به گزارش خبرنگار مهر، پلیس آگاهی فراجا (Criminal Investigation Department of Police) یکی از یگان‌های فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که طبق قانون، به عنوان ضابط قوه قضائیه عمل می‌کند.
در روزهای اخیر پرونده‌های ویژه ای مانند پرونده ربایش دکتر فرهود پدر علم ژنتیک، به شهادت رساندن بسیجی شهید آرمان علی وردی، ربایش کودک ۱۰ ساله اتباع، سرقت صندوق امانات بانک ملی و… در تهران مطرح شد که پیگیری‌های شبانه روزی مأموران آگاهی باعث شد تا این پرونده‌ها به نتیجه برسد.
به همین منظور با سرهنگ علی ولیپور گودرزی رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ به گفت‌وگو پرداختیم تا عملکرد این پلیس تخصصی را بررسی کنیم و همچنین از نحوه عملکرد ادارات جدیدی مانند اداره مبارزه با مالخری و اداره مفقودی‌ها با خبر شویم. در ادامه می‌توانید این گفت و گو را بخوانید:
در ابتدا یک معرفی از پلیس آگاهی داشته باشید
پلیس آگاهی چندین معاونت عملیاتی و چندین معاونت ستادی دارد، معاونت‌های عملیاتی بر اساس اولویت بندی به ۵ معاونت تقسیم می‌شوند. این پنج معاونت عبارتند از اداره مبارزه با سرقت‌های مسلحانه، اداره مبارزه با قتل، اداره مبارزه با آدم ربایی و گروگانگیری، اداره جرایم خاص است و اداره فقدانی‌ها که این اداره حدود ۲ سال است که راه اندازی شده است.
معاونت مبارزه با سرقت وسیله نقلیه و قطعات آنها، معاونت مبارزه با سرقت‌های خاص، اداره مبارزه با سرقت به عنف و زورگیری و اداره مبارزه با مال‌خران از دیگر معاونت‌های پلیس آگاهی هستند.
اداره مبارزه با مال‌خران به تازگی ایجاد شده است؟
بله؛ این اداره در هفته فراجا راه اندازی شده است تا بتوان جدی تر با مقوله سرقت مبارزه کرد؛ مردم توقع دارند سارقشان سریع دستگیر شود و اموالشان کشف شود به همین دلیل برخورد با مال‌خران حائز اهمیت است.
قبل تر متهمان دستگیر می‌شدند و با راهنمایی آنها به سراغ مال‌خران می‌رفتیم اما الان این مأموران این اداره مخصوصاً به سراغ مال‌خران می‌روند و البته تعامل خوبی هم با صنوف و اتحادیه‌ها دارند.
معاونت جعل و کلاهبرداری پلیس آگاهی اقدامات پیشگیرانه هم دارد؟
این معاونت به پرونده‌های حرفه‌ای جعل و کلاهبرداری می‌پردازد؛ از اقدامات پیشگیرانه این معاونت می‌توان به بررسی اطلاعیه‌های ثبت نام خودرو و آپارتمان در فضای مجازی و واقعی اشاره کرد.
یعنی در واقع قبل از اینکه مردم بخواهند در این اطلاعیه‌ها ثبت نام کنند آنها را بررسی می‌کنیم و اگر غیرواقعی باشند با آنها برخورد می‌کنیم البته برخی اوقات این اطلاعیه‌ها از چرخه اطلاعاتی ما خارج می‌شود و کلاهبرداری رخ می‌دهد که در اینجا وظیفه کشف آن را برعهده داریم.
در مأموریت‌های پلیس آگاهی بحث دستگیری محکومین فراری به تازگی مطرح شده است، در این مورد توضیح دهید.
این افراد محکومینی هستند که با سپردن وثیقه یا کفیل آزاد شدند و نه تنها به زندان بازنگشتند بلکه به چرخه جرم هم برگشتند؛ به همین منظور اداره‌ای راه اندازی شده است که فقط کارش دستگیری محکومین متواری است.
در این قرارگاه دستورات قضائی برای دستگیری محکومین فوراً صادر می‌شود و افراد شناسایی و دستگیر می‌شوند؛ می‌توان گفت دستگیری این افراد تأثیر زیادی در کشف جرم دارد و به نوعی پیشگیری از جرم هم تلقی می‌شود.
