش عموماً اثری ندارد. مبلغ مسئله حجاب ابتدا باید جذابیت‌های رفتاری و اخلاقی خود را بالا ببرد و با مخاطبش مأنوس شود و پس از اطمینان از این امر به تبلیغ یا تبیین حجاب بپردازد. اینکه فرد بدحجابی را در مترو یا خیابان ببینیم و بخواهیم با او صحبت کنیم که حجاب چه آثار فردی یا اجتماعی دارد، احتمال اثرش بسیار پایین است.
وی به دومین راهکار تبیین صحیح امر حجاب اشاره و تصریح کرد: دومین مسئله‌ای که برای تبیین حجاب بین نوجوانان و جوانان بسیار اهمیت دارد این است که فرد ابتدا باید به خدا اعتماد کند و دین را بپذیرد. اگر کسی یقین کند که خداوند او را خلق کرده و در این دنیا رهایش نکرده است، خدایی که حکیم و مهربان است، اگر این اعتقادات اولیه را بپذیرد و به آن معتقد شود عمل به دستورات خداوند نیز برایش آسان می‌شود حتی اگر فلسفه و حکمت آنها را نداند، این را می‌داند که خداوند حکیم و مهربان بر خلاف صلاح و خیر انسان امر نمی‌کند. بنابراین آموزش و جا انداختن اعتقادات اولیه در تبیین مسئله حجاب بسیار مؤثر است، به این دلیل که اگر به کسی که خداوند و دین خدا را نمی‌شناسد امر به حجاب شود می‌گوید من این قسمت دین را قبول ندارم و نمی‌خواهم بپذیرم.
مبلغ حجاب باید مطمئن باشد که از نظر مخاطبش به اندازه کافی دوست داشتنی، مورد وثوق و قابل اطمینان هست تا بتواند درباره حجاب سخن بگوید
حورایی در ادامه بیان کرد: سومین امری که در مسئله حجاب مؤثر است به سطح کلان‌تر جامعه برمی‌گردد. به عنوان مثال در مسئله ازدواج نمی‌شود مدام تبلیغ کرد که ازدواج را سهل بگیرید و ازدواج کنید اما از طرف دیگر برخی مجری‌های بسیار محبوب تلویزیون در سنین سی سالگی یا بیشتر هستند و هنوز ازدواج نکردند، این فردی که یک برنامه پرمخاطب را اجرا می‌کند و در کار خود بسیار موفق و محبوب است و ازدواج هم نکرده این پیام را به جوان انتقال می‌دهد که احتمالاً ازدواج یک مانع بزرگ برای موفقیت است. در مسئله حجاب نیز همین گونه است.
این کارشناس تربیتی ادامه داد: اگر قرار است حجاب به عنوان یک هنجار و اتفاق مثبت در جامعه شناخته شود باید در سطوح کلان و برنامه‌سازی‌ها نیز مورد توجه قرار بگیرد. برای مثال نهادهای دولتی اجباری ندارند که یک فرد بدحجاب را استخدام کنند اما متأسفانه این اتفاق می‌افتد. در بسیاری از محیط‌های دولتی به این مسئله توجه نمی‌شود و همین بی‌توجهی اثرات بسیار بدی در جامعه می‌گذارد و همه تلاش‌ها در این موضوع را از بین می‌برد. استخدام یک معلم بدحجاب که به لحاظ شخصیتی هم فردی جذاب است و جاذبه‌های رفتاری بالایی دارد تبلیغ مستقیم بدحجابی به جوان و نوجوان است. آموزش و پرورش باید پاسخ دهد که چرا چنین بانوانی را استخدام می‌کند. بنابراین بالا بردن جاذبه‌های رفتاری و نفوذ در قلب مخاطب، تبیین و تقویت پایه‌های اعتقادی قبل از پرداختن به حجاب و جا انداختن مسئله حجاب در سطح کلان جامعه سه امری است که در تبیین موضوع حجاب در بین نوجوانان و جوانان بسیار مهم و اثرگذار هستند.