کارشناسان پلیس آگاهی در امر بررسی اصالت سند هم فعالیت دارند، کمی در مورد این موضوع توضیح دهید.
علاوه بر معاونت‌های عملیاتی در پلیس آگاهی یک مرکز تشخیص جرم داریم که کارهای خدماتی مانند انگشت نگاری، تهیین اصالت اسناد و تأیید مدارک در آن انجام می‌شود.
قضات ترجیح می‌دهند اسناد را برای بررسی اصالت به مأموران آگاهی بدهند چون هم این افراد زبده هستند و هم دستگاه‌ها و امکانات پیشرفته دارند.
قضات ترجیح می‌دهند اسناد را برای بررسی اصالت به مأموران آگاهی بدهند چون هم این افراد زبده هستند و هم دستگاه‌ها و امکانات پیشرفته دارند
برای اینکه بتوانید مدت زمان تشکیل پرونده را کاهش دهید چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
یکسری جرایمی که امروز در سطح شهر رخ می‌دهد در دایره جرایم سازمان یافته نیستند، مانند سرقت خودرو و یا سرقت گوشی که به نوعی سرقت خرد محسوب می‌شوند تشکیل پرونده این سرقت‌ها را در پایگاه‌های ۱۱ گانه انجام می‌دهیم تا در وقت مردم صرفه جویی شود.
در ادامه بررسی‌های افسران اگر متوجه شوند که این سرقت سازمان یافته است پرونده به آگاهی مرکز ارجاع داده می‌شود.
کلاهبرداری‌های و جرایمی که در فضای مجازی رخ می‌دهد اما در حوزه عملیاتی پلیس آگاهی است را خودتان رصد می‌کنید یا منتظر اعلام پلیس فتا هستید؟
یک بخشی را خودمان در فضای مجازی پیگیری می‌کنیم و یک بخشی را با پلیس فتا تعامل داریم و اخبار مربوط به کلاهبرداری و جعل را اعلام می‌کنند.
اصالت سنجی اسناد پلیس آگاهی عمومی است یا فقط برای مواردی که دادگاه اعلام می‌کند؟
چون بررسی اصالت اسناد تجهیزات خاص نیاز دارد و تجهیزات ما برای بررسی اصالت همه اسناد جوابگو نیست و از سوی دیگر این پروسه زمان بر هم است به طور عمومی این کار را نمی‌کنیم و فقط در زمان وقوع جرایم و بر اساس درخواست قاضی پرونده ورود می‌کنیم.
جرایم جنایی در تهران نسبت به سال گذشته رشد داشته است؟
جرایم معمولاً سالانه با توجه به افزایش جمعیت و وسعت تهران و جمعیت شناوری که دارد افزایش پیدا می‌کند. برخی از سارقین، سارقان در حرکت هستند که از شهرهای دور می‌آیند و سرقت را انجام می‌دهند و به شهرهای خود باز می‌گردند.
به تازگی اعلام شده است که در جرایم جنایی اگر سارق همراه خود سلاح سرد داشته باشد به مثابه محاربه با او برخورد می‌شود.
بله؛ با تعاملی که با قوه قضائیه داشتیم بنا شده است تا به جرایمی که در انجام آن از چاقو استفاده شده به صورت ویژه رسیدگی شود و بعد از اینکه پلیس آنها را دستگیر کرد اقدامات اولیه برای تشکیل پرونده به سرعت انجام شود.
در کمترین زمان ممکن این افراد بازجویی می‌شوند و کیفرخواست برای آنها صادر می‌شود که معمولاً هم اتهام این افراد محاربه است؛ علاوه بر این پلیس تمرکز کاری خود را بر این گذاشته تا این افراد را در کمترین زمان شناسایی و دستگیر کند.
قتل عمدی، آدم ربایی، تجاوز، فقدان و جرایم مسلحانه را جرایم جنایی می‌گویند که در مقایسه با سال قبل وقوع آنها ۲۵ درصد کاهش داشته‌اند
از چه زمانی در وقوع یک جرم کار پلیس آگاهی آغاز می‌شود
پلیس آگاهی کارش را از صحنه جرم آغاز می‌کند، یعنی از لحظه‌ای که به ۱۱۰ اعلام می‌شود اداره واکنش سریع پلیس آگاهی وارد کار می‌شود. در بحث جرایم قاپ زنی و سرقت به عنف یک اداره واکنش سریع راه اندازی کردیم که گشت موتوری و گشت ویژه در لحظه با هم همکاری می‌کنند و در صحنه حاضر می‌شوند.
جرایم و کشف آنها نسبت به سال قبل چه تغییری داشته است؟
حدود ۱۰ درصد در وقوع جرایم افزایش داشته‌ایم اما در حوزه کشف جرم هم افزایش زیادی نسبت به سال گذشته داشته‌ایم. در مقایسه با سال گذشته جرایم جنایی ۲۵ درصد کاهش داشته‌اند.
منظور از جرایم جنایی چیست؟
قتل عمدی، آدم ربایی، تجاوز، فقدان و جرایم مسلحانه را جرایم جنایی می‌گویند که در مقایسه با سال قبل وقوع آنها ۲۵ درصد کاهش داشته‌اند.
چند درصد از جرایم جنایی کشف می‌شوند؟
کشف‌های خوبی که در حوزه جرایم جنایی داشته‌ایم و همچنین به دلیل این کشف‌ها دستگیری‌هایی که داشته‌ایم باعث شده است که وقوعات کاهش پیدا کند؛ در بحث جرایم جنایی باید بگویم که صد در صد جرایم کشف می‌شوند البته ممکن است از جرایم امسال هنوز پرونده‌ای کشف نشده باشد همچنان در حال پیگری آنها برای به نتیجه رسیدن هستیم.
آیا در ایران کارآگاه خصوصی داریم؟
خیر؛ در ایران کارآگاه خصوصی نداریم البته یک طرحی با عنوان کارآگاه خصوصی توسط پلیس آگاهی فراجا پیشنهاد داده شده است که هنوز این طرح به مرحله اجرا نرسیده است.
امیدوار هستیم این طرح هرچه سریع‌تر اجرا شود چراکه حضور کارآگاهان خصوصی واجب است. برخی از مردم دوست دارند به صورت ویژه ای کارشان پیگیری شود که این امر نیازمند کارآگاه خصوصی است.
این کارآگاهان خصوصی چه افرادی هستند؟
فردی که ۳۰ سال سابقه کار دارد و کارآگاه است بعد از بازنشستگی مجبور می‌شود برود و در شغل‌های غیر مرتبط فعالیت کند اما با این طرح می‌توان از تجربیات این افراد استفاده کرد.
وجود کارآگاهان خصوصی سبب رانت نمی‌شود و پولی شدن رسیدگی به پرونده‌ها را به همراه ندارد؟
رسیدگی به پرونده‌ها تا حصول نتیجه در بحث اخلاق کارآگاهی قرار دارد و یک کارآگاه هیچ زمانی صرفاً برای پول کار نمی‌کند چراکه هدف کارآگاهان کشف جرم است.
در تهران هر کارآگاه ماهانه به چند پرونده رسیدگی می‌کند؟
به عنوان مثال پرونده‌های سرقت منزلی که در یک ماه به یک کارآگاه واگذار می‌شود بین ۷۰ تا ۸۰ پرونده است.
اما نکته قابل توجه این است که یک کارآگاه به تنهایی وظیفه رسیدگی به پرونده‌ها را ندارد و با کمک دیگر افسران یک پرونده را پیگیری می‌کند.
این گشت‌های زوجی در میدان حضور دارند و با اسکورت کامل یعنی با موتور و ماشین به دنبال شکار مجرمان هستند
کمی در مورد طرح جدید پلیس تهران با عنوان گشت ویژه بگویید
یکی از کارهای خوب فرماندهی انتظامی تهران بزرگ گشت ویژه بود، این گشت ابتکاری بود که فرماندهی انتظامی تهران بزرگ به خرج داد و امکانات خوبی برای پلیس‌ها گرفته شد و اغلب پلیس‌ها به موتورسیکلت مجهز شدند.
این گشت‌های زوجی در میدان حضور دارند و با اسکورت کامل یعنی با موتور و ماشین به دنبال شکار مجرمان هستند. این گشت‌ها اگر با یک جرمی مواجه شوند حتماً باید آن سارق را بگیرند.