تغییر ذائقه جوانان به امر حجاب نتیجه کم کاری و کوتاهی‌های صورت گرفته است
وی در ارزیابی کارهای صورت گرفته در امر حجاب صورت گرفته تبیین کرد: متأسفانه اقداماتی که تا کنون در تبیین و تبلیغ مسئله حجاب صورت گرفته اصلاً خوب نبوده است. از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی آنقدر که روی احکام کار شد و هزینه و انرژی گذاشته شد روی اخلاق کار نشد. در صورتی که ابتدا باید به مفاهیم عمیق‌تر مانند حیا، صداقت و پاکی پرداخته می‌شد چرا که اگر این مفاهیم در جامعه جا بیفتد حجاب و احکام عملی نیز راحت‌تر پذیرفته خواهد شد. طبیعی است که وقتی افراد مفاهیم عمیق دینی را درک نکرده باشند ظاهر آن را نیز نمی‌پسندند.
حورایی افزود: در موضوع حجاب نیز اگر بخواهیم حجاب به عنوان یک امر پسندیده و هنجار در جامعه شناخته شود باید یک بسیج عمومی در این مسیر صورت بگیرد. همانطور که در جریان کرونا همه دستگاه‌ها و انسان‌ها بسیج شدند و سعی کردند پروتکل‌ها را رعایت کنند درباره مفاهیم اخلاقی نیز یک بسیج ملی لازم است و ابتدا باید مفاهیم اخلاقی انسانی که مورد اعتنای جدی دین هست در جامعه جا بیفتد و سپس از حجاب یا سایر احکام سخن گفته شود. اگر جامعه به حیا که یک ارزش محسوب می‌شود توجه کند حجاب نیز به دنبال آن خواهد آمد. اشکال کار ما این بوده که قبل از پرداختن به مسائل عمیق دینی به ظواهر آن پرداختیم و این خود شانس موفقیت را کم می‌کند و در کنار آن بعضاً برخوردهای قهری و تند هم صورت گرفته که خود کار را سخت‌تر می‌کند.
این کارشناس تربیتی به دلایل تغییر ذائقه جوانان به حجاب اشاره و خاطرنشان کرد: اینکه امروز ذائقه جوانان نسبت به حجاب اینقدر تغییر کرده به کوتاهی و کم‌کاری خودمان برمی‌گردد. از طرفی هم گسترده شدن روابط با کشورهای دیگر و فضای مجازی و تأثیرات آن بر نسل جوان قابل انکار نیست. هجمه رسانه‌ای شدید دشمنان انقلاب و انتقال فرهنگ‌شان توسط رسانه‌های یا فضای مجازی آرام آرام تأثیر خود را در جامعه نشان می‌دهد. آن هجمه بیرونی و این کم کاری درونی دست به دست هم داده و ذائقه جوان را نسبت به ارزش‌های دینی مانند حجاب تغییر داده است. وقتی برخی افراد با چهره‌ای به ظاهر دینی خرابکاری می‌کنند طبیعی است که مخاطب جوان حس بدی به دین پیدا می‌کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: همانطور که در روایات آمده است الناس علی دین ملوکهم، مردم بر دین حاکمان خود هستند. مردم جامعه به افراد بالادستی خود نگاه می‌کنند. اگر کسانی که در جایگاه مسئول قرار می‌گیرند افرادی باشند که به لحاظ اعتقادی درست و قوی باشند و خوب عمل کنند خود به خود آدم‌ها به دین علاقمند می‌شوند و همه آنچه که در دین وجود دارد را می‌پذیرند، اما اگر فردی در مقام مسئول که داعیه دین نیز دارد خرابکاری می‌کند در حقیقت چهره دین را در ذهن مردم مخدوش و ضعیف کرده است معلوم است مردمی که به این فرد نگاه می‌کنند دیگر علاقه‌ای به دین و الزامات آن نخواهند داشت. بنابراین هر کسی در هر جایگاهی که هست، مسئول یا غیر مسئول اگر متدین است باید سعی کند چهره خوبی از دین به نمایش بگذارد و دیگران را با عمل خود به دین علاقمند کند نه با صرفاً با زبان.