این گشت‌ها برای مقابله با سرقت و جرم سرعت عمل بالایی دارند، با آغاز به کار این گشت‌ها در تهران می‌توان گفت ۱۰ درصد جرایم کاهش یافته است.
بهترین زمان اعلام فقدان افراد چه زمانی است؟
خواهشی که از مردم داریم این است که در کمترین زمان مفقودی افراد و خویشاوندان خود را به پلیس اعلام کنند چراکه هرچه زودتر فقدانی اعلام شود با سرعت بیشتری می‌شود فرد را پیدا کرد.
اگر فرد مفقود شده در ساعات و روزهای اولیه پیدا نشود، تکلیف پرونده چه می‌شود؟
اعلام فقدانی هایی که زمان می‌برد تبدیل به دو پرونده می‌شوند؛ یا این پرونده مشکوک به جنایت است و به صورت ویژه پیگیری می‌شود که اصولاً در این پرونده‌ها پای آدم رباها در میان است و درخواست پول می‌کنند یا تبدیل به پرونده قتل و فوت فرد مفقودی می‌شود.
در بحث لوازم کشف علمی جرم از نمونه‌های ایرانی استفاده می‌شود؟
مسئولان فراجا با شرکت‌های دانش بنیان تعاملات خوبی انجام داده‌اند، خیلی از محصولات در این شرکت‌ها تولید می‌شود و مورد استفاده پلیس آگاهی قرار می‌گیرند، باید بگویم که در برخی از موارد حتی این محصولات کاربردشان از نمونه خارجی خود هم بهتر است.
برخی قضات گلایه دارند که صحنه جرم توسط مأموران و سربازان پلیس آگاهی مخدوش می‌شود، برای جلوگیری از این مهم چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
حفظ صحنه جرم یکی از اولویت‌های ما است و همه پلیس‌ها به آن آگاه هستند؛ هیچ سربازی به صحنه جرم راه داده نمی‌شود و در واقع می‌توان گفت تمامی پرسنل صحنه جرم کادر هستند و تمامی مامورانی که قرار است به صحنه جرم اعزام شوند آموزش‌های لازم را دیده‌اند.
در برخی موارد دیده شده است برای دستگیری یک متهم از سوی پلیس رفتار خشنی رخ می‌دهد آیا این یک رویه است؟
اگر سارقی در صحنه دستگیری مقاومت کند با او برخورد می‌کنیم اما به محض اینکه دستگیر می‌شود دیگر مثل اسیر است و موظفیم که حقوق شهروندی را رعایت کنیم.
بازداشتگاه‌های پلیس آگاهی مجهز به دوربین هستند؟
بازداشتگاه‌های پلیس آگاهی تحت نظارت سازمان زندان‌ها است و به دوربین مجهز هستند و مبادی نظارتی و سازمان زندان‌ها هم دائماً بازرسی‌های لازم را می‌کنند.
اعمال و رفتار و برخورد مأموران در زیر دوربین‌های مداربسته است و دیگر روش‌های منسوخ قدیمی وجود ندارد.
در تماس‌هایی که با ۱۹۷ گرفته می‌شود بیشتر گلایه مردم از پلیس آگاهی چیست؟
بیشتر گلایه‌ها یا بهتر است بگویم بیشتر انتظارات مردم به بحث کشف اموال برمی‌گردد.
چرا پلیس نمی‌تواند اموال سرقتی را کاملاً کشف کند؟
اغلب سارقان در روزهای اول اموال را خرج می‌کنند و به این دلیل است که برخی از افراد برخلاف دستگیری سارقشان به اموال خود نمی‌رسند.
سامانه نما به کجا رسید؟
سامانه نما از سال‌های قبل ایجاد شد تا اموالی که صاحب ندارد در این سامانه ثبت شوند و مالباختگان بتوانند به این سایت مراجعه و اموال را بررسی کنند.
البته روز به روز علم در حال پیشرفت است و معمولاً این اتفاق رخ نمی‌دهد که نیاز باشد برای کشف اموال به این سامانه مراجعه کرد چراکه مأموران پلیس در لحظه اموالی که کشف می‌شود را به مالباخته تحویل می‌دهند